Социальнай тэрилтэлэр пандемия кэмигэр үлэлэрэ

Бөлөххө киир:

Бэйэни хааччахтаныы эрэсиимэ киириэҕиттэн, Саха сиригэр социальнай сулууспалар үлэлэрин биир да күҥҥэ тохтоппотохторо. Быраастары кытта тэҥҥэ, ыарыы тарҕамматыгар кыһаллан, кыаммат, кырдьаҕас дьону көрөллөр-истэллэр, көмөнү оҥороллор.

edersaas.ru

Холобур, социальнай көмүскэл управлениеларын үлэлэрэ-хамнастара бу кэмҥэ өссө эбилиннэ диэххэ сөп. Төһө да бэйэни хааччахтаныы эрэсиимэ киирдэр, үлэһиттэр бары ураты эрэсииминэн үлэлии олорбуттара. Тоҕо диэтэр, кинилэр тохтоон хааллахтарына, кыаммат араҥа көмөтө, өйөбүлэ суох хаалар.

Ону тэҥэ, табыгастаах электроннай өҥөнү оҥоруу күүһүрбүтэ. E-yakutia портал нөҥүө СӨ үлэҕэ, социальнай сайдыыга министиэристибэтэ барыта 63 судаарыстыбаннай өҥөнү оҥорторор. 2020 сыл бастакы аҥаарыгар 120 тыһыынчаттан тахса өҥө оҥоһуллубута. Былырыыҥҥыны кытта тэҥнээтэххэ, төгүрүк сыл устата 177 тыһыынча өҥө этэ.

2020 сыл иккис кыбаарталын түмүгүнэн, судаарыстыбаннай өҥөнү ыларга 71 тыһыынча сайабылыанньа киирбит. Ол, былырыыҥҥыны кытары тэҥнээтэххэ, икки төгүл элбэх.

3-7 саастаах оҕолорго ый аайы бэриллэр төлөбүргэ 55 тыһыынчаттан тахса сайабылыанньа киирбититтэн, 37 тыһыынча оҕоҕо 2 миллиард солкуобайтан тахса үп төлөммүт.

Управлениеларга Өрөспүүбүлүкэтээҕи ийэ хапытаалыттан ылан 15 тыһыынча солкуобайы төлүүргэ 700 сайабылыанньа киирбит. Кинилэртэн 729 киһи 9,63 мөлүйүөн солкуобайы ылбыт.

От ыйыгар 8 тыһыынча оскуоланы бүтэрээччи оҕоҕо 5000 солкуобай төлөммүтэ, уопсай суумата – 40,77 мөлүйүөн солкуобай.

Үлэ биир да күн тохтообот

Судаарыстыба толору көрүүтүгэр-харайыытыгар киирбит дьоҥҥо көмө тохтообот. Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 46 социальнай хааччыйыы стационарнай тэрилтэлэрэ үлэлииллэр. Баларга 2854 киһи, ол иһигэр 516 оҕо бааллар.

Муус устар 1 күнүттэн бу тэрилтэлэр толору изоляцияҕа олороллор. Үлэһиттэр 14 күн устата ханна да тахсыбакка олорон, дьуһуурустубалыыллар. Ол үрдүнэн, сорох тэрилтэлэргэ коронавирус инфекцията булуллан, ыксаллаах балаһыанньа үөскүү сылдьыбыта.

Өрөспүүбүлүкэҕэ барыта 96 социальнай хааччыйыы тэрилтэтэ үлэлиир, олортон 88 – судаарыстыбаннай, 8 – муниципальнай. Ону тэҥэ, 7 чааһынай пансионат баар. Манна барыта 5,2 тыһыынча киһи үлэлиир.

Кырдьаҕастарга — болҕомто

Өрөспүүбүлүкэтээҕи социальнай хааччыйыы кэлим киинин үлэһиттэрэ пандемия саҕаланыаҕыттан үлэ саҥа көрүҥэр көспүттэрэ. Аҕам саастаах дьон дьиэҕэ хааччахтанан олоруохтаахтарын туһунан ыйаах тахсыаҕыттан, кинилэргэ көмө өссө күүһүрбүтэ. Бу кэм устата 237 тыһыынча өҥө (Дьокуускайга – 70,7 тыһыынча, улуустарга – 91,8 тыһыынча, дьиэтэ-уота суох дьоҥҥо – 74,4 тыһыынча) оҥоһуллубут.

