Бүгүн, муус устар 15 күнүгэр, саха талааннаах драматическай артыыһа, ырыаһыта, тойуксута , Арассыыйа норуодунай уонна үтүөлээх артыыһа, саха норуодунай артыыһа, Былатыан Ойуунускай аатынан судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата Степанида Ильинична Борисова үбүлүөйдээх төрөөбүт күнэ!
Кини сыанаҕа айбыт, киинэҕэ оонньообут оруолларын, ырыаларын-тойуктарын, Олоҥхо тыйаатырын театральнай устуудьуйатын уус-уран салайааччытын, режиссер быһыытынан үлэлэрин ама ким билбэт буолуой?!..
Лагларыйа Даарыйа, Мааппа, Одьулуун, Суоһалдьыйа Толбонноох, Кутурҕан Куо, Шень Дэ и Шой Да, Пайпэткэ, Кыыс Дэбилийэ… бу кини айбыт, айар уобарастарын быыкаайык сорҕото эрэ.
Оттон айдарыылаах саха артыыскатын уобараһын арыйарга айар дьон — суруйааччылар, худуоһунньуктар, биллэн турар, мэлдьи дьулуһаллар. Кинилэртэн мин эдэр худуоһунньук Семен Луканси Степанида Ильинична икки мэтириэтин уруһуйдаабытын билэбин. Бүгүн ону билиһиннэриэхпин баҕарабын.
— Бу олох саҥа үлэм, быйылгы. Мин Степанида Ильинична сэбэрэтин холустаҕа түһэриэхпин баҕарбытым ыраатта, онон, хата, бу күһүн кинини бэйэтин көрсөн, көҥүл ылан, түргэн набросок оҥорбутум уонна кыһын үлэбин саҕалаабытым.
Мэтириэти биир саамай уустук жаанырынан ааҕабын. Артыыс Степанида Борисова уобараһын мин икки араас халыыптаах мэтириэккэ көрдөрөбүн. Степанида Ильинична бастакы, эрдэтээҥи мэтириэтэ – кини сааскы күөх окко, хонууга, ыһыах кэмигэр.
Мин Степанида Ильиничнаны билэрбинэн киэн туттабын уонна үбүлүөйдээх күндү күнүнэн ис сүрэхпиттэн эҕэрдэлээн туран, киниэхэ кытаанах доруобуйаны, уһун, дьоллоох олоҕу, үйымньылаах үлэтигэр өссө үгүс саҥа ситиһиилэри баҕарабын!, — диэтэ Семен Луканси.
Биллэрин курдук, эдэр худуоһунньук билигин Москваҕа Арассыыйа Художественнай академиятын (РАХ) айар мастарыскыайдарыгар үс сыллаах стажировканы бара сылдьар.
Худуоһунньук Семен Луканси истиҥ эҕэрдэтигэр кыттыһан, биһиги Степанида Ильиничнаны, олоҕун биир эмиэ кэрэ-бэлиэ күнүнэн эҕэрдэлиибит!
Татьяна МАРКОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
ЫСПЫРААПКА
1950 сыл муус устар 15 күнүгэр Саха АССР Мэҥэ Хаҥалас улууһун Наахара нэһилиэгэр төрөөбүтэ.
1974 сыллаахха Москваҕа М.С.Щепкин аатынан Үрдүкү театральнай училищены бүтэрбитэ.
1974 сылтан П.А.Ойуунускай аатынан Саха академическай драматическай тыйаатырын артыыһа.
1980-с сыллартан, тыйаатыр испэктээктэриттэн саҕалаан, ыллыыр, туойар.
1990-с сыллартан фолк-ырыаһыт быһыытынан араас дойдуларынан гостуруоллуур, этно-муусука бэстибээллэригэр кыттар. “Чолбон” рок-бөлөх састаабыгар ыллаабыта.
“Тайна Чингис Хаана” (2009) уус-уран киинэҕэ Чыҥыс Хаан ийэтин Одьулуун оруолун толорбута.
2011 сылтан Олоҥхо тыйаатырын театральнай устуудьуйатын уус-уран салайааччыта.
Кэргэниниин режиссер Андрей Саввич Борисовтыын оҕолордоохтор, сиэннэрдээхтэр.
Сүрүн оруоллара:
- Суоһалдьыйа Толбонноох («Суоһалдьыйа Толбонноох», И. Алексеев),
- Мааппа— «Бүдүрүйбүт көммөт» (А. Софронов),
- Кирискэ ийэтэ («Хаарыан хампа күөх кытылым…», Ч. Айтматов),
- Пайпэткэ («Ханидуо уонна Халерхаа», С. Курилов),
- Шень Дэ и Шой Да («Сезуан үтүө киһитэ» Б. Брехт),
- Эмээхсин (“СтарухЫ” моноиспэктээк),
- Кутурҕан Куо («Улуу Кудаҥса», П. Ойуунускай),
- Лагларыйа Даарыйа («Дойду оҕото Дорогунуоп Ньукулай», П. Ойуунускай),
- Кыыс Дэбилийэ ( «Кыыс Дэбилийэ» олоҥхо),
- Одьулуун («Чыҥыс Хаан ыйааҕынан», Н. Лугинов),
- Бернарда Альба («Иччитэх дьиэ», Г. Лорка),
- Иэйэхсит Хотун («Эллэй Боотур», Алтан Сарын),
- Айыыһыт («Ойуун түүлэ», Өксөкүлээх Өлөксөй), о.д.а.