«Күн оҕолоро» айар бөлөх 2021 сыл сааһыгар тахсыбыт документальнай киинэлэрин бэҕэһээ, олунньу 28 күнүгэр, Ютуб-ханаалларыгар таһаардылар. 37 мүнүүтэ уһуннаах киинэ Бэрэсидьиэн пуондатын гранын сүүйэн устубуттара. Киинэ тахсыбыт нэдиэлэтигэр “Саха Сирэ” хаһыакка кылгас эрэссиэнсийэ тахсыбыта.
Бу айымньыны аан бастаан киэҥ экраҥҥа Кыайыы күнүгэр көрдөрбүттэрэ. Киинэни сүрэхтиир киэһэҕэ режиссер Сардаана Барабанова: “Бу мультик буолбатах, бу анимация эбиилээх документальнай киинэ!”, диэн этииттэн саҕалаабыта. Кырдьык, бу олус үрдүк таһымнаах хамсыыр уруһуйдарынан таҥыллыбыт киинэ оҕону аралдьытар “мультик” буолбатах эбит. Тоҕо бу ньыманы талбыттарын туһунан Сардаана маннык кэпсиир:
— Бу бырайыак 2017 сылга Таатта улууһун көҕүлээһининэн саҕаламмыта. Бастаан сэриини оҕо сылдьан көрсүбүт 80-ча киһини кытта кэпсэтэн, роликтары устубутум. Ол кэнниттэн “хайдах быһыылаахтык бу истибиппин тиэрдэбин?” диэн ыйытыы турбута. Ол кэмнээҕи тыылга уһуллубут хроника суоҕун кэриэтэ, туоһулар ахтыылара эрэ баар. Былырыын Арассыыйа Бэрэсидьиэнин гранын ылан, үп көстөн, саҥа ньыманы тургутан көрөргө холоммуппут. Ол курдук уруһуй көмөтүнэн уруккуну “тилиннэрэр” туһунан санаа үөскээбитэ.
Дьиҥэр, бастаан 50-ча уруһуйу интервьюлар быыстарыгар кыбытан киинэни сэргэхситэр былааннаах эбиттэр. Онтон үлэ кэмигэр улам кэҥээн, санааммыт бырайыак уларыйан, 200-тэн тахса уруһуй оҥоһуллубут, олор анимация көмөтүнэн хамсаан кэлбиттэр. Ити курдук киинэ Саха сиригэр эрдэ оҥоһуллубатах саҥа сүүрээҥҥэ кубулуйбут.
Сэрии кэмнээҕи ахтыыларын оччолорго 9-14 саастаах оҕо буолан көрсүбүт кырдьаҕастар кэпсииллэрин истэр дьулаан даҕаны, умсугутуулаах даҕаны. Сэриилэспит дьонтон туспа көрүүлээх, атын олохтоох дьон кэпсээннэрэ сэрии өссө биир аҕыйахта ахтыллыбыт өрүтүн көрдөрөр. “Букатын дьиэбит кэннигэр сэрии кэллэҕэ диэмит куттал бөҕө буоллубут…”, “Убайым биир туйаҕа булан аҕалбытын туустаах ууга буһарбыта буолан, иһэн, тиниктээн аһаабыта буолбуппут…”, “Дьон ытаспыта харахтарын уулара күөл буолан, үрэх буолан түспүтэ…”
Уруһуйдаабыт художниктар Феодосий Заровняев, Станислав Захаров, кинилэргэ көмөлөспүт эдэр художник кыргыттар Юлиана Ксенофонтова, Лилиана Ермолаева олус итэҕэтиилээх, күүстээх үлэлэрэ, былыр үйэҕэ умнуллубут көстүүлэри илэ көрдөрбүттэрэ, бу киинэни туспа көрүүлээх, иһирэх хартыына оҥорон таһаарбыт.
Анимациялаах киинэ элбэх киһи сыралаах үлэтиттэн тахсар. Анимацияҕа Влад Потапов, Мария Софронова, Александр Костромыкин, Тим Третьяков, Надежда Ефимова үлэлээбиттэр, раскадровканы Сергей Слепцов, Кыйаара Юмшанова оҥорбуттар, монтаж режиссерунан Михаил Эверстов буолбут. Муусуканы Моисей Кобяков айбыт, тыаһы-ууһу Петр Скрябин таҥмыт.