Сергей Иванов: «АЛРОСА уларыйбатаҕына, күрэстэһээччилэрин кэннигэр хаалыан сөп»
Хоруона хамсыгыттан уонна ол кэннинээҕи кириисистэн сылтаан, АЛРОСА муус устар ыйга номнуо ыарахан балаһыанньаламмыта. Хампаанньа стратегията көдьүүһэ суоҕун уонна уопсайынан бирилийээн ырыынага кэскилэ суоҕун туһунан кэпсэтиилэр бааллара. Ол гынан баран, кэм-кэрдии тугу баҕарар мэлдьи миэстэтигэр туруорар. Ол да курдук, алмаас ырыынага чөлүгэр түһэриллэр, оттон АЛРОСА – сыл аҥаарын хоромньута суох түмүктээбит соҕотох тэрилтэ.
edersaas.ru
Хампаанньа генеральнай дириэктэрэ Сергей Иванов биэрбит интервьютуттан бастакы чааһын билиһиннэрэбит.
Ырыынак уонна атыы-эргиэн туһунан
– Үтүө сонуннартан саҕалыахха. Алтынньы 1 күнүттэн АЛРОСА бэйэтин үлэһиттэрин толору үлэ күнүгэр төнүннэрдэ, оттон атыы-эргиэн түмүктэрэ атырдьах ыйыгар бу иннинээҕи ыйдардааҕар биллэ улааттылар. Оччотугар АЛРОСА ыарахаттары туораата диэн этиэххэ сөп дуо?
— Иккис кыбаарталга алмааһы уонна бирилийээни атыылааһын аан дойдуга барытыгар хаһан да буолбатаҕыныы түспүтэ. АЛРОСА киллэрэр үбэ түөрт ый иһигэр 90 бырыһыан намтаабыта. Билигин биһиги ырыынак чөлүгэр түһэрин кырдьык биллибит. Атырдьах ыйыгар ааспыт ыйдардааҕар элбэх алмааһы атыылаатыбыт, балаҕан ыйыгар эмиэ атыы үчүгэйдик барыаҕа. Үһүс кыбаарталы куһаҕана суохтук түмүктээтибит. Ол гынан баран, 6-7 ыйдаах атыы түмүктэригэр олоҕуран, ырыынак толору чөлүгэр түспүтүн курдук этэр билиҥҥитэ эрдэ, кэтээн көрүүнү ыытыахха наада. АЛРОСА сыл түмүгүнэн атыыта былырыыҥҥытааҕар биллэ намыһах буолуоҕа, кыһалҕалар да бааллар.
— Эн сыанабылгынан, хампаанньа кириисистэн тахсарыгар төһө бириэмэ барыай?
— Мин көрүүбүнэн, эһиил туох буолуоҕун билигин биир да киһи барыллаан этэр кыаҕа суох. Мин Арассыыйа уонна аан дойду улахан тэрилтэлэрин салайааччыларын кытары кэпсэтэбин уонна чугастааҕы сылларга бары салаалар (биир да хаалбакка) улахан быһаарыыта суох усулуобуйаҕа олоруохтарын уонна үлэлиэхтэрин билэбин. Итини кытары эйэлэһэргэ тиийиллэр. Санатан эттэххэ, Гонконг кэнники икки сылга алмаас-бирилийээн биисинэһин аан дойдутааҕы киинин быһыытынан эһиннэ. АХШ уонна Кытай икки ардыгар сыһыантан сылтаан, билигин Гонкоҥҥа маҕаһыыннар кураанахтар, мантан үгүс бренд Кытайга барда, оттон сиэдэрэй малы-салы, ювелирнай оҥоһуктары киллэрэн туран, атыылааһын эһиннэ.
Мэдиссиинискэй өттүттэн көрдөххө, аан дойду барыта пандемияны эрдэ эбэтэр хойут син биир кыайыаҕа. Биир сылынан хамсык туһунан номнуо ааспыт кэм курдук кэпсэтэр буолуохпут дии саныыбын. Оттон аан дойду балаһыанньатыгар экэниэмикэ кэхтиитин дьайыытын туһунан эттэххэ, бу олус уһун уонна уустук устуоруйа буолуоҕа. АХШ валовай ис бородууктатын (ВВП) муҥутуур сууллуута – иккис кыбартаалга 30% кэриэтэ итэҕэс, Евросойуус – 20% ордук итэҕэс, Япония – ВВП түһүүтүгэр эмиэ икки бэлиэлээх сыыппара. Биһиги маннык сыыппаралары хаһан да билбэтэхпит. АХШ-ка уонна Европаҕа үлэтэ суох буолуу таһыма таһынан тахсан эрэр. Вирус саҥа тиийэн эрэр атын дойдуларыгар уонна вакцина хойут тиийэр кутталлаах дойдуларыгар туох буолар? Маннык балаһыанньа хайдах сайдан иһиэҕин билиҥҥитэ ким да билбэт.
Оптимизация уонна көдьүүһү үрдэтии
— Кэнники сылларга хампаанньаҕа бүтүннүүтүгэр оптимизация бара турар. Билигин үлэ миэстэтин сарбыйыылар уонна кыһалҕаттан оҥоһуллубут тохтобуллар көннөһүллэ иликтэр. Кириисис кэмигэр итинник дьаһаллары ылар наадалаах этэ дуо?
— Биһиги аан дойдутааҕы хайа-тимир сүрүннүүр хампаанньаларын кытары күрэстэһэрбитин үчүгэйдик билэҕит. Атын тэрилтэлэргэ сылдьан, кинилэр хайдах курдук көдьүүстээхтик үлэлииллэрин, ханнык технологиялары туһаналларын, автоматизацияларын таһымын, чуолаан сир анныгар уонна фабрикаларга көрөн баран, биһиги итини барытын оҥорботохпутуна, күрэстэһэр саппааспыт 3-4 сылынан күдэҥҥэ көтүөҕүн өйдүүбүт. Бүддьүөтү оҥорор уонна социальнай эппиэтинэстээх хампаанньа быһыытынан ырыынакка инники иһээччинэн хаалар туһугар муҥутуур көдьүүстээх буолуохтаахпыт.
Холобурдарга көрүөҕүҥ эрэ. 2017 сыл бүтэһигэр Хааччыйыы уопсай киинэ (ОЦО) олоххо ситиһиилээхтик киллэриллибитэ, экэниэмикэ өттүттэн эмиэ. Ол эрэн, кылаабынайа, салайыллыы, дьайыылары унификациялааһын өттүттэн туһаны ылбыппыт. “Хампаанньа салалтата тугу эрэ үрэйиэн эбэтэр Саха сириттэн ханнык эрэ салайар функцияларын таһаарыан баҕарар” диэн билигин ким да эппэт. Өрөмүөннүүр сулууспалары кииннээһин туһунан өссө пандемия инниттэн дьүүллэһэн барбыппыт. Тоҕо диэтэххэ, АЛРОСА-ҕа өрөмүөн үлэтин эйгэтигэр илэ-бааччы көстөр кыһалҕалар бааллар. Биһиги урукку уонна аныгы тэриллэрбит “алдьаналлар”. Миэлиҥсэ эбэтэр экскватор улаханнык алдьаныыта алмааһы хостооһуҥҥа, хампаанньа киллэрэр үбүгэр дьайар. Дьиҥэр, баар систиэмэ “кумааҕыга” үлэлээбитэ, ол гынан баран, сатала суоҕун өйдөөбүппүт. Өрөмүөн атын атылыы систиэмэлэрэ аан дойдутааҕы уонна Арассыыйа бөдөҥ хампаанньаларыгар үлэлииллэрин көрбүппүт уонна тустаах дьаһаллары ыытар наадатын өйдөөбүппүт. Өскөтүн атын хампаанньалар итинник бырайыактары сыл, балтараа сыл иһигэр оҥорор буоллахтарына, биһиги пандемия усулуобуйатыгар бастакы түһүмэҕи 5-6 ыйынан бүтэрбиппит. Онуоха өрөбүлэ да суох үлэлээбит производственнай хамаандаҕа улахан махталбытын этэбит. Номнуо туһааннаах түмүктэри – тэриллэр эрэллээхтик үлэлииллэригэр, аккаастыыр уонна саахалланар куттала суохтарыгар эрэл биллэ улааппытын көрөбүт. Сүрүнэ – эрэллээх буолуу эбии экэнэмиичэскэй көдьүүһү аҕалыа. Дьон өссө сайдар, эбии үөрэнэр, былааннааһын өттүгэр эспиэр буолар кыахтаналлар. Эбии идэлэр баар буолаллар. Манна сыһыаран эттэххэ, өрөмүөн үлэтигэр үчүгэй хамнастаах үлэ миэстэлэрэ бааллар.
Уопсайынан, ордук уустук уларытыылар бары ыытылыннылар. Операционнай көдьүүс бырайыактарын түмүгүн ылар буоллахха, холобур, Ньурбатааҕы хайа-байытар кэмбинээт кыра инвестицияларынан 2019 сыллаахха эбии мөлүйүөн кэриэтэ карат алмааһы ылбыта. Айхалга тэрили туһаныы КТГ-тын 7-8 бырыһыан үрдэтии ситиһиллибитэ. Хас биирдии бырыһыан – бу мөлүйүөнүнэн дуоллар. Онон, оҥорон таһаарыыны үрдэтэр өссө төһө кыахтаахпыт буолуой!
Мин икки нэдиэлэ анараа өттүгэр Удачнайдааҕы руданы хостуур сиргэ сылдьан, бутобой оператордарын үлэлиир миэстэлэрин көрбүтүм. Кинилэр урут сир анныгар үлэлииллэрэ. Билигин АБК дьиэтин иһигэр, сөптөөх усулуобуйаҕа ыраахтан олорон пультунан салайан үлэлииллэр. Үлэһит куттала суох усулуобуйаҕа олорон, ыраахтан 6 бутобойга тиийэ салайыан сөп. Иллэрээ сыл Финляндияҕа Сандвик тэрилтэтигэр сылдьарбар, тиэхиньикэни ыраахтан олорон салайар кииннээх этилэр. Petra-ҕа (Соҕуруу Африкаҕа уонна Танзанияҕа алмаастаах рудниктардаах алмааһы хостуур улахан хампаанньаҕа) сир аннынааҕы сибээс суотугар ПДМ салайыылара номнуо аптамаакка көһөрүллүбүт. Кинилэр хас да актыыпка оҥорон таһаарыы үлэтин уонна диспетчеризацияны тута салайар кыахтаах биир инженернэй кииннээхтэр.
Ыраахтан үүттээһин, аптамаат проходкалаах уонна зарядтары оҥорор саҥа норметовскай массыыналар уо.д.а. сайдаллар уонна билигин аан дойдуга барытыгар туһаныллаллар. Бу – ордук көдьүүстээх эрэ буолбакка, куттала суох технологиялар. Биллэн турар, уруккулуу үлэлии олоруохха сөп. Ол гынан баран, аҕыйах сылынан кырдьык кэбэҕэстик өйдөммөт быһаарыылары ылынарга күһэллиэхпит.
Ону таһынан, кириисис салаа бары хампаанньаларыгар дьайда, ол гынан баран, АЛРОСА эрэ сыл бастакы аҥаарын түмүктэринэн элбэҕэ да суох буоллар, үпкэ үчүгэй түмүктээх хаалары ситистэ. Бу – үлэ көдьүүһүн үрдэтэргэ бырайыактары олоххо киллэрии быһаччы түмүгэ.
Диверсификация туһунан
— Оттон диверсификация туһунан туох санаалааххын? “Өскөтүн АЛРОСА көмүһүнэн, гааһынан уонна да атын эйгэнэн дьарыктаммыта буоллар, хампаанньа бигэ туруктаах буолуо этэ, барыс түһүө суох этэ” диэн уо.д.а. кэпсэтиилэр элбэхтик иһиллэллэр.
— Баар чахчылары көрүөх. АЛРОСА биир сылга киллэрэр үбэ 3,5 саҕалаан 4,5 миллиард дуолларга тиийэ тэҥнэһэр. Хампаанньа сылга бэйэтин үлэтигэр-хамнаһыгар 1,5-1,7 миллиард АХШ дуолларын ороскуоттуур. Бу – аҥаардас үчүгэйдик үлэлиир, хамнаһы төлүүр, араас уматыгы, саппаас чаастары атыылаһар, наадалаах бырагыраамалары олоххо киллэрэр туһугар. Кириисиһи туоруурга биһиэхэ алмааһы кытта сибээһэ суох уонна кырата миллиард дуоллартан итэҕэһэ суох үбү аҕалыахтаах ханнык эрэ атын биисинэс баар буолуохтаах. Саҕалыырга эбэтэр итинник биисинэһи атыылаһарга 10-15 миллиард дуоллар наада. Итиччэ үп биһиэхэ суох уонна оччо үбү биһиэхэ ким да биэрбэт. Онуоха биһиги акционердарбытыгар кирэдьииттэ ылыҥ диэн эппэппит биллэр. Атын боппуруос үөскээн тахсар – ханнык туһалаах баайдарынан дьарыктаныахтаахпытый? Мииринэй оройуонугар ньиэп-гаас хампаанньалара үлэлииллэр. Биһиги ньиэп-гаас актыыптарын бас билиигэ уопутура сