Сунтаар «Ньургуһуннара» сайыны көрсөллөр

Бөлөххө киир:

Сунтаар улууһун духуобунаска, култуураҕа саламтатын уонна улуустааҕы «Ньургуһун» литературнай түмсүүнү салайар Мария Кобельянова-Тускулаана көҕүлээһининэн, ыам ыйын бүтэһик күннэригэр, Аар айылҕа уһуктар улуу кэмигэр, «Ньургуһун» литературнай түмсүү кыттыылаахтара, бары биир айар куттаахтар сэлиэнньэттэн син тэйиччи, тыаҕа баар ньургуһун үүнэр ырааһыйатыгар тахса сырыттыбыт.

edersaas.ru

Бу сырыыга Түбэйтэн, Кутанаттан, Элгээйиттэн, Тойбохойтон, Аллыҥаттан Сунтаартан  барыта сүүрбэччэ буолан муһуннубут. Мария Кобельянова-Тускулаана тыл киллэрэн, айар түмсүү бу чугастааҕы үлэтин туһунан ыйыталаһыы кэнниттэн, барыллаан кэпсэтии, билгэлээһин буолла. Ол кэмигэр улуустааҕы тэлэбиисэринэн устар киин эдэр үлэһитэ барыбытын уонна ким өйүттэн хоһоон ааҕааччылары тэлэбиисэргэ эргитэ сылдьан уһулла. Манна, хоһооҥҥо этиллэрин курдук: кэрээбэт кэҕэ саҥата, көмүс күөмэй-күөрэгэй ырыата, тоҥ буору тобулу үүнэн тахсыбыт ньургуһун сибэкки, үрдүк халлаан күлүмнэс күнэ, дохсуннурар-омуннурар тыал-уолан, имэҥнээх, аатырбыт испанскай фламенконы үҥкүүлүүр иккиэйэх хатыҥнар, барыта баара.Тэрээһини СӨ Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, «Ньургуһун» түмсүү кыттыгас салайааччыта, суруйааччы Валентина Григорьевна Дьячковская-Хара Көмүс меццо-сопрано кэрэ куолаһынан Сунтаар поэта, биир дойдулаахпыт Леонид Попов тылларыгар «Хоптолор» диэн ырыатынан эҕэрдэлээтэ. Бу олорон өйбөр махтал тыллара киирэн кэллилэр.

Мария Васильевна-Тускулаана, бэйэтэ, туһугар элбэх түбүктээх улуус бөдөҥ тэрилтэтин салайар киһи, кэм соло була түстэр эрэ, болҕомтотун ууран, саха уус тыллаахтарын сүрэҕэр чугаһатан, ис санааларын үллэстэ, эбиитин чугас дьонунуу күндүтүк тутан тэлэбиисэргэ уһултарар, дьикти истиҥ идэлээҕэ тыа боростуой киһитин кыл да түгэнигэр кынаттыыр, дьоллуур аҕай эбээт. Биһиги, киинтэн ыраах сытар тыабыт сиригэр саха тыллаах кутун тууратын, уйулҕатын харыстыыр, салайар кэрэ дьоннор баалларыттан киһи саха тыла, сиэрэ-туома, оһуохайа, чабырҕаҕа, фольклор атын да көрүҥнэрэ сарсыҥҥылаах буоларыгар туруулаһар дьонноохпутунанкиэн тутта, эрэнэ саныыгын.
Бүтэһигэр, чахчы даҕаны Тускулаана төрөөбүт улууһун ньургуһуннарыгар хайыы-үйэ айымньылаахтык үлэлиир айар куттаахтар бу хонууга тоҥ буору тобулу үүнэн тахсыбыт ньургуһуннар кэриэтэ айар үлэлэрэ үүнэн-сайдан, улам, сыыйа тахсан эрэллэр.
Дьоҥҥо, олоххо таптал элбэх саҥата суох, чуумпу, ону чараас сүрэх эрэ истэр- таайар, маннык, истиҥ, сылаас, ыраас…
Инньэ өбүгэ саҕаттан тыйыс кэм сиэринэн, баар-суох күндү дьоннорбут сулус курдук күлүм гынаат, барбыттара, бараллар эбээт, бу Сиртэн.
Арай, кинилэрэ суох Аан дойду, эн, мин кураанах, тулаайах хаалабыат?.. Суох, доҕоор, суох! Ийэ куппут иитиллэр, буор куппут кииллийэр, баар биһиэхэ, биһигини таптыыр, биһигини араҥаччылыыр, биһигини алҕыыр — төрөөбүт төрүт Тылбыт. Кини — биһиги сырдыкпыт, итэҕэлбит, ол аата сирдьиппит.

Субан хааны көйөрөр
Соҕуруу халлаан күөнүгэр,
Күүгэн- көҕүөр ытыйар,
Көстүбэт күөрчэх ытыгар,
Куба маҥан былыттар
Куоҕаҥнаһан бардылар.

Куоттарыахтара баара дуо,
Кууһа-кууһа син балайда
Сыыһа-халты туттаран
Сырайдарыттан сыллатан,
Уҥа-таала умсугутан
Уостарыттан убуратан,
Мэйиилэри эргитэр,
Мэник, үргүүк, дэтэр,
Эдэр тыаллар күлүстүлэр,
Эргийэ сылдьан өрүһүстүлэр.

Көрсүө, намыын уоҕурар,
Көй салгын уоһугар,
Быыстала суох битийэр,
Быстыбат ырыа итийэр,
Сир, халлаан оҕордук
Сүппэт иэйии оҕолоох.

«Мин да тоҕо хаалламый»,-
Минньигэс кута саҕыллар
Мөһүүрэ көмүс саҥалаах,
Мөлбөрдүүрэ сайыҥҥа
Кэрэ дорҕоон тэйэр,
Кэрийэ сылдьан этэр,
Кэҕэлиирэ кыылбыт
Кэриилэри ылбыт.

Өлүү-олох күөрдүгэр
Өрө мөхсөр, күөдьүйэр,
Түөс, самыы, биил,
Төлөннүрэр битигэр,
Имигэстик хамсанар
Испанскай фламенко,
Кыл түгэнэ күнүүлүүр,
Ким, ити, үҥкүүлүүр,
Ону кытта тула тыаҕа-
Олох тыллар ыллама…

Күн Сиккиэрэ, edersaas.ru сайтка анаан

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0