2017 сылга социальнай эйгэҕэ тахсыбыт уларыйыылары түмэн таһаарабыт. Бу эйгэҕэ тахсар уларыйыылар барыбытын таарыйаллар. Оттон судаарыстыба социальнай бэлиитикэни инники күөҥҥэ тутар, бары эбэһээтэлистибэлэрин толорор. edersaas.ru
Элбэх оҕолоохторго, кыамматтарга көмө
Муус устар 21 күнүгэр Ил Дархан Егор Борисов «О социальной поддержке отдельных категорий граждан в Республике Саха (Якутия)» диэн ыйаахха илии баттаабыта. Сыл аайы 100 нэһилиэккэ биирдии мөлүйүөн солк. бэриллэр буолла. Бу суума кыаммат дьоҥҥо субсидия быһыытынан, хаһаайыстыбаларын сайыннаралларыгар туһуланар. Ону тэҥэ элбэх оҕолоох ыалларга, кыаммат дьоҥҥо кэккэ төлөбүрдэр олохтоннулар.
Бастакы оҕоҕо төлөбүр олохтонно
2018 сыл тохсунньу 1 күнүттэн саҕалаан төрөөбүт (иитиэх ылыллыбыт) бастакы оҕоҕо тиийинэн олоруу алын кээмэйин саҕа төлөбүр олохтонно. Оҕо балтараа сааһын туолуор диэри ый аайы төлөнөр. Саха сиригэр 16 тыһыынчаттан кырата суох буолуохтаах.
Оҕону эмтиир кииннэр аһылыннылар
Дьокуускайга доруобуйаларыгар хааччахтаах оҕолору чөлүгэр түһэрэр киин (Оҕо реабилитационнай киинэ) тутуллан бүтэн эрэр. Бу киин иһинэн Оҕо, дьиэ кэргэн киинэ аһыллыбыта. 2018 сылга үс тыһыынча кэриҥэ инбэлиит оҕо эмтэнэн, доруобуйаны чөлүгэр түһэрии өҥөтүнэн туһаныахтаах. Ону тэҥэ Перинатальнай киин тутуллан, үлэҕэ киирэн эрэр.
Бүддьүөт үлэһиттэрин хамнастара үрдээтэ
Бастакы түһүмэҕэ бу сыл алтынньытыттан саҕаламмыта. Бүддьүөт үлэһиттэрин хамнастара 4,8 %-тан 69,5%-ҥа тиийэ үрдээбитэ. Онно өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн эбии 2,9 миллиард солк. көрүллүбүтэ. Хамнаһы үрдэтии иккис түһүмэҕэ 2018 сыл тохсунньутуттан салҕаныа. Сүрүннээн, эбии 1,6-33,7% үрдүүрэ былааннанар.
Биэнсийэ 5,4%-нан үрдээтэ
Олунньу 1 күнүттэн өрөспүүбүлүкэ 120 тыһыынча биэнсийэлээҕин страховой биэнсийэтэ 5,4%, ортотунан 428-998 солкуобайынан үрдээтэ. Маны сэргэ, ыйдааҕы харчынан төлөбүр (ЕДВ) эмиэ 5,4%-нан үрдээтэ.
Кырдьаҕаһы көрө ылар дьон хамнаһа үрдээтэ
Саха сиригэр кырдьаҕаһы, инбэлиити көрө-харайа ылар дьиэ кэргэттэргэ хамнастара үрдээтэ. Бу иннинэ ый аайы 17,6 тыһ. солк. ылар буоллахтарына, 1 тыһыынчанан үрдээн, 18 582 солк. тэҥнэспитэ.
Көмөнү киритиэрийинэн биэрэр буоллулар
Социальнай эйгэҕэ биир сүрүн уратынан кыаммат араҥаҕа аадырыстаммыт көмөнү оҥорууну муниципальнай тэриллиилэргэ биэрбиттэрэ буолар. Ону тэҥэ социальнай көмөнү наадыйар эрэ дьоҥҥо 20-чэ киритиэрийинэн биэрэр буоллулар.
1025 эдэр ыал субсидиянан дьиэлэннэ
Быйыл Саха сирэ эдэр ыаллары дьиэнэн хааччыйыыга хаһааҥҥытааҕар да элбэх, 361 мөлүйүөн солкуобай суумалаах федеральнай субсидияны ылла. 296,6 мөл. солк. өрөспүүбүлүкэтээҕи уонна 210 мөл. солк. муниципальнай бүддьүөттэн үп көрүллүбүтэ. Онон 1025 эдэр ыал субсидия ылан, дьиэлэннэ.
“Дьоруой ийэ” бэлиэ баар буолла
Өрөспүүбүлүкэ аҕа баһылыга 14 дьахтарга “Дьоруой ийэ” бэлиэлэри, отуттан тахса дьахтарга “Ийэ Албан аата” мэтээллэри туттарбыта. Дьоруой ийэлэргэ 1 мөл. солк. туттарбыттара.
Элбэх оҕолоох 9 ыалга дьиэ биэрдилэр
Биэстэн элбэх кыра оҕолоох дьиэ кэргэттэр дьиэ ылалларыгар, эбэтэр тутталларыгар биирдэ бэриллэр социальнай төлөбүрү Мэҥэ Хаҥалас, Ленскэй, Бүлүү, Үөһээ Бүлүү, Орто Халыма, Уус Алдан, Нам, Сунтаар улуустарыттан барыта 9 ыал ылла.
Оҕо ыйдааҕы босуобуйата үрдээтэ
Босуобуйа быйыл 1,5 төгүл үрдээтэ. Оҕону сааһынан араарыы суох буолла, ону тэҥэ кыаммат ыаллары икки көрүҥҥэ араардылар: ыйдааҕы орто дохуоттара тиийинэн олоруу алын кээмэйин 0,30-1,0 ылар буоллаҕына, босуобуйа — 1035 солк., 2.0 коэффициеннаах оройуоннарга – 1218 солк. тэҥнэстэ. Оттон дьиэ кэргэн хас биирдии чилиэнигэр тиийинэн олоруу алын кээмэйин үс гыммыттан (0,30) кыра дохуоттаах ыаллар: 1346 солкуобайы, 2.0 коэффициеннаах оройуоннарга – 1584 солк. ылар буоллулар.
Ийэ хапытаалын болдьоҕо уһаата
Ийэ хапытаала 2020 сылтан 4% индексацияланан, үрдүүр буолла. Суумата 471 тыһ. солк. тэҥнэһиэхтээх. Маны тэҥэ Ийэ хапытаала 2021 сыл ахсынньы 31 күнүгэр диэри уһаата. Быйыл кэккэ уларыйыылар киирдилэр. Холобур, кыаммат ыаллар Ийэ хапытаалыттан ый аайы ылан туһаныахтарын сөп буолла.
Икки оҕолоох ыалларга — 6%-наах ипотека
Иккис, үһүс оҕо төрөөтөҕүнэ,дьиэ кэргэн ипотека бырыһыанын кыччатар кыахтанна. Урут ылбыт ипотекаларын 6%-ҥа диэри араастаһыытын судаарыстыба төлүүр.
161 нэһилиэккэ арыгы атыыламмат
Быйыл чөл олох тирэх кииннэрэ эбиллэн, барыта 161 нэһилиэнньэлээх пууҥҥа арыгы атыыламмат буолла. Өрөспүүбүлүкэҕэ 862 сиргэ арыгыны атыылыыр уонна 393 лицензиялаах 372 тэрилтэ баар. Былырыын 20%-нан элбэх этилэр, арыгыны атыылыыр тэрилтэ ахсаана эмиэ аҕыйыыр.
“Мир” картаҕа көһүү
Судаарыстыбаннай, муниципальнай сулууспа үлэһиттэрэ хамнастарын, биэнсийэлээхтэр биэнсийэлэрин, устудьуоннар стипендияларын “Мир” карта нөҥүө ылар буоллулар. 2018 сыл от ыйыгар диэри бүддьүөт үлэһиттэрэ бары “Мир” картаҕа көһүөхтээхтэр.
Ангелина Васильева, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru