Саҥа сылга үктэннибит. Быйыл экэниэмикэҕэ уларыйыылар буолалларын бары да билэн олоробут. Онон, чопчулаатахха, 2019 сыл тохсунньутуттан сыана туохха үрдээтэ?
НДС нолуок 18%-тан 20%-ҥа диэри үрдээтэ. Онон ас-үөл, таҥас, тиэхиникэ, дьиэ-уот, өҥөнү оҥоруу сыаналара үрдүүрэ күүтүллэр. Холобур, «Мегафон», «Вымпелком» (“Билайн”), «Tele2» курдук мобильнай оператордар сыаналарын үрдэтэллэрин туһунан иһитиннэрдилэр.
Социальнай суолталаах табаардарга (килиэп, үүт ас, эт, сымыыт, саахар, туус, бурдук, куруппалар, оҕуруот аһа, оҕо аһа) НДС үрдээбэт. Бу табаардарга уруккуттан 10%-наах НДС нолуогун төлүүллэр. Онон судаарыстыба социальнай суолталаах табаардарга сыананы үрдэппэт сыаллаах.
Ону тэҥэ оҕо табаардарыгар, оскуолаҕа аналлаах тээбириннэргэ, үөрэххэ, наукаҕа, култуураҕа сыһыаннаах кинигэлэргэ, хаһыаттарга, сурунаалларга уонна медицинскэй оҥоһуктарга нолуок үрдээбэт. Дойду иһигэр сөмөлүөтүнэн пасажирдары, таһаҕаһы таһыыга НДС эмиэ уруккунан хаалла.
2019 сылтан табаахха, арыгыга уонна мотуор уматыгар акциз сыаната үрдээтэ. Холобур, дизельнэй уматыкка акциз сыаната 1 туоннаҕа 5665 солк. эбит буоллаҕына, 8541 солк. тиийэ үрдээтэ. Онон бэнсииҥҥэ уонна табаахха сыана 4,6%-ҥа тиийэ үрдүөн сөп.
Росстат иһитиннэрэринэн, 2018 сылга инфляция 4,2%-ҥа тэҥнэспитэ. Оттон Киин Баан билгэлиииринэн, быйыл инфляция 5–5,5%-ҥа тэҥнэһиэн сөп.
Быйылгыттан хомунаалынай өҥөҕө сыана үрдээһинэ сылга иккитэ ыытыллыа. Тохсунньуттан 1,7%, от ыйыттан 2,4% үрдүөхтээх. Ол эрээри эрэгийиэниттэн көрөн, бырыһыана халбаҥныан сөп.
Ону тэҥэ бөҕү таһарга, суох гынарга эбии өҥө киирдэ. Урут дьиэ иэниттэн көрөн ылар буоллахтарына, быйылгыттан ыла хас биирдии олорор киһи ахсыттан 148,62 солк. ылар буоллулар. Төһөнөн элбэх киһи бырапыыскалаах да, соччонон төлөбүр үрдүк буолар.
Ангелина Васильева, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru