Мончуугу анньарга эдэр булчукка тугу сүбэлиэххэ сөбүй?
Куска мончуугу бу эргин ханнык кус кэлэриттэн көрөн анньаллар. Үксүгэр мончуугу көҥүл уста, аһыы сылдьар кустар курдук олордоллор. Арыый ыраах дириҥ, аһаҕас ууга уу куһун мончуугуи анньар ордук. Ол эрээри, уу куһа кэлэрэ эрдэ буоллаҕына, анньымыахха наада.
Мончуугу дурдаттан 15-20 миэтэрэттэн ыраатын нарбакка олордоллор. Уу куһугар — 40-ча миэтэрэҕэ. Маннык анньыллыбыт мончууктар түспүт куһу ытарга мээрэй быһыытынан эмиэ туһалыыллар.
Мончуугу анньарга тыал хайысхатын быһаарар улахан суолталаах. Кус мончуукка хаһан баҕарар тыалы утары түһэр. Ол иһин тыал кэинигиттэн үрэр буоллаҕына, мончуугу утары олоруохха наада. Тыал уна өттүгүттэн үрэр буоллаҕына, мончууккун 10-15 миэтэрэ уҥа диэки анньаҕын, хаҥастан үрэр буоллаҕына — хаҥас диэкки.
Бастакы түбэлтэҕэ утары иһэр куһу ытаҕын. Иккис уонна үһүс түгэннэргэ оруобуна эн иннигэр намтаабыт уонна бытаарбыт кустары ытан ылаҕын. Тыалы утары олорор саамай куһаҕан. Куһуҥ үксэ кэннигиттэн уонна эйиэхэ соһуччу кэлиэҕэ. Онон утары тыалга мончуугу 40-50 миэтэрэ ыраах анньыахха наада. Мончуугу бэйэ-бэйэлэригэр олус чугастыы гына эбэтэр ыраах-ыраах олордор сыыha. Мончуук долгуҥҥа биэтэҥниирэ уонна ууга илийэрэ эмиэ куһаҕан. Бастакытынан, эргийэн хаалыан сөп, иккиһинэн, үрдэ илийдэҕинэ мончуук килбэчийэр (ордук күннээххэ). Оннук мончууктан кус сиргэнэр. Ол иһин тыалтан хаххалаах эбэтэр долгуннурарын уу ото мэһэйдиир уулар ордук табыгастаахтар.
Мончуук төбөлөрө тыалы утары буолуохтаах. Мончуук аттыгар муус уста сылдьар буоллаҕына, куһаҕана суох, уу куһа (умсаах, ээбиллэ о.д.а.) онно тахсан сынньанарын, аһылыктынарын сөбүлүүр. Күүстээх тыалга уу кустара ууттан көтөн тахсалларыгар (хаһан баҕарар тыал утары көтөллөр) булчуттан ырааппаттарын, төттөрүтүн чугаһыылларын курдук көрөн мончуугу анньыахха наада. Ол иһин куруук тыалга көхсүнэн турар ордук.
Социальнай ситимнэргэ «Булчут» бөлөхтөн.