Үлэтэ суох хаалбыт уонна ыарахан балаһыанньаҕа түбэспит дьоҥҥо судаарыстыба атахтарыгар туралларыгар көмөлөһөр. Ил Дархан ыйааҕынан, быйылгыттан социальнай хантараак суумата үрдээбитэ.
Сунтаар улууһугар 2022 сылга 16 киһиэхэ үлэ көрдөнөргө, 45 дьиэ кэргэҥҥэ бэйэ дьыалатын тэринэргэ, 20 дьиэ кэргэн кэтэх хаһаайыстыба тэринэригэр (сайыннарарыгар), 72 дьиэ кэргэн олох ыарахаттарын туорууругар, кулун тутар 1 күнүттэн үлэтэ суох хаалбыт 2 киһиэхэ бэйэ дьыалатын арынарга, кэтэх хаһаайыстыбаны сайыннарарга барыта 27 013 616 солкуобайдаах үп көрүллүбүтэ.
Бүгүҥҥү күҥҥэ 3 киһи үлэ көрдүүрүгэр, 32 дьиэ кэргэн (соҕотох олорор дьон) бэйэ дьыалатын арыналларыгар, 14 дьиэ кэргэн (соҕотох олорор дьон) кэтэх хаһаайыстыба тэринэллэригэр, 42 дьиэ кэргэн олох ыарахаттарын туоруулларыгар социальнай хантараак нөҥүө көмө ыллылар.
“Бастаан саҕалыырга эрэ ыарахан”
Программист Александр Марков быйыл саас социальнай хантараагынан 300 тыһыынча солкуобайы көмө ылан, бэйэ дьыалатын арынар кыахтанна. Кини саайтары уонна веб-сыһыарыылары оҥорор. Холобур, бу иннинэ Сунтаар улууһун сайдыытын пуондатын саайтын оҥорбут.
Бу харчытынан үлэтигэр анал тэриллэри: биир күүстээх көмпүүтэри, ноутбугу, МФУ ылбыт.
— Бастаан бэйэм ИП арынаары тиийбиппэр, үлэһит социальнай хантараакка сайаапка суруйарбар сүбэлээбитэ. Интэриниэттэн көрөн, биисинэс-былааммын суруйан аҕалан, хамыыһыйа иннигэр көмүскээбитим. Дуогабарга илии баттаспыппыт кэннэ, 1 ыйынан харчы түспүтэ, — диэн кэпсиир Александр.
Кини Сунтаардааҕы технологическай колледжка программист идэтигэр үөрэммит, ол эрэн, үксүгэр бэйэтэ хасыһан, булан үөрэнэр эбит. Идэтинэн “Татыйыына” хампаанньаҕа, Красноярскайга “Командор” супермаркеттар ситимнэригэр үлэлии сылдьыбыт. Дойдутугар төннөн кэлэн баран, үлэ булбакка сылдьыбыт, онтон чааһынай урбаанньыкка үлэҕэ киирбит. Билигин бэйэ дьыалатын арынан, кэҥэттэр, сайыннарар санаалаах.
—Александр, саайтары оҥорор төһө уустугуй?
— Хас биирдии саайт уратылаах буолан, сырыы аайы саҥаттан саҕалыыр курдук оҥороҕун. Сорох саайтар техническэй өттүнэн оҥоһуллаллара уустук буолар. Ол эрээри, сөбүлүүр дьарыгым буолан, ыарырҕаппаппын. Оҕо эрдэхпиттэн интэриэһиргээн дьарыктанабын.
Матырыйаала барыта баар буоллаҕына, улахан корпоративнай саайт 1-1,5 ыйынан оҥоһуллар. Билигин биир маҕаһыын саайтын оҥоро сылдьабын. Саҥа саҕалаан эрэр урбаанньыттары өйөөн, чэпчэтии оҥорон, сыананы хамсатан биэриэхпин сөп.
— Оттон мобильнай сыһыарыылары төһө оҥороҕун?
— Билиҥҥитэ, киэҥник ылса иликпин. Маннык сыһыарыылары оҥорорго элбэх үп уонна хамаанда наада. Инникитин үлэһиттэри булар былааннаахпын.
— Эн санааҕар, тыа сиригэр информационнай технологиялар сайдар кыахтара хайдаҕый? Килийиэннэри буларга ыарахаттар бааллар дуо?
— Аныгы үйэҕэ, үчүгэйэ диэн, ханна баҕарар олорон, үлэлиэххэ сөп. Атын да сиртэн килийиэннэри булуохха сөп. Биир кыһалҕата диэн – дьоҕурдаах оҕолор үөрэнэн баран, киэҥ сирдэргэ хаалаллар. Онон үчүгэй үлэһити булар уустук. Арай, бэйэҥ үөрэттэрэн, иитэн таһаардаххына…
Сунтаарга “Точка Роста”, IT-киин бааллар, оҕолор дьарыктаналлар, саайтары, мобильнай сыһыарыылары оҥороллор. Сайдыы хаамытыттан хаалсыбаттар диэххэ наада.
— Онтон эн, үс оҕолоох ыал аҕата, дьиэ кэргэҥҥин иитэргэр-аһатаргар бу идэҥ толору хааччыйар дуо?
— Биһиги идэбит экэниэмикэттэн, инфляцияттан быһаччы тутулуктаах, хамнас үрдээн иһэр. Наадыйыы улахан буолан, үлэ элбэх, хамнас да үчүгэй. Инники сайдарга туох да хааччах суох, барыта бэйэҕиттэн эрэ тутулуктаах. Онон сайдан, тупсан иһэр буоллаххына, хамнаһыҥ эмиэ үрдээн иһэр.
Инникитин программированиеҕа өссө дириҥэтэн үөрэниэхпин баҕарабын. Мин үксүгэр бэйэм үөрэммит буоламмын, идэлээх дьон үөрэттэхтэринэ, элбэҕи, саҥаны арыйыам дии саныыбын. Ону тэҥэ, биисинэс өттүгэр эмиэ билии-көрүү наада. Манна биисинэс-кииҥҥэ нолуок, биэнсийэ, грант эҥин туһунан үөрэтэллэр. Урбаанньыттар көрсөн, уопут атастаһаллар. Онон, үөрэнэн, сайдан иһиэхпит. Бастаан саҕалыырга эрэ ыарахан, ол эрээри, интэриэһинэй.
Бу курдук эдэр программист судаарыстыба көмөтүн туһанан, информационнай технологиялары баһылаан, үлэлиир-хамсыыр, айар-тутар, саҥа үрдэллэри арыйар.
Ангелина Васильева, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска: суруйуу дьоруойун архыыбыттан.