Ярослав Муударай аатынан Новгородтааҕы судаарыстыбаннай университет (НовСУ) исписэлиистэрэ ситэ утуйбат буолуу устудьуоннар доруобуйаларыгар дьайыытын чинчийдилэр.
Чинчийии түмүгүнэн быһаарыллыбытынан, утуйбат буолуу инсуул уонна гипертония курдук ыарыыларга тиэрдиэн сөп, диэн үрдүк үөрэх кыһатын иһитиннэриитигэр этиллэр.
«НовСУ-га ситэ утуйбат буолуу содулларын үөрэттилэр. Онно өй уонна болҕомтону түмүү мөлтөөһүнэ, мэйии үлэтин бытаарыыта уонна быстах утуктааһын түгэннэрэ киирэллэр. Ситэ утуйбат буолуу – устудьуоннар ортолоругар үөрэх улахан ноҕуруускатыттан, социальнай көхтөөх олохтон уонна эбии үлэттэн сылтаан киэҥник тарҕаммыт кыһалҕанан буолар. Кэлин психическэй сибикилэр соматическай (эт-хаан) сибикилэргэ кубулуйуохтарын уонна иммунитекка дьайыахтарын сөп.
Куртах-оһоҕос үлэтэ эмсэҕэлиир, ол кэмҥэ метаболизм кэһиллиитэ, былчыҥ хам тутуута, сүрэх-тымыр ыарыылара, ол иһигэр гипертония, аритмия, инсуул үөскүүллэр», — диэн иһитиннэриигэ суруллубут. Үлэ ааптардара – химико-технологическай институт устудьуона Андрей Чиняков уонна биология, биоинформатика кафедратын доцена Анна Петрова.
Чинчийээччилэр түмүктэринэн, утуйуу кэһииллиитэ психическэй доруобуйаҕа эмиэ ыараханнык дьайар, аймалҕан уонна кыыһырымтаҕай буолуу үрдээһинин, неврозтар уонна депрессивнэй туруктар сайдыыларын, ону таһынан настарыанньа эмискэ уларыйа сылдьыытын таһаарар.
«Сорох чинчийиилэр көрдөрөллөрүнэн, сууккаҕа алта чаастан аҕыйах кэмҥэ утуйуу онкологическай ыарыылары, бастатан туран эмиий уонна предстательнай былчархай араактарын үөскэтиэн сөп», — диэн НовСУ иһитиннэриитигэр этиллэр. Ыытыллыбыт чинчийиилэр утуйуу тиийбэтэ организмҥа биир кэлимник куһаҕан дьайыылааҕын быһаарарга көмөлөстүлэр. Чинчийиилэр көрдөрбүттэринэн, утуйбат буолуу өй үлэтин көдьүүһүн биллэрдик намтатар, болҕомто мөлтүүр, өй бытаарар, кыыһырымтаҕай буолуу үрдүүр уонна уопсай апатиянан биллэр. Учуонайдар киэһэ 22:00 ч. саҕалаан 23:00 чаастан хойутааһына суох утуйар эрэсиими тутуһарга, үөрэх уонна үлэ ноҕуруускатын аччатарга, кофены уонна арыгыны иһэри тохтоторго, ону тэҥэ эти-хааны эрчийэргэ сүбэлииллэр. Утутар уонна уоскутар эмтэри быраас анааһынынан эрэ туттар көҥүллэнэр, диэн НовСУ-га түмүктээтилэр.