“Соргулаах суорумньу” диэн Миитэрэй Наумов саҥа кэмиэдьийэтин туруордулар
Миитэрэй Наумовы саха ааҕааччылара, киһи уйулҕатын уонна сүрүннээн тыа сирин дьонун-сэргэтин, олоҕун, кинилэр туохтан үөрэллэрин-хомойоллорун, туох кыһалҕалаахтарын, туох ыра санаалаахтарын кимнээҕэр да үчүгэйдик билэр бөлүһүөк-суруйааччынан ааҕаллар. Онон Дмитрий Федосеевич дьоруойдара — хайа баҕарар дэриэбинэҕэ баар боростуой дьон.
Татьяна Маркова, «Саха сирэ» хаһыат, https://edersaas.ru/
Дьэ кинилэр тугунан тыыналларын судургу курдук эрээри, сахалыы баай-талым тылынан кэпсээн-ипсээн, ааҕааччыга олус өйдөнүмтүөтүк, тоҕоостоох кэмигэр юмордаан, эйэ-дэмнээхтик дьээбэлээн, күллэртээн даҕаны, бэрт тиийимтиэтик суруйуу – бу ааптар маастарыстыбата.
“Соргулаах суорумньу” – суруйааччы саҥа үлэтэ. Кэмиэдьийэ. Миитэрэй Наумов дьэ бу айымньытынан аҕыйах хонуктааҕыта Саха академическай тыйаатыра уонна Н.Островскай аатынан Өрөспүүбүлүкэтээҕи көрбөттөр уопсастыбалара “Күн барыбытыгар тыгар” диэн холбоһуктаах аһымал бырайыактарынан испэктээкил туруорбуттарын “Олоҥхо” тыйаатырын сыанатыгар премьералаатылар.
Испэктээкил туруорааччы — режиссера, СӨ үтүөлээх артыыската Прасковья Адамова оонньуу саҕаланыан иннинэ, бу бырайыагы Саха тыйаатыра уонна Н.Островскай аатынан Өрөспүүбүлүкэтээҕи көрбөттөр уопсастыбаларын кулуубун драмкуруһуогун чилиэннэрэ быйыл Дьокуускай куоракка бара турар “Үтүө дьыала сылыгар” анаабыттарын иһитиннэрдэ.
Олоҥхо тыйаатырын дьоҕус саалата тобус-толору. Ааптар Дмитрий Наумов кытыы соҕус олороро көстөр. Прасковья Павловна кыыһа, биллиилээх опернай ырыаһыппыт Айталина Саввична Адамова-Афанасьева ийэтин айар үлэтин өйөөн, кэлбит. Николай Островскай аатынан кулууп чилиэннэрэ, доҕотторо, артыыстар, суруналыыстар, тыйаатыры таптааччылар бааллар.
Чыычаах ыллыыр, бөтүүк хаһыытыыр, ынах маҕырыыр, кэрии тыаҕа кэҕэ этэн чоргуйар, ол быыһыгар ханна эрэ ыраах ыт үрэр, матасыыкыл тыаһа тырылаан ааһар… “Һай-Һат” диэн, бүгүҥҥү дэриэбинэ олорор…
Кырдьык даҕаны, ааптар этэринии, “тымныыттан толлубат, кураантан куоппат тыа киһитэ барахсан, үлэттэн-хамнастан соло булбакка, ардыгар тус олоҕун оҥостуммакка хаалар. Кэрэ кыыһынан, омуннаах уолунан сааһыран эрэр дьон тыа сиригэр үгүс…”.
Бу бүгүн улахан проблема. Холобурун ыллахха, сыччах 400 нэһилиэнньэлээх бөһүөлэккэ 40-ча ойоҕо суох эр киһи баара — үгэс курдук көстөр суол буолла. Дьэ, маннык кыһалҕаны хайдах быһаарыахха?!
Кыһалыннахха, баар эбит, быһаарар суол. Дьэ онон, биир дэриэбинэҕэ биир үтүө күн, “ааттаах-суоллаах Лөглөйө Аана – Суорумньу Хотун кэлэр үһү”, — диэн бассаап туола түһэр…
Оннооҕор Тоҕус ынахтаах Томтойо тойону (СӨ үтүөлээх артыыһа Михаил Апросимов) суорумньуһут Лөглөйө Аана (артыыска Алена Васильева) хайдах албастаан ойох ылларбытын бу испэктээктэн билиэххит.
Дьиэлээх-уоттаах, массыыналаах, баай дьахтары кэргэн ылыан баҕалаах Афанасий Богатырев-Ырыган Бухатыыр (СӨ үтүөлээх артыыһа Куприян Михайлов), ыал буолар ыра санаалаах Кубарыйа (Надежда Васильева), зоотехник Наскыйа Маанньа (Елизавета Захарова), Мочоһуйа Морууса (Василиса Мартынова) – бары даҕаны, саҥаран-иҥэрэн, ыллаан-туойан, сэргэх дьоннор. Артыыстар оруолларын итэҕэтиилээхтик толордулар.
Режиссер бэркэ туруорбут. Аны бу дьоҕус айар кэлэктиип бэйэтэ биригээдэ буолан, Саха сирин хайа баҕарар муннугар гастролга тиийиэн сөп эбит. Тоҕо диэтэххэ, соҕотохсуйуу проблемата ханна баҕарар баар. Баҕар, кимиэхэ эмэ идиэйэ биэриэхтэрэ дии!
Испэктээк декорацията, туттуллар реквизитэ даҕаны балачча мобильнайдык көстөр. Артыыстар оонньуулара, музыканан-ырыанан киэргэтиилэрэ көрөөччү болҕомтотун тардар.
Ырыган Бухатыыр (Куприян Михайлов) уонна Лөглөйө Аана (Алена Васильева).
— Саҥа суруйбут кэмиэдьийэм. Онон, туруорбут дьоҥҥо, артыыстарга улахан махтал! Айымньым бу барыйаана Үөһээ Бүлүүгэ, Балаҕаннаах норуодунай тыйаатырыгар эмиэ турбута. Аны иккис барыйаан – онно аны Мочоһуйаны эргэ биэрэр санаа баар… Уопсайынан, тыа сиригэр аҥардас сылдьар киһи үгүс. Онон, биһиги аҕыйах ахсааннаах норуокка, суорумньуһут баара наада да быһыылаах.., — диир ааптар.
Татьяна Маркова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Надежда Егорова, Куприян Михайлов хаартыскаҕа түһэриилэрэ.