Национальнай уус-уран мусуойга норуот маастара, СӨ култууратын туйгуна Людмила Жиркова «Тапталынан оҥоһуллубут» («Сделано с любовью») быыстапката атырдьах ыйын 30 күнүттэн аһыллыбыта.
Людмила Жиркова айар үлэтин уонна кини салайар «Үктэл» устуудьуйатын туһунан Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуотун маастара, үһүс көлүөнэ оскуолатын волонтер-уһуйааччыта, “Чөл олоҕуҥ — бэйэҥ илиигэр, чэгиэн туругуҥ — өйгөр-санааҕар” устуудьуйа салайааччыта, Дьокуускай куорат Киин уокуругун дьахталларын уонна бэтэрээннэрин түмсүүтүн чилиэнэ Иванова Ксения Ивановна Иванова-Күсүү билиһиннэрдэ:
«Биһиги Людмила Петровналыын ааспыт үйэттэн билсэбит. Ол курдук иккиэн 33 нүөмэрдээх оскуолаҕа бииргэ үлэлээбиппит, кини иис-уус “Народные промыслы” диэн устуудьуйаны салайан үлэлэтэрэ, мин “Игрушки-самоделки” диэн куруһуогу ыытарым. Онно оонньуурдары баайан оҕолорго оҥотторор этим. Кэргэттэрбит бииргэ үлэлиир буоланнар, ыалынан алтыһар, доҕордоһор этибит.
2015 сыл балаҕан ыйыгар Франция Эльзас диэн провинциятыгар Сан-Мари-о-Мин куоратыгар “Европейский перекресток пэчворка” диэн аан дойдутааҕы Европаҕа ыытыллар үрдүк таһымнаах бэстибээлгэ Людмила Петровна 37 иис-уус маастарын салайан, үрдүк ситиһиилээхтик кыттыннаран аан дойдуга Саха сирин ааттаппыта.
Бу икки нэдиэлэлээх Дьокуускай-Москва- Брест-Польша-Германия-Франция-Италия-Швейцария-Чехия-Австрия айаммытын Брест куоракка олорор “Культурные приключения” туристическай тэрилтэ салайааччыта, бастакы космонавт Юрий Алексеевич Гагарин сиэн балта Наталья Гагарина арыаллаабыта.
2016 сылга “Космоска бастакы киһи көппүтэ” 55 сылыгар аналлаах “Планета Гагарина” диэн Алевтина Жарикова Москваҕа ыыппыт квилт-бырайыагар кэтэхтэн кыттыыны ылбыппыт. Онтон кулун тутар ый 9-12 күннэригэр Юрий Алексеевич Гагарин кэриэһигэр аналлаах аан дойдутааҕы уопсастыбаннай-научнай ааҕыыларга Саха сириттэн төрдүө буолан: Жиркова Л.П – салайааччыбыт, Гуляева О.И. – норуот маастара, Пахомова-Федорова Р.И. (Эдуард Пахомов балта), Иванова К.И. тиийэн ситиһиилээхтик кыттан кэлбиппит.
Людмила Петровна Юрий Гагарин ийэтигэр Анна Тимофеевна Гагаринаҕа ананан оҥоһуллубут пааматынньык ааптарын — скульптор Эдуард Пахомов туһунан дакылаат оҥорбута, ол кэмҥэ мин аргыый хомуһунан доҕуһуоллуу турбутум. Сарсыныгар быыстапка үөрүүлээх арыллыыта буолбута, онно бэлэхтэрбитин, ол иһигэр, мин триптих үлэбин Людмила Петровна Гагарин мусуойугар туттарбыта.
Мин «Үктэл” устуудьуйаҕа 2016 сылтан сылдьабын, күһүн кэлбитим. Каландаришвили уулуссаҕа нэдиэлэҕэ иккитэ — сэрэдэҕэ киэһэ сэттэ чаастан уонна өрөбүлгэ сарсыарда уонтан дьарыкпыт буолар этэ. Онно бастакы оҕуруолаах мааны нуорка түүтүттэн суумкабын тикпитим, фермуар диэн тылы саҥа истэн, ханна атыыланарын көрдөөн булан, сүүрүү-көтүү бөҕө буолбуппут. Билигин саныырга олус үчүгэй. Онтон салгыы ити суумкабытыгар дьүөрэлээн, ханыылаан, нуоркаттан түөскэ кэтиллэр мааны киэргэли оҕуруонан оһуордаан тигэн кэмпилиэк оҥоһуллан тахсан, ону кэтэн мааны хотуттар буолбуппут. Ити курдук үлэлэр салгыы барбыттара. Хаппардары, араас салбырҕастаах суумкалары тикпиппит, ким оҕуруонан оһуордаабыта, ким быысыпкалаан оҥорбута, мин көмүс мөһүүрэ сабынан тикпитим. Саха сиригэр олорор дьон быһыытынан хайаан да кыһын кэтиллэр үтүлүгү тигиэхтээхпин диэн буолбута. Сукунаттан үтүлүкпүт көхсө уонна эрбэҕэ мулине, көмүс мөһүүрэ эбэтэр оҕуруонан быысапкалаах уонна күндү түүлээҕинэн билэлэммитэ. Нуорка тириититтэн үтүлүктэрбит оҕуруо оһуордаммыттара, тимир тордуйанан киэргэтиллибиттэрэ. Гипюр таҥастан мааныга кэтиллэр кэһиэччиги оҕуруонан “эрийэ-буруйа” өрүү ньыматынан тиһэн киэргэтэн тикпиппит. Ити курдук бииртэн биир саҥа ньымалары баһылаан, иис-уус кистэлэҥнэрин арыйан, кыһыммыт биллибэккэ ааспыта.
Күһүн үөрэхпит дьыла саҕаланыытыгар, 2017-2018 сылларга, үлэбит былаанын сэттэ ыйга бигэргэтии буолбута. Онно киирбиттэрэ – панно, лоскуйдартан тигиллибит уонна быысапкалаах кэһиэччиктэр, соҥҥо моделирование уонна ньэмиэт оҥоруута-быһыыта, бэргэһэ, үтүлүк курдук улахан үлэлэр. Бу бырайыакпын кыра-кыралаан саҕалаан, олоххо киллэрэн иһэбит. Үлэлэр түмүктэрэ көстөн иһэр.
2019-2020 сыллар сүрүннээн бууктаах, кытыылаах соннор тигиилэригэр барбыттара. Пандемия кэмигэр бары иистэнэн, соннорбутун тигэн бүтэртээн, итэҕэстэрбитин-быһаҕастарбытын ситэрэн үөрүүбүт үксээбитэ.
2021-2022 сыллар сүрүн сыаллара-соруктара үрдүк таһымнаах быыстапкаларга оҥоһуктарбытынан кыттыыны ылыы, үлэлэрбит хаачыстыбатын тупсарыы буолбута. Ол курдук, бу сыл кулун тутар ыйыгар Опера уонна балет судаарыстыбаннай тыйаатырыгар Култуура сылыгар аналлаах улахан тэрээһиҥҥэ «ҮКТЭЛ» устуудьуйа күндү түүлээҕи туһанан тигиллибит түөскэ кэтиллэр уонна суумкалаах оҕуруо киэргэллээх кэмпилиэктэрин кэтэн, көрөөччүлэр иннилэригэр маҥнайгы билиһиннэриитэ буолан ааспыта. Кулун тутарга Саха сирин маастардарын күнүгэр соннорбутун кэтэн, Саха АССР 100 сылыгар аналлаах хаамыыга кыттыбыппыт уонна “Якутия мастеровая” диэн «Симэх» галерея ыытар быыстапкатыгар элбэх үлэлэрбит туруоруллан, дьон сөҕүүтүн-махтайыытын ылбыттара.
Онтон бэс ыйыгар XXI төгүлүн ыытыллар ЭТНО-ЭРАТО диэн Евразийскай үрдүк муода күрэҕэр кыттан, «Хотугу сир, Сибиир уонна Уһук Илин бастыҥ көстүүмэ» анал аат номинациятын I истиэпэннээх лауреата буолар үрдүк аатын «Үктэл» устуудьуйа ылбыта. Ити барыта биһигини кэрэ эйгэтигэр уһуйааччыбыт, иис-уус абылаҥар үөрэтэр тулуурдаах-дьулуурдаах, күүстээх санаалаах, киэҥ көҕүстээх киэн туттар учууталбыт, норуот маастара уонна бары ытыктыыр таптыыр киһибит, дьүөгэбит, Саха Далбар Хотуна Людмила Петровна буолар. Түгэнинэн туһанан, бу быйылгы үбүлүөйдээх сылынан эҕэрдэлээн туран махталбын тиэрдэбин. Куруук бу курдук үтүө санаалаах, ирдэбиллээх буол. Инникитин даҕаны үлэҥ үрдүктүк сыаналаннын, «Үктэлгэ» ситиһиилэри, киэҥ суол тэлэлиннин. Баҕа ыра санааларыҥ, толкуйдарыҥ, былааннарыҥ барыта туола турдунар! Барыта этэҥҥэ буоллун, барыта толору буоллун».
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru