Оҕо көмүскэллээх буолуута биһигиттэн, төрөппүттэн, улахан тутулуктаах. Бу ордук куорат уонна киин сирдэргэ олорор дьоҥҥо сыһыаннаах. Төрөппүттэр оҕолорбутун оскуолаҕа, уһуйааҥҥа ыытан баран барыта этэҥҥэ буолуо диэн эрэнэбит, холкутук сылдьабыт.
Бүгүн биһиги (ИПДН) Дьокуускай куораттааҕы саастарын ситэ илик оҕолор дьыалаларынан дьарыктанар иниспиэксийэ үлэһитэ, полиция хапытаана Кюндюяна Семеновна Югдурованы кытта кэпсэттибит.
Оптуобус иһигэр…
— Билигин сааһын ситэ илик оҕолор көмүскэллээх буолууларыгар сыһыаннаах үгүс кэһиллии баар. Куоракка, улуус кииннэригэр оҕо үгүстүк уопсастыбаннай тырааныспар өҥөтүнэн туһанар. Оптуобуска, атын да сиргэ аттыгар төрөппүтэ суох буоллаҕына, оҕону кытта атын киһи кэпсэтэ, уйулҕа өттүнэн баттаан оҕону куттуур түгэнигэр, оҕо туора киһиттэн хайдах көмүскэниэн сөбүй? Бу туһунан эһиги оскуолаларга сэрэтэр үлэлэри ыытаҕыт дуо?
— Саастарын ситэ илик оҕолорго сыһыаннаах араас куһаҕан быһыы-майгы дойду үрдүнэн күннэтэ оҥоһуллар. Бэлиэтээн эттэххэ, бөрөстүүпүнньүк хайа баҕарар өттүнэн кэпсэтиини саҕалаан оҕо итэҕэлигэр киириэн сөп. Куһаҕана диэн, оҕону талбыт албынныахха, итэҕэтиэххэ сөп. Төрөппүт оҕотун хараҕын далыттан сүтэриэ суохтаах, оттон оскуола саастаах оҕону кыра сааһыттан уопсастыбаннай тырааныспарга туора дьонтон тэйэ туттар, сэрэнэр, билбэт киһитигэр итэҕэйбэт гына үөрэтиэххэ наада. Оҕо барахсан улахан киһиттэн куһаҕаны күүппэт, тоҕо диэтэххэ, улахан киһини аптарытыаттаах курдук көрөр. Улахан киһини убаастыы үөрэммит оҕо кутталлаах быһыыга-майгыга түбэһэр түгэнэ үгүс буолуон сөп. Оҕо, бастатан туран, бэйэтин ис санаатыгар итэҕэйэ үөрэниэхтээх. Өскөтүн, кыратык даҕаны кэпсэтэр улахан киһитигэр саарбахтыыр санаа үөскээтэҕинэ, тута бу киһиттэн тэйиэхтээх. Холобур, маннык түгэн оптуобус иһигэр буоллаҕына, кыбыстыбакка тута ойон туран атын миэстэҕэ, суоппар чугаһыгар көһүөхтээх уонна ханнык тохтобулга тахсарын эрдэттэн биллэриэ суохтаах.
Дьиэ кэргэҥҥэ баттабыл
— Тастан көрдөххө, атыттартан туох да итэҕэһэ дьиэ кэргэҥҥэ оҕо атаҕастанар түгэнэ үгүс. Маныаха майгынныыр түгэннэр Саха сиригэр элбэхтэ хатыламмыттара. Оҕо барахсан дьиэ кэргэнин иһигэр атаҕастабылы көрсөр, уйулҕа өттүнэн баттанар түгэннэрин эһиги хайдах быһааран көмө оҥороҕут?
— Өскөтүн, дьиэ кэргэн иһигэр оҕо уйулҕатын баттыыр, кырыктаах сыһыан баар буоллаҕына, ол син биир оҕо майгытыгар, туттарыгар-хаптарыгар биллэр. Маннык быһыы-майгы эрдэ биллэрин туһугар сааһын ситэ илик оҕолор дьыалаларынан дьарыктанар үлэһиттэр оскуоланы кытта ыкса ситимнээхтик үлэлиэхтээхтэр. Оҕо майгытын-сигилитин үөрэтэр учууталлара бэлиэтии көрөн оскуолаҕа сыһыарыылаах ПДН иниспиэктэригэр сибээскэ тахсыахтаахтар. Маны сэргэ, нэдиэлэ ахсын оскуола иһинэн үлэлиир сэрэтэр үлэ сэбиэтин кытта анал сурунаалы бэрэбиэркэлиибит. Анал лиэксийэлэри ааҕабыт, оҕолору кытта тус эмиэ кэпсэтэбит.
— Сэрэтэр үлэлэр кэннилэриттэн ханнык эмит түмүк көстөр дуо? Холобур, иһэр-аһыыр дьиэ кэргэн көнөр суолга турбута дуо?
-Биһиги харахпыт далыгар баар дьиэ кэргэн үгүстэрэ дьиэ кэргэннэригэр оҕо баар буолуон баҕараллар. Холобур, иһэр-аһыыр төрөппүттэр арыгыларын эмтэтэллэр, көнөр суолга турарга син хардыы оҥороллор. Кинилэри кытта киһилии кэпсэтэн, оҕоҕут төрөппүттэрин кытта олороро ордук диибит. Аһаҕас кэпсэтиигэ утары баран көнөр суолга турар дьиэ кэргэн баар.
— Төрөппүт эрдэ болҕомто уурбатаҕыттан иэдээннэр тахсаллар. Покровскайга кыра саастаах оҕону оонньуур былаһааккаттан туора киһи сиэтэн илдьибитэ…
— Оҕоҕо кыра сааһыттан уһуйаантан ким ыла кэлэрин, кимиэхэ итэҕэйиэн сөбүн туһунан кэпсэниллиэхтээх. Кыра саастаах оҕону төрөппүт хараҕын далыттан сүтэриэ суохтаах. Дьиэ таһа буоллун, олбуор иһэ буоллун, соҕотохтуу хаалларыа суохтаах. Ханнык да туора киһини кытта барсыбатын туһуттан төрөппүт оҕотун кытта сыһыана истиҥ буолуохтаах. Бу ордук оскуола саастаах оҕолорго сыһыаннаах. Итэҕэйсиилээх сыһыан баар буоллаҕына, туора дьон болҕомтотугар наадыйбат, туох эрэ буолар түгэнигэр төрөппүттэриттэн көмүскэл көрдүүр, кинилэргэ аһаҕастык кэпсиир. Ыксаллаах быһыыга-майгыга хайдах көмө ыҥырарын, кутталлаах балаһыанньаҕа хайдах быһыыланыан сөбүн туһунан сэрэтэр үлэлэр хас биирдии дьиэ кэргэн иһигэр ыытыллыахтаахтар. Маннык үөрэтиини ылбыт оҕо сэрэх буолар. Ол эрээри, хаһан баҕарар, кыаллар буоллаҕына, оскуолаттан кэлэригэр подъезд таһыгар көрсөр, атаарар ордук. Хас биирдии төрөппүт оҕото ханна, кимниин сылдьарын билиэхтээх.
Ульяна ЗАХАРОВА.