Бу хас биирдии сыыппара кэннигэр киһи олоҕо турар уонна кэлэктиип улахан үлэтэ көстөр. Уопсастыба кыаммат араҥатын, аҕа көлүөнэ дьоммутун болҕомтото, көмөтө суох хаалларыа суохтаахпыт. Онон үлэбит улахан суолталааҕын, ноҕуруускабыт улааппытын үлэһиттэрбит бары өйдүүллэр, — диэн киин дириэктэрэ Наталья Пахомова этэр.

Социальнай үлэһиттэр сарсыарда аайы кэтэһэн олорор кырдьаҕастарыгар эмп-томп, бородуукта, наадалаах мал атыылаһан илдьэллэр, докумуоннарын толорторон сүүрэллэр-көтөллөр, дьиэлэригэр тиийэн сууйан-сотон, астаан көмөлөһөллөр, балыыһаларга арыаллаан илдьэллэр, хаһыат-кинигэ аҕалан, сонун-нуобас кэпсээн сэргэхситэллэр.

Маны тэҥэ, кинилэр бэйэлэрэ эмиэ ыарыыга сыстар кутталга сылдьаллар. Социальнай үлэһиттэр харыстанар малларынан хааччыллыбыттара, күн аайы кыраадыстарын кээмэйдииллэр, туруктарын кэтээн көрөллөр. Чэппиэр аайы психологтар, коучтар, быраастар кэлэн бэсиэдэлэри, трениннэри ыыталлар.

Дьиэттэн олорон үөрэтии

Ньурбатааҕы инбэлиит уонна доруобуйаларыгар хааччахтаах оҕолору реабилитациялыыр киин эмиэ саҥалыы үлэлии олорор. Тэйиччиттэн электроннай көрүҥүнэн, видеонан эрийиилэри, интэриниэт сыһыарыыларын, социальнай ситимнэри туһаналлар.

Биһиги исписэлиистэрбит: психолог, логопед, дефектолог, иитээччилэр, быраастар, эмтиир физкултуура инструктора оҕолору, төрөппүттэри кытары ZOOM, “ютуб”, “инстаграм”, видео нөҥүө үлэлииргэ түргэнник үөрэммиттэрэ. Ол курдук, 2-15 саастаах 200-тэн тахса оҕо дьиэлэриттэн олорон дьарыктаммыта. Доруобуйаларыгар хааччахтаах оҕолор көтүппэккэ, күн аайы бэйэни сайыннарарга, доруобуйаны чөлгө түһэрэргэ туһаайан дьарыктаналлара, үлэлииллэрэ олус наадалаах. Сотору саҥа оҕолору кытта үлэбитин саҕалыахпыт, — диэн психологическай-педагогическай көмө отделениетын сэбиэдиссэйэ Валентина Иванова кэпсиир.

Төрөппүттэр да маннык уустук кэмҥэ үлэ бу көрүҥэ туһалааҕын бэлиэтииллэр. “Биһиги оҕобут үс нэдиэлэ устата элбэҕи туһанна. Бастакы күннэртэн уруһуйдуурга интэриэс үөскээбитин, саҥата лаппа тупсубутун, кэлэҕэйдиирэ аҕыйаабытын уонна көхтөөх, үөрэнэргэ баҕарар, бэйэтин бэйэтэ дьаһанар буолбутун бэлиэтии көрбүппүт. Онон дьиэттэн да олорон үөрэниэххэ, дьарыктаныахха сөп эбит”, — диэн Евсеевтэр дьиэ кэргэттэрэ киин үлэһиттэригэр махталларын биллэрэллэр.

Биллэн турар, иcписэлиистэри кытары атах тэпсэн олорон дьарыктанар быдан туһалаах буоллаҕа. Ол эрээри төрөппүттэр да, оҕолор да дьарыктанар наадалааҕын өйдөөн, тэйиччиттэн үөрэнии систиэмэтин түргэнник ылыммыттара. Оҕолор ордук көрдөөх сорудахтары, эрчимнээх эрчиллиилэри сөбүлүүллэр. Иитээччилэр араас оҥоһуктары оҥорорго, уруһуйдуурга, хомустуурга, эрчиллэргэ, о.д.а. үөрэтэллэр. Төрөппүттэргэ эмиэ үөрэтэр, сүбэлиир-амалыыр чэрчилээх уруоктар ыытыллаллар.

Сыл устата Ньурбатааҕы инбэлиит уонна доруобуйаларыгар хааччахтаах оҕолору реабилитациялыыр кииҥҥэ 500-тэн тахса оҕо дьарыктанар.

Ангелина Васильева, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru

Хаартыска: СӨ Үлэҕэ, социальнай сайдыыга министиэристибэтин пресс-сулууспата.

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0