Бүгүн тирии-венерологическай өрөспүүбүлүкэтээҕи диспансер дерматовенеролог-бырааһа Лидия Ионовна Алексеева сыстыганнаах, венерологическай ыарыылар тустарынан кэпсиир.
– Биһиэхэ араас сыстыганнаах ыарыыга ылларбыт эбэтэр эрдэттэн доруобуйаларын бэрэбиэркэлэнэр дьон кэлэр.
«Ииктиирбитигэр ыалдьар, эбэтэр ириҥэ кэлэр, эбэтэр дьикти баас таҕыста…» уо.д.а. диэн этэллэр. Ол аата ити түбэлтэлэргэ үксүгэр эр киһи уонна дьахтар сылдьыһыытыттан үөскээбит сыстыганнаах ыарыылар бастакы бэлиэлэрэ биллибит буолаллар.
Оччоҕо кинини көрөн-истэн баран, ханнык анаалыстары туттарыахтааҕын быһаарабыт. Анаалыстар түмүктэринэн ханнык инфекциялар баалларын, венерическэй ыарыы баарын-суоҕун бигэргэтэбит. Дьэ, уонна тустаах препараттары анаан, эмтээн барабыт.
Уопсайынан, ордук 20-40 саастаах дьон сыстыганнаах ыарыыларга хаптарар. Тоҕо диэтэххэ – актыыбынайдык сиэкистиир саастара.
Билиҥҥи анаалыстар элбэх инфекцияны булаллар, онон киһи организмыгар ханнык инфекция баара чопчу биллэр.
Трихомониаз
– Гонореяны кытары тэбис-тэҥҥэ сылдьарын кэриэтэ. Иккиэн бииргэ сылдьалларын «сөбүлүүллэр». Трихомониаз микроскопка үчүгэйдик көстөр. Дьахталларга түргэнник биллэр, сылдьыһар уорганнара кыһыйар. Онтон эр киһиэхэ, төттөрүтүн, биллэрбэккэ арыый уһуннук сылдьар. Араастык биллэрэр. Саһархайдыҥы өҥнөөх, куһаҕан сыттаах убаҕас кэлэн, бүтэһигэр ириҥэ да курдук буолуон сөп. Ахтата кыһыйара элбиир, сиэкистиир уонна ииктиир кэмигэр ыалдьар.
Гонорея
Бу – саамай тарҕаммыт сыстыганнаах ыарыы. Гонорея сытыытык киирэр. Эр киһи сыстыбытын кэнниттэн (инкубационнай кэм) 2-5 күнүнэн бастаан ириҥэ кыратык, онтон хойуутук кэлэр. Онтон дьахтарга арыый хойутаан (икки нэдиэлэнэн, биир ыйынан да буолуон сөп) биллэр, ыалдьыбытын өйдөөбөккө сылдьыан сөп. Ириҥэ кэлэр, ииктииригэр ыалдьар, аһыйар, кыһыйар.
Гонореялаабыт киһи бириэмэтигэр эмтэнэ охсубатаҕына, инфекция уорганнарыгар дириҥник киирэн, ханна да барбакка улаатан иһэр. Ол түмүгэр оҕо үөскээбэт эбэтэр үөскээбит кырачаан болдьоҕун иннинэ түһүөн сөп. Тустаах эмчиккэ кэлбэккэ, бэйэтэ эмтэннэҕинэ даҕаны ыарыыта кыратык уҕараабыт эрэ курдук буолар. Онтон эмиэ көбөн кэлэр. Икки ыйтан ордук кэм устата ыарыйдаҕына, номнуо ааспат-арахпат ыарыыга кубулуйар. Эмтэнэргэ ыарахаттардаах буолуон сөп.
Сифилис
Дьоһуннаах эмтэниини эрэйэр, содула элбэх. Инфекция хааҥҥа хаалыан сөп. Киһи сылдьыһыы кэмигэр сыстыбытын да иһин, тута ыалдьан киирэн барбат. Ыарыы бэлиэлэрэ 2-4 нэдиэлэнэн биллэн, баас тахсар. Бастаан туох да куттала суох баас курдук, кытаанах шанкр үөскүүр, ыарытыннарбат. Баас кытаатан баран, төгүрүк бааска кубулуйар. Хас да нэдиэлэнэн лимфоузеллар улааталлар эрээри, ыарыыта суохтар. Лимфаузел горох, фасоль, эриэхэ саҕа буолан улаатыан сөп, үллэн тахсар. Баас остоҕуна, кистэлэҥ биллэрбэт түһүмэх кэлэр. Уопсайынан, сифилис тэбиэн тоноҕоһун курдук биир кэмҥэ сытыытык биллэрэр, биир кэмҥэ намырыыр (ыарыы сүппүт курдук буолуута). Оччоҕо киһи доруобай курдук сананар. Баас 1-1,5 ыйынан сүтэр, ол гынан баран, инфекция организмҥа хаалар уонна сифилис иккис түһүмэҕэ саҕаланар. Бастакы түһүмэххэ илиигэ, атах тиҥилэҕэр, эккэ тахсыбыт баастары, ымынахтары аллергия курдук көрүөххэ сөп. Ол иһин, ханнык баҕарар бааһы аллергия эрэ диэн эмтээбэттэрин курдук, үксүгэр сифилис анаалыһын туттарыллар.
Ытыска уонна тилэххэ кумаар ыстаабытын курдук бөлтөркөйдөр чэр курдук хаалаллар. Баттах түһүөн сөп, ол кэнниттэн ити баастар кубаҕай өҥнөөх оҕуруо курдук буолаллар. Ол иһин, таптал таҥаратын аатынан «Ожерелье Венеры» диэн ааттаналлар.
Ыарыы үһүс түһүмэҕэр, «кризиснэй сифилискэ», мунну туллан түһээһинигэр эбэтэр ньиэрбинэй систиэмэ ыалдьыытыгар тиийии билиҥҥитэ суох.
Ол гынан баран, өрөспүүбүлүкэтээҕи 2 №-дээх балыыһаҕа үлэлии сырыттахпына, неврология отделениетыгар сифилистэн ньиэрбэлэрэ эмсэҕэлээбиттэр баар буолааччылар.
Сифилис улахан содула – сылдьыһар уорганнартан ураты быары, сүрэҕи сутуйар органнай ыарыы. Оҕо күүтэр дьахтар эмтэммэккэ эрэ оҕолонноҕуна, оҕото ыарыһах, төрүөҕүттэн сифилистээх күн сирин көрөр. Ол гынан баран, диагностика хаачыстыбалаах буолан, оҕо күүтэр кэмигэр ийэни уонна кэлиэхтээх оҕону эмтиибит.
Уопсайынан, сылдьыһыыттан бэриллэр ыарыыларга 12 инфекцияҕа анаалыстары оҥоробут. Инфекциялаах да киһи иммунетата күүстээх буоллаҕына, доруобай киһи курдук сананан сылдьар. Онтон охсуһар күүһэ мөлтөөтөҕүнэ, тоҥноҕуна-хаттаҕына, саһа сылдьыбыт инфекциялара көбөн кэлэллэр, киһи ыалдьар. Дьахталлар тымныйдыбыт, сыыстардыбыт диэн төрүүр-ууһуур уорганнарын эмтэнэллэр. Дьиҥэр, тоҥууттан-хатыыттан буолбакка, хаһан эрэ киирбит инфекция эмтэниллибэккэ хаалбытыттан ыарыыта көбөн тахсар.
ВПЧ (вирус папилломы человека)
– Бу вирус ордук дьахталларга сэрэхтээх. Тоҕо диэтэххэ, оҕо үөскэҕин шейката сыыстарбыт буоллаҕына, папиллома вируһа сытыырхайдаҕына, искэн үөскүөн сөп. Ол иһин, дьахтар сылга биирдэ-иккитэ булгуччу доруобуйатын көрдөрүнүөхтээх, гистология анаалыһын туттарыахтаах.
х х х
Лидия Ионовна тирии-венерологическай диспансер исписэлиистэрэ тиһигин быспакка оскуолаларга, үөрэх кыһаларыгар сылдьан сыстыганнаах ыарыылар тустарынан кэпсииллэрин, сэрэтии үлэтин ыыталларын туһунан этэр. «Билиҥҥи ыччаттар доруобуйаларыгар кыһаллар, табаарыһым оннук эми испит дии-дии мээнэ эмтэммэт буолбуттар. Ханнык баҕарар аптекаттан күүстээх антибиотиктары атыылаһан иһии ыарыыны быстах кэмҥэ намыратарын, эмтээбэтин өйдөөбүттэр. Кыбыстыбакка тустаах бырааска кэлэн сүбэ-ама ылары, эмтэнэри наадалааҕынан ааҕаллар. Биһиги кинилэри стандардынан, анал схеманан эмтиибит. Киһи сөптөөхтүк аһаан, халыҥнык таҥнан, сиэри-майгыны кэспэккэ, биир эрэ партнердаах сырыттаҕына, харыстаннаҕына ханнык да сыстыганнаах ыарыыга ылларар куттал киниэхэ үөскээбэт», – диэн диспансер үлэтэ биллэ түмүктээх буолбутун астына бэлиэтиир.
ЫСПЫРААПКА:
Сылдьыһыыттан үөскүүр 20-тэн тахса инфекция баар. Инфекциялар венерическэй уонна эр киһи, дьахтар сылдьыһыытыттан үөскээбит инфекцияларга (ЗППП) арахсаллар .
Венерическэй инфекцияларынан гонорея, сифилис, сымнаҕас шанкр, донованоз, венерическэй лимфогранулематоз ааҕыллаллар.
ЗППП-га трихомониаз, хламидиоз, микоплазмоз, уреаплазмоз, генитальнай герпес уо.д.а. аныгы ыарыылар киирэллэр.