Сиэрдээх, ситиһиилээх дьиэ кэргэн ахсаана элбиирин туһугар (холбоһуктаах бырайыак)

Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэҕи сайыннарыыга уонна идэни үрдэтиигэ института кэнники сылларга дьиэ кэргэн боппуруостарыгар болҕомтотун ууран, былааннаах уонна ситимнээх үлэни тэрийэр.Төрөппүттэри кытары ситимнээх үлэни тэрийэр соруктаах институт “Этэҥҥэ олох түһэ” диэн сылы быһа үлэлиир өрөспүүбүлүкэтээҕи сэминээри тэрийбитэ хас да сыл буолла. Бу былааннаахтык үлэлиир сэминээр сүнньүнэн институт иһинэн “Кынат” төрөппүттэр өрөспүүбүлүкэтээҕи түмсүүлэрэ тэриллэн, төрөппүттэргэ анаан куурустар, нэһилиэктэргэ сэминээрдэр ыытыллаллар. Нэһилиэктэргэ төрөппүттэр өйдөрө-санаалара уларыйар. Үгүстэр бу эппиэттээх кэрдиис кэмҥэ үүнэр ыччаттарыгар болҕомтону ууран, кинилэри кытары атас, доҕор, табаарыс курдук сыһыаны олохтоон, олох, үлэ бары боппуруостарыгар хамаандалыыр, ыйар-кэрдэр эрэ буолбакка, сүбэлэһэр-амалаһар түгэннэрэ үксээтэ.

edersaas.ru

Галина Ивановна АЛЕКСЕЕВА, үөрэҕи сайыннарар уонна идэни үрдэтэр институт дириэктэрэ, педагогическай билим дуоктара.

«Аныгы ыччаты өбүгэ төрүт дьарыгар чугаһатар, онно сыһыарар, а.э. ырыынак үйэтин биир бастыҥ бэрэстэбиитэлэ буолар соруктаах “Эдэр сир хаһаайына”, “Мин дэриэбинэм инники кэскилэ” диэн бырайыактар сүнньүлэринэн дьиэ кэргэн дьарыктарын бэйэ оҕото салгыыр, онно уһуйар, үөрэтэр хайысхалаах үлэлэр хаһыс да сылын бараллар. Бу бырайыактары Тыа хаһаайыстыбатын уонна Урбаан, эргиэн, туризм министиэристибэлэрэ өйөөтүлэр.
Ол курдук, Мэҥэ Хаҥалас Балыктаах оскуолатын бүтэрбит Дьулус Говоров тыа хаһаайыстыбатын техникумугар үөрэнэ сылдьан, “Саҕалааччы фермер” гранын ылбыта, 70-ча сылгылаах хаһаайын буолла, Саха сиринээҕи тыа хаһаайыстыбатын академиятыгар кэтэхтэн үөрэххэ киирдэ. Оттон Чурапчы Баиннар диэн ыаллара “Мин дэриэбинэм инники кэскилэ” бырайыакка икки оҕолорун кытыннараллар – маҕаһыын үлэлэтэллэр, гостиница тутан быйыл киллэрэллэр, эһиилгиттэн автосервис тэринэр баҕалаахтар.
Аныгы сайдыылаах үйэҕэ дьиэ кэргэн сиэрдээх, туруктаах, ситиһиилээх олохтоох буоларыгар, оннук дьиэ кэргэн үксүүрүгэр, ону батыһааччылар ахсааннара элбээн иһэрин туһугар бары үөрэх тэрилтэлэрэ олохтоох салалтаны кытары ситимнээх, көдьүүстээх үлэлэри тэрийиилэрэ аныгы кэм ирдэбилинэн буолла. Расул Гамзатов “Куораттарга нэһилиэнньэ, оттон дэриэбинэлэргэ норуот олорор” диэн этиитин санаан кэлэр тоҕоостоох кэмэ үүнэр. “Норуот норуот быһыытынан хаалар кэскилэ тыа сирин кытта сибээстээх” диэн этиини ылыммат буолуохха сатаммат.
Итинэн сибээстээн, үөрэҕи сайыннарыы, идэни үрдэтии өрөспүүбүлүкэтээҕи института Саха нһациональнай көрдөрөр-иһитиннэрэр хампаанньаны уонна “Саха сирэ” хаһыат эрэдээксийэтин кытары “Сиэрдээх уонна ситиһиилээх дьиэ кэргэн” диэн холбоһуктаах бырайыагы олоххо киллэрэр.
Ол курдук, өрөспүүбүлүкэ Ил Дархана “Тыа хаһаайыстыбатын сайдыытын стратегическай хайысхалара” диэн ыйааҕын олоххо киллэриигэ анаан тэриллибит институт уонна Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ “Ыйааҕы – олоххо” диэн холбоһуктаах бырайыагар үлэлэһэр нэһилиэктэртэн сиэрдээх олоҕу тутуһар, үлэҕэ-хамнаска ситиһиилээх уонна ол дьарыктарыгар бэйэлэрин оҕолорун уһуйар, үлэнэн ыччаты иитиини өрө туппут дьиэ кэргэттэри көрдөрөр, сырдатар уонна ону батыһааччылар кэккэлэрин хаҥатар соруктаах үлэ хайысхата саҕаланар».

х х х

Үөрэҕи сайыннарар уонна идэни үрдэтэр институт иитиигэ уонна эбии үөрэхтээһиҥҥэ кафедратын ыстаарсай преподавателэ Гавриил Адамов этэринэн, СӨ Ил Дархана Айсен Николаев “Ыйааҕы — олоххо” диэн ыйааҕын толорон, билиҥҥитэ 7 улуустан 15 нэһилиэк кыттар. Манна “Эдэр сир хаһаайына”, “Мин сэлиэнньэм кэскилэ” бырайыактар киириэхтээхтэр. Бу нэһилиэктэр бары тустаах бырагыраамаларын оҥороллор. Холобур, Сунтаар улууһун Күндэйэтиттэн кыттар Арсен Васильев Новосибирскайдааҕы аграрнай университекка тус сыаллаах хайысханан иккис кууруска үөрэнэ сылдьар.

“Саха сирэ” хаһыат «Сиэрдээх уонна ситиһиилээх дьиэ кэргэн» бырайыак ааптара Гавриил Адамовтыын бу бырайыактарга эппиэттэһэр үлэлээх-хамнастаах ыалларга миэстэтигэр тиийэн билистэ, көрдө-иһиттэ. Ону хаһыат бу нүөмэриттэн саҕалаан сырдатабыт. Бастакы ыалбытыгар Чурапчы улууһун Бахсы сэлиэнньэтигэр нэһилиэк баһылыга Иннокентий Барашков арыаллаан, 8 оҕолоох Марина Валериевна уонна Василий Николаевич Слепцовтарга от ыйын бүтүүтэ сылдьыбыппыт.

Саамай улахан баайдара — оҕолоро

Бахсы сэлиэнньэтигэр киирбиппитигэр, үрдүк томторго турар дьэрэкээн кырааскалаах, элбэх түннүктээх улахан дьиэ ытыска уурбут курдук бу көстө түстэ. Тиэргэн иһэ чээлэй күөх сибэккилэринэн симэммит. Аан бастаан биэдэрэ тутуурдаах кырачаан кыргыттары көрө түстүбүт. Барахсаттар уһааттаах буочукаттан тэпилииссэҕэ диэри, этэргэ дылы, тилэхтэрэ харааран олорор. Бу Слепцовтар дьиэ кэргэн үһүс көлүөнэ кырачааннара эбээлэригэр көмөлөһө сылдьар эбиттэр. Хап-харанан чоҕулуччу көрбүт харахтаах, истиҥ мичээрдээх хаһаайка Марина Валериевна биһигини дьиэҕэ ыҥыртаата. Күн уота чаҕылыччы көрөр күүлэтигэр улахан кыргыттар күнүскү астарын бэлэмнии сылдьаллар. Биллэн турар, улахан дьиэ иһигэр биир да күүстээх аҥаар көстүбэт. Бары от үлэтигэр буһа-хата сылдьаллара сэрэйиллэр. Арай, биир улахан уол хотоҥҥо киирэ-тахса үлэлии сылдьар. Уол элбэх кэпсээннээх эбит. Кини кэпсээниттэн бу хотоннорун сотору саҥаҕа уларытар былааннаахтарын туһунан эттэ.
Слепцовтар — Бахсы сэлиэнньэтин биир сис ыаллара. Бас билэр хаһаайыстыбаларыгар 20 ыанар ынахтаахтар, 17 ньирэйдээхтэр, 10 тыһаҕастаахтар, 8 тиҥэһэлээхтэр, 1 атыыр оҕустаахтар, 2 сибиинньэлээхтэр, 10 кууруссалаахтар, 2 биэлээхтэр. Оттон саамай улахан баайдара – 8 оҕолоро.
Марина Слепцова бэйэтэ Өймөкөөн улууһун  Төрүт нэһилиэгиттэн төрүттээх. 1986 сыллаахха Дьокуускайга үлэлии сылдьан, сибээс үөрэҕэр үөрэнэр, почтамҥа быраактыкатын бара сылдьар Филипп Слепцовтуун билсэн сүрэхтэрин холбообуттара. Саҥа ыал уол дойдутугар, Бахсыга олохсуйан, 4 оҕону төрөтөн, сүөһү ииттэн, нус-бааччы олорбуттара. Ол гынан баран, Дьылҕа Хаан ыар ыйааҕынан ыал аҕа баһылыга орто дойду олоҕуттан күрэммитэ. Түөрт оҕотун кытары соҕотоҕун туран хаалбыт Марина Валериевна дойдутугар, Өймөкөөҥҥө төннө сылдьыбыта. Ол гынан баран, ыал буолбут, оҕолорун күн сирин көрдөрбүт, дьаакырын бырахпыт Бахсытын ахтара-саныыра бэрдиттэн уонна оҕолор үөрэнэр кэмнэрэ кэллэҕинэ, Өймөкөөнтөн барыы-кэлии ыарахаттардаах буолуоҕун санаан, төттөрү кэлбитэ. Ырааҕы, ыллыктааҕы санаан, оҕолоро кыраларыгар олоҕун иккистээн оҥостубута. Бахсы олохтоох уола Василий Слепцовка кэргэн тахсан, кэргэнигэр 4 оҕону бэлэхтээн дьоллообута.
Тыа сирин элбэх оҕолоох ыала нус-хас, быр-бааччы олороругар кэтэх хаһаайыстыбаны тэринии көмөлөөх буолуоҕун өйдөөбүттэрэ, сүөһүлэрин элбэтэн, түбүктээх үлэҕэ түспүттэрэ.
Ыал ийэтэ кэпсээбитинэн, кэтэх хаһаайыстыбаларын 1991 сылтан 5 ынаҕы (ол иһигэр, 2 ыанар ынаҕы), 5 кууруссаны, 1 сибиинньэни иитэн саҕалаабыттар. 2002 сыллаахха СӨ бэрэсидьиэнэ Михаил Николаев сорудаҕынан, нэһилиэктэргэ иккилии тыраахтар ананар буолбутугар, биирин номнуо 8 ыанар ынахтаммыт Слепцовтарга биэрэн, улахан өйөбүл баарын билбиттэр. Тыраахтардарын 5 сыл устата үүтү туттаралларыттан киирбит харчыларыттан төлөөбүттэр. Тыраахтар көмө ылбыт үөрүүлэриттэн сүөһүлэрин элбэтэн барбыттар.

“Эһиги кэскилгит – хаһаайыстыбаҕыт”

“Элбэх оҕолоох буоллаххына, оҕолор бэйэ-бэйэлэрин көрө сылдьан, үлэлии үөрэнэллэр. Бурдук аһын бэлэмнии турдахпына эбэтэр ынах ыы олордохпуна көмөлөһүөхтэрин баҕардахтарына, хаһан да “мэһэйдээмэҥ” диэбэт этим. Үлэҕэ сыстыылара итинник түгэннэртэн саҕаланар. Оҕолорбут бары бэһис кылаастан ынах ыан барбыттара. Уолаттар сатабааттара диэн суох, аҕаларын кытта тэҥҥэ сылдьан үлэлииллэр. Онтон хотоҥҥо уол-кыыс диэн арахсыбаппыт. Бары ынах ыыллар. Бэйэбит суох кэммитигэр бэл, ынахтарын төрөтөллөр.
Аҕалара оттуу бардаҕына, хотонноругар оҕолор бары тутуспутунан тахсаллар. 20 ынаҕы илиилэринэн ыы охсон, элбэх киһи үлэтэ таһаарыылаах буоларын дьэ, манна билэллэр. Ыабыт үүттэрин арыы сыаҕар туттараллар.
Аны билиҥҥи оҕолор киэһэ түмсэллэрин, уулуссаҕа хаамсалларын сөбүлүүллэр, барыахтарын-кэлиэхтэрин баҕараллар. Онуоха биһиги ити улахан туһата суох сырыыттан куоттараары, кинилэри хотон киэһээҥҥи үлэтигэр хаалларабыт. Ол эбэтэр, хотоҥҥо сарсыарда уонна күнүс аҕабыт бэйэтэ сылдьар, оттон киэһээҥҥи өттүгэр уолаттарбыт тахсаллар.
Нэһилиэккэ киһи барыта сүөһүлээх эрээри, кыра-кыралаан аҕыйатар. Тыа дьоно сүөһүлээх эрэ буолан ииттинэн олороллор. Үүт харчыта кэлэ турар. Арай үүппүт харчыта наһаа кыра, сэлээркэ сыаната үрдүү турар. Кырдьаҕас көлүөнэ бүттэҕинэ, сүөһү көрөр киһи суох буолуо диэн куттал баар. Ол иһин, аҕабыт оҕолоругар наар: “Сүөһүнэн ииттинэн олоробут, тыа сиригэр олорор буоллугут да сүөһүлэнэҕит. Бу сүөһүбүтүн-аспытын хайдах ыһан кэбиһиэхпитий, эһиэхэ хаалар. Эһиги баайгыт, кэскилгит – бу сүөһүлэргит”, — диэн этэ сылдьар”, — диэн ыал эйэҕэс хаһаайката сэһэргиир.
Марина Валериевна ийэтэ икки кыыс оҕоҕо күн сырдыгын бэлэхтээн баран, орто дойду олоҕуттан эрдэ күрэммитэ. Ол да иһин буолуо, Марина ыал буоллаҕына, элбэх оҕолонор ыра санаалааҕа.
“Бу ырыынак кэмигэр оҕолон да оҕолон буолаҕыт диэччилэр эмиэ бааллара. Хата доруобуйам үчүгэй буолан, быраастарым мөхпөттөр этэ. Кырдьык, куоракка уонна киин сирдэргэ ырыынак тыына биллибитэ, оттон биһиги тыа сиригэр кэм сүөһүлээх буоламмыт, билбэтэхпит. Эппит-аспыт бэйэбит гиэнэ буоллаҕа.
Билигин сиэннэрбит номнуо көмө дьон буолбуттарын көрөн үөрэбит. Сиэннэр куурусса сымыытын хомуйаллар, ньирэйдэри үүрэн аҕалаллар, оҕуруокка уу куталлар уо.д.а. кыра үлэлэри толорсо сылдьаллар. Элбэх буолан, былдьаһа-былдьаһа үлэлииллэр. Ити эмиэ үлэнэн иитии биир көрүҥэ дии саныыбыт. Хайа уонна бэйэлэрэ үүннэрбит оҕуруоттарын аһа, кууруссаларын сымыыта саҥа үүнэр эрэр организмҥа туһатын туһунан этэ да барыллыбат”, — диэн кэпсиирэ итэҕэтиилээх.
Иллээх-эйэлээх Слепцовтар үлэнэн эрэ муҥурданан олорботтор. Уолаттар спордунан дьарыктаналлар, кыргыттар иистэнэллэр, кэрэ эйгэҕэ сысталлар. Улууска ыытыллыбыт “Далбар Хотун”, “Сыл бастыҥ ыала” куонкурустарга дьиэ кэргэнинэн кыттыбыттар. Үс оҕолоро үөрэнэр оскуолаларын бэрэсидьиэнинэн талыллан үлэлээбиттэр.

Оттоох ходуһаҕа

Хаһаайканы кытары ирэ-хоро кэпсэтэн баран, Слепцовтар оттуур сирдэригэр тиийэн, кырачаан уонна обургу саастаах оҕолор бэйэлэрэ от кээһэ сылдьалларын көрөн олус сөхтүбүт. Санаабытыгар, этэ-тыына, ыйа-кэрдэ сылдьар улахан киһини харахпытынан көрдүү сатаатыбыт да, чугаһынан оннук киһи көстүбэтэ. Тыраахтар тигинэччи үлэлии турар тыаһыгар балыйтаран уонна үлэлэрин үгэнигэр тиритэ-хорута сылдьар буолан, отчут уолаттар биһиги кэлбиппитин соһуйа көрдүлэр.
Оҕолору кытары кэпсэппиппитигэр: “Быйыл кураан дьыл буолла, онон оппут былырыыҥҥытыгар тиийбэт. Бу Хомустаах диэн алааспытыгар тохсус кээһиибитин туруора сылдьабыт”, — диэн улахан киһи курдук кэпсээннээх дьон буолан биэрдилэр. Бу ходуһа оҕолоругар Хаҥаластан, Өймөкөөнтөн тиийэ кэлэн оттуу сылдьар оҕолор бааллар эбит.
Отчут-масчыт оҕолору астына көрөн, кэпсэтэ түһэн баран, отууга тиийбиппит, эһээлэрэ Николай Филиппович Слепцов ас астыы сылдьар эбит:
“Оҕолорбут бэйэлэрэ дьаһанан оттууллар. Мин ас астыыбын эрэ. Уолбар Баһылайга илии-атах буола сылдьар быһыым.
Тыраахтарбыт эргэрдэ, илиибитинэн оттуубут. Оҕолор, сиэннэр от үлэтигэр сыстаҕастар. Арай, сылайар буолан, сарсыарда ыарахан соҕустук тураллар. Киэһэ сөрүүҥҥэ хойукка диэри үлэлииллэр. Аһаатылар, тоттулар да, тигинэччи үлэлээбитинэн бараллар. Ол быыһыгар мэниктээн да ылаллар. Ноутбуктарыгар киинэ көрөллөр. Кыралары наһаа илистиэхтэригэр диэри үлэлэппэппит”, — диэн кэпсии-кэпсии отуутун таһыгар быйыл саҥа сэргэлэри туруорбутун көрдөрдө.
Ыал аҕа баһылыга Василий Николаевич туруу үлэһит киһи. Элбэх оҕолоох, тыа хаһаайыстыбатын үлэтинэн дьарыктанар ыалга көрүллэр судаарыстыба өйөбүллэригэр, граннарга киирсэ сатаабакка, кыаҕа баарынан үлэлии-хамсыы сылдьарын ордорор. Василий Николаевич: “Ол араас куонкурустарга, граннарга кыттарга докумуоннары толоруу элбэҕэ бэрт. Ону сырсарга бириэмэ тиийбэт. Бэйэбит да аргыый аҕай сылдьар инибит…
Бастаан аҕыйах сүөһүлээх этибит. Онтон оҕолорбут элбээн, кинилэри атахтарыгар туруорар сыалтан, сыыйа-баайа сүөһүлэрбитин эмиэ элбэппиппит. Бэйэм ааппынан ИП тэриммиппит, үс хаһаайыстыбабыт. 40-тан тахса сүөһүлээхпит, 20 ыанар ынахпытыгар сүүстэн тахса туонна курдугунан кыстыыбыт.
Адьас кыра сылдьан эһээбэр Михаил Сокольниковка оттоһор буолуохпуттан ыла, үлэнэн киһи буолбут киһибин. Оҕолорбун эмиэ оннук иитэбин. Миигин батыһа сылдьан үөрэнэллэр. Ким төһө бириэмэлээҕинэн көрөн, барытыгар көмөлөһөллөр. “Элбэх буолан үлэ кыайыылаах буолар, онон түмсүүлээх буолуохтаахпыт” диэн наар этэбин”. Урут массыынабынан кыралаан таксилыыр буоллахпына, билигин бириэмэ олох тиийбэт. Быыс буллахпына, саха киһитин сиэринэн, кыралаан бултуубун, кустуубун, 40-наах илиминэн балыктаан, дьоммун күндүлүүбүн”, — диэн кэпсиир.
Ыраахтан биһигини ыҥыра-угуйа көрсүбүт сабыс-саҥа сэргэлэри сэргии турдахпытына, аттыбытыгар матасыыкыллаах кыыс кэлэн тохтоото. Бу быйыл тохсус кылааска тахсыбыт кыыстара Ариана эбит. Аҕатын уҥа илиилэриттэн биирдэстэрэ (бэйэтэ да аҕатыгар олус маарынныыр кыысчаан) быйыл ситиһиитэ элбэх эбит. От охсорго үөрэммит уонна дьоно матасыыкыл ылан биэрэннэр, ходуһа отчуттарын наадаларын (саппаас чааһыгар тиийэ), өйүөлэрин тиксэрээччи, аҕалааччы кини буолбут. Бу ийэлэрэ ыыппыт сылаас бэрэскитин аҕалан, аны сир астыы түһэн баран, киэһэ ынах ыаһа барыахтаах.

Оҕо — дьол

Слепцовтар улахан уоллара Василий Дьокуускайга мэхээнньик идэтигэр үөрэммитэ, кэргэниниин Нерюнгрига олороллор. Элбэх бырааттаах-балтылаах буолан, төрөппүттэригэр сүрүн көмөлөһөөччү буола улааппыта.
Улахан кыыстара Марина Габышева Хаҥалас улууһун Кыһыл Үрүйэ сэлиэнньэтигэр иитээччинэн үлэлиир, кэргэнинээн үс оҕолоохтор.
Иккис кыыстара Ульяна менеджер үөрэҕин кыһыл дипломунан бүтэрэн, Дьокуускайга олорор, кылаабынай буҕаалтырынан үлэлиир.
Иккис уоллара Гаврил бастаан тимир суол үлэһитин идэтин ылан баран, Дьокуускайга хайа үлэһитин идэтигэр төрдүс кууруска үөрэнэ сылдьар. Кэргэннээх, оҕолоохтор.
Үһүс кыыстара Алина – Дьокуускайдааҕы медицинскэй кэллиэс төрдүс кууруһун устудьуонката.
Борис сүөһүгэ сыстаҕаһын бэлиэтии көрөн, төрөппүттэрэ бэтэринээр идэтин талыан баҕарбыттара. Уоллара билигин сыбаарсык үөрэҕин бүтэрэн үлэлии сылдьар.
Төрдүс кыыс Ариана билиҥҥитэ МЧС үөрэҕэр барыан баҕарар.
Кыралара, оһоҕос түгэҕэ уол Богдан, бэһис кылааска үөрэнэр.
Оҕолор улааппыттарын, ыал буолан туспа барбыттарын да иһин, төрөөбүт дьиэлэригэр эргиллэ тураллар. Өр кэлбэтэхтэринэ, төрөппүттэрэ тэһийбэттэр. Чуумпуга үөрэммэтэх дьон оҕолорун, сиэннэрин саҥаларын, көрдөөх кэпсээннэрин суохтууллар.

Кыһалҕа кыһарыйбата диэн суоҕа буолуо…

Үлэнэн эрэ олорор, бэйэлэрин күүстэригэр эрэ эрэнэр дьон кыһалҕаларын кэпсии сылдьааччылара суох.
Ол да буоллар, хаһаайка  үөрэнэр оҕолоругар куоракка уопсай дьиэҕэ хос биэрбэттэрэ олус эрэйдээҕин туһунан этэр. Эттэрин-үүттэрин туттаралларыттан киирэр харчылара барыта куоракка куортам харчытыгар бара турар. Аны 5 уонна онтон элбэх оҕолоох ыаллар дьиэ атыылаһалларыгар эбэтэр тупсаралларыгар бэриллэр харчыны ылыыга кыайан киирсибэтэхтэр. Ийэ хапытаалын харчынан биэрбэттэрэ эмиэ ыарахаттары үөскэтэр. Чэпчэтиилэри оҥорор сокуон сотору-сотору уларыйа турара элбэх оҕолоох ыалга олус охсуулаах.
Слепцовтар дьиэ кэргэттэрэ төһө да ыарахаттар баалларын үрдүнэн, сүөһүлэрин-астарын, сылгыларын эһэн кэбиспэккэ, салгыы хайдах сайыннарабыт диэн өйүнэн-санаанан салайтараллар. Үлэни өрө туппут, көдьүүстээх үлэнэн киһи ас-таҥас таһаарынарын, эбии дохуот киллэринэрин эттэринэн-хааннарынан билбит 8 оҕоттон хайалара эмэ хайаан да төрөппүттэрин дьыалаларын салҕааччы, утумнааччы буолуоҕар эрэнэ хааллыбыт. Онуоха кинилэр бу үөһээ этиллибит бырайыактарга актыыбынайдык кыттан, судаарыстыбаттан, министиэристибэлэртэн тустаах өйөбүлү, көмөнү ылыахтара турдаҕа.

Надежда ЕГОРОВА, “Саха сирэ”, edersaas.ru

Хаартыскаҕа ааптар түһэриилэрэ