2009 сыллаахха Өймөкөөн улууһун Сордоҥноох нэһилиэгэр биэнсийэлээх дьон мустан «Көмүлүөк» түмсүү тэриммиттэрэ.
edersaas.ru
Соторутааҕыта биэнсийэҕэ тахсыбыт дьон бэтэрээннэр түмсүүлэригэр саастарынан сөп түбэспэт буолан, орто саастаахтар уонна аҕам саастаахтар икки ардыларыгар киирэн хаалбыттара. Дьэ, ол да иһин буолуо, саамай күөгэйэр саастарыгар сылдьар сордоҥноохтор — 70-с сыллардааҕы сэбиэскэй кэм пионердара уонна хомсомуоллара, олоҕу хамсатар өрүү көхтөөх дьон, «биэнсийээхтэр» диэн арааран, туспа «Көмүлүөк» диэн түмсүү тэриммиттэрэ. Ити кэмтэн ыла тоҕус сыл ааста.
— Биэнсийэбититтэн бэйэбит пуондабытыгар ый аайы 100 солк. усунуос угабыт. Ол үптэн дэкээдэ аайы төрөөбүт күннээхтэргэ, үбүлүөйдээх дьоммутугар бэлэх ылан, кулуупка мустан чэйдиибит, оонньуубут-көрүлүүбүт. Нэһилиэккэ ыытыллар тэрээһиннэр биһигинэ суох ыытыллыбаттар, — диэн кэпсиир түмсүү актыбыыһа Ирина Цыренова.
«Көмүлүөктэр» ыытар тэрээһиннэрэ хайаан да интэриэһинэйин билэр буолан, олохтоох салалта үлэһиттэрэ быйылгы Ороһооспо киэһэтин эмиэ кинилэр ыыталларыгар көрдөспүттэр. Биллэн турар, дьоро киэһэ олус көхтөөхтүк ааспыт.
Эчи, бириистэрэ да үчүгэйэ бэрдэ! Олохтоохтор ол туһунан эрэлээх доҕордорун — батсаап нөҥүө ыраах олорор аймахтарыгар, доҕотторугар иһитиннэрбиттэрин ааҕан, мин бу матырыйаалы оҥордум. Ирина Цыреновалыын эмиэ батсаап нөҥүө салгыы кэпсэтэбит.
— Тэрийбит биэчэрбититтэн бэйэбит да астынныбыт. Көрөөччүлэр бириистэрбит үчүгэйиттэн наһаа көхтөөхтүк кыттан, дьоро киэһэбитин биир тыынынан ыыттыбыт.
Урукку сылларга дьону тэрээһиннэргэ кытыннараары, ааттас да ааттас буоларбыт. Оттон быйыл киилэнэн убаһа этин, ынах арыытын, минньигэс кэтилиэти, дьарҕаа балыгы, тоҥ үүтү, үөрэ миини, кэнсиэрбэлэммит оҕуруот астарын, тортары, бурдук аһы, маны таһынан, дьиэҕэ-уокка наадалаах араас тэриллэри, сувенирдары көрөн туран, ама, ким көрөн туруоҕай? Араас көрүдьүөс оонньууларга, маскараакка нэһилиэкпит олохтоохторо олус көхтөөхтүк кыттан үөртүлэр.
Хас биирдии кыттааччыга бэлэхтэммитин үрдүнэн, өссө бириистэрбит ордон, өйдүү-саныы сылдьаары, тэрийээччилэр бэйэбитигэр «дьоллоох билиэттэри» эмиэ тардан ылбыппыт. Супербирииһи — тоҥ сыалыһары Мира Томтосова ылан үөрдэ,— диэн сонунун ирэ-хоро кэпсээтэ Ирина Цыренова.
Сордоҥноох нэһилиэгин олохтоохторо улууска уопсастыбаннай үлэҕэ олус көхтөөх дьонунан биллэллэр. Ханнык да бырааһынньыкка, кутурҕаннаах да күннэргэ өрүү бэйэ-бэйэлэрин өйөһөллөр. Ол, биллэн турар, кулууп үлэһиттэриттэн тутулуктааҕа чахчы. Өссө сэбиэскэй кэм саҕаттан кулууп айар үлэһиттэрэ Ирина Цыренова дьүөгэтинээн Зоя Егоровалыын хас биирдии бырааһынньыкка нэһилиэктэрин дьонун түмэ тардаллара, араас тэрээһиннэри тэрийэллэрэ.
— Зоя Степановна күн сириттэн барыаҕыттан ыла олохтоохтор күндү киһибитин наһаа суохтуубут. Сылга биирдэ «көмүлүөктэр» хайаан да улахан кэнсиэри туруорааччыбыт. Саамай барытыгар талааннаах киһибит — Зоябыт суоҕуттан, арааһа, быйыл ол кыаллыбата буолуо, —— диэн санаатын үллэстэр култуура бэтэрээнэ.
Соторутааҕыта сордоҥноохтор Зоя Егороваҕа анаммыт ахтыы киэһэтин тэрийбиттэрэ. Онно бүтүн нэһилиэк дьоно бары кыттыыны ылбыттарын туһунан истибиппит. Онон Зоя Степановналарын да кэриэстээн, «көмүлүөктэр» улахан кэнсиэрдэрин быйыл да көтүппэттэрэ, хайаан да тэрийэллэрэ буолуо…
Маннык дьону көҕүлүүр «Көмүлүөк» курдук түмсүү баарын тухары Сордоҥноох дьоно өрүү көхтөөх буолуохтара, араас тэрэһиннэргэ үөрэ кыттыахтара. Уонна бу курдук киһи ымсыырар бириистэрэ оонньоно туруохтара.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ», edersaas.ru