Бэҕэһээ, Ороһооспо күн, «Саха» НКИХ уонна Саха цииркэтэ холбоон «Икки сулус» («Две звезды») диэн ырыа куонкуруһун алтыс төгүлүн ыыттылар.
edersaas.ru
12 күөн күрэстэһээччи пааралар бары да бииртэн чаҕылхай нүөмэрдэрэ испэктээкилгэ маарынныыр буолан, көрөөччүлэр олус астыннылар. Кэнсиэр телевидениеҕэ быһа холбонон, Саха сирин олохтоохторо бары кэриэтэ бу тэрээһини сэргии көрдүлэр.
Мин цииркэҕэ кэнсиэр иннинэ эрдэ тиийэн, кыттааччылары кытта көрсөн анаан кэпсэттим. Аммалар улуустарын баһылыга Николай Архиповы анаан өйүү кэлбиттэр. Улуус землячествотын култуура салаатыгар эппиэттээх салайааччыта Ульяна Иванова бэлиэтииринэн, куонкуруска кыттар ырыаҕа Кыыс Амма хоһуйулларын уонна ырыаһыттар иккиэн Амма дьоно буолалларын быһыытынан, бу тэрээһиҥҥэ биир дойдулаахтарын өйөөрү улуустан 80-ча оҕо кэлбит. Амма улууһун култуураҕа управлениетын кылаабынай режиссера Раиса Шадринова ырыа композициятын нэдиэлэни быһа бэлэмнээбит.
Онон аммалар бэйэлэрин кыттааччыларын ыраахтан айаннаан кэлэн, анаан өйөөтүлэр. Кэнсиэргэ кыттарга ох курдук оҥостон кэлбит Амма МТ баһылыга Николай Архипов уонна ырыаһыт Милена Борисова бастакынан тахсан ыллаатылар. Кинилэри истэ уонна көрө олорон, баһылык быйыл Амма улууһугар ыытыллыахтаах улахан тэрээһини — Саха сирин норуоттарын 7-с оонньууларын бу чаҕылхай нүөмэринэн аһыан сөп эбит ээ диэн санааҕа кэллим.
Конситуционнай суут салайааччыта Александр Ким-Кимэн бастаан утаа ырыа куонукуруһугар кыттартан аккаастана сылдьыбыт эбит.
— Ол эрээри толкуйдаан көрөн баран, киһи наар биир нус олоҕунан олорорунан муҥурдаммакка, маннык дьону интэриэһиргэтэр көхтөөх тэрээһиннэргэ кыттара эмиэ наада дии саныыбын. Онон мин бу куонкуруска кыттыым — сахам дьонугар Ороһооспотооҕу бэлэҕим. Попурри ис хоһооно — 70-с сылларга төннөн ылыы.
Көрөөччү ытыс таһыныытыттан сылыктаатахха, дьон ырыаларбытын ылынна. Оттон мин тус бэйэм бу киэһэ 20-чэ сылы көҕүрэтэн, эдэр сааспар төннөн ыллым, — диэн санаатын үллэһиннэ Александр Николаевич.
Эдьиийдии-балыстыы Анжелика Кириллина уонна Юлиана Кривошапкина ийэлэригэр анаабыт ырыалара олус истиҥин бэлиэтиир тоҕоостоох. Кини саха тылын учуутала эбит. Онон кыргыттар сахалыы айар куттаахтара — ийэлэриттэн.
Нууччалыыттан тылбаастаабакка эттэххэ, «Красавица и чудовище» остуоруйа дьоруойдарын тапталларын ойуулаан көрдөрбүт спортсмен Айаал Лазарев уонна ырыаһыт Галя Виноград олус тапсан ыллаан,»Көрөөччүлэр биһирэбиллэрэ» номинациянан бэлиэтэннилэр.
«Икки сулус» куонкурус сонун арыйыытынан полиция үлэһитэ Алексей Соломкин буолла.
Кини «Челентанотын» көрөөччү олус биһирии ылынна. Алексей тас көрүҥүнэн эрэ буолбакка, куолаһа кытта аатырбыт итальянецка майгынныыр. Онон Паша Бояркина «Челентаноны» кытта эмиэ бэрткэ тапсан ыллаатылар.
Петр Кулаковскай Ульяна Антоновалыын көрөөччүлэрин соһутар соруктара туолла. Бу туһунан мин кинилэри кытта кэнсиэр иннинэ кэпсэтиибэр эппиттэрэ. Кыттааччылар аҥардас Джо Дассен «Арай эн суоҕуҥ буоллар…» ырыатын ыллаары сылдьалларыттан дьоллонор курдуктара.
— Мин тэрээһин буолуо биир күн эрэ иннинэ кыттар буолан хаалбытым. Ким эрэ кыттыбат буолан хаалбытыгар, миигин көрдөспүттэрэ. Онон билэр ырыабын кыратык бэлэмнэнэ түһээт, Ульяналыын «түһүнэн» кэбистибит, — диэн санаатын үллэстэр Петр Кулаковскай.
Кэнсиэр кэнниттэн ырыаһыттары эмиэ көрсөн кэпсэттим.
— «Смс» куоластааһыҥҥа элбэх куолаһы хомуйан, дууһабытыгар кыайыы көтөллөннүбүт диэххэ сөп. Саала энергетиката наһаа күүстээх. Биһиги цирк аренатын тула хаама сылдьан, ырыабытын көрөөччү ылыммытын кини ытыһын тыаһыттан биллибит. Онон ыллыырга чэпчэки баҕайы этэ. Французтуу уонна сахалыы ыллаан дьону соһуттубут, — диэн кэпсээтилэр Ульяналаах Петр.
Суруналыыс Дмитрий Аргунов Санита Айы кытта эмиэ бэркэ табыллан ыллаабытын бэлиэтиир тоҕоостоох. Кыттааччылар 60-с сыллар саҕанааҕы ырыаны ыллаан, барыбытыгар айылҕа кэрэ кэмин — сааһы санаттылар. Кинилэр ыытан киллэрбит массыыналара «ириэрии» дэнэр кэми эмиэ санатта.
Оттон «Икки сулус» статуэткалар хаһаайыннарынан буолбут Саха тыйаатырын артыыската Ильяна Павлова уонна ырыаһыт Семен Ченянов киһини соһутар өрүттэрэ элбэҕэ сөхтөрдө. Ол курдук, кинилэр Алла Пугачева курдук улахан ырыаһыт аатырбыт «Арлекино» ырыатын «тулуппатылар».
Көрөөччүнү абылаан кэбиһэн, үгүстэр ырыаһыттары сценаттан ыытымаары ытыстарын өр да өр таһыннылар. Мин Ильяна шпагат түһэрин уонна имигэһин бэлиэтии көрөн: «Арааһа, артыыс быһытынан ити «фишкаҥ» быһыылаах? Сотору-сотору шпагаттыыгын дии», — диэн ыйыппыппар сэһэргэһээччим мичээрдээт, маннык хоруйдаата:
— Чэ, «фишкам» да буоллун! Биһиги аймах дьахталлара төрүөхтэриттэн имигэстэр. Эбэм 50 сааһыгар диэри шпагат түһэр этэ. Ийэбин этэ да барбаппын. Онон мин да өссө да уһуннук шпагаттыыр санаалаахпын.
Ильяна цииркэҕэ үлэтиттэн нүөмэрин биллэриэхтэрин иннинэ эрэ аҕай сүүрэн кэлбит. Ороһооспо киэһэ тыйаатырыгар испэктээкиллээх эбит.
— Санаам барыта — ыллыахтаах ырыам уочаратын куоттарбатах эрэ киһи диэн. Хата, таҥаспын уларытта охсоот, Семен Ченяновпынаан бэлэмнэммит үөрүйэхпитинэн, туох да буолбатаҕын курдук, ыллаан баран, кыайан кэбистибит. Саала олох оргуйа олорор, олус бэлэмнээх көрөөччү кэлбитэ харахха быраҕыллар. Көрөөччү аһыллан олорор буолан, артыыс киһи олох атын турукка киирэр, айар кутуҥ иэйэр. Бастаан утаа мин Сэмэҥҥэ: «Олус ыарахан ырыаны ыллыбыт ээ», — диэн сэрэхэдийбиппин биллэрэ сылдьыбытым. Алла Пугачева «Миллион алых роз» ырыатын ыллаары этии киллэрбитим. Хата, Сэмэн ырыа эйгэтин үлэһитэ буолан, «бэриммэтэҕэ». Онон «Арлекиноны» бэлэмнээн барбыппыт. Бу ырыаҕа сөпкө таба тайаммыппытын кыайыыбыт бигэргэттэ, — диэн кэпсиир Ильяна Павлова.
Куонкуруска сылдьыбыт, тэрээһини быһа эфиринэн көрбүт дьонтон санааларын үллэстэллэригэр көрдөстүм.
Любовь Заровняева, Дьокуускай куорат 17 №-дээх орто оскуолатын учуутала:
— «Саха» НКИХ хампаанньа бу бырайыагы олус тэрээһиннээхтик ыытар. Туох баар кыракый түгэннэригэр тиийэ сөптөөхтүк толкуйдаммыт кэнсиэр буолла. Сүҥкэн үлэ барбыта көстөр. Ыытааччылара олус сэргэхтэр, көрөөччүнү кытта ыкса сибээстээхтэр. Бырайыакка кыттыбыт дуэттар бары да кыайыылаах тахсан, бастыах дьон. Айаал Лазарев уонна Галя Виноград дуэттарын формата барыларыттан ураты. Дисней остуоруйатын ис хоһоонун толору тиэртилэр. Оттон Ченяновтаах Павловаттан итинтэн атыны күүппэтэхпит. Вокальнай толоруу, артистизм, таҥас-сап — барыта толору баар дьоно! Бары буолар тэрээһиннэр бу курдук бэлэмнээх ыытылаллара буоллар диэн баҕа санаалаахпын.
Людмила Гермогенова, дьиэ хаһаайката:
— Мин «Икки сулуһу» тэлэбиисэргэ быһа эфиргэ көрдүм. Онон бэртээхэй тэрээһини дьиэҕэ олорон көрөр кыахтанан,олус үөрэн туран,»Саха» НКИХ салататыгар махталбын тиэрдэбин. Петр Кулаковскай уонна Ульяна Антонова, Айаал Лазарев уонна Галя Виноград дуэттарын сөбүлээтим. Биирдиилээн чаҕылхайдар диэн өйдөөн хаалбытым — Ким-Кимэн уонна Челентано. Ким-Кимэн биһиэхэ сэбиэскэй саҕана ылланар ырыалары сөргүтэн, эдэр сааспытын санатта. Уопсайынан, бииртэн биир бэттээх тахсан иһэрэ сэргэх баҕайы. Ол иһин статуэтканан эрэ муҥурдаммакка, бары кыттааччылары кэнэҕэс номинацияларынан бэлиэтиэххэ наада этэ.
Ити курдук, кыттааччылары кытта кэпсэтэн, көрөөччүлэрдиин сэһэргэһэн, тэрээһин, кырдьык да, номнуо бэйэтин сөбүлэппит эбит диэн санааҕа кэлэҕин. «Талааннах киһи барытыгар талааннаах!» тосхолунан ыытыллар «Икки сулус» быйылгы сезонун туһунан бэртээхэй өйдөбүл хаалла. Эһиил баччаларга саҥа сулустар умайалларын эрэнэ кэтэһэбит!
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Ааптар хаартыскаҕа түһэриитэ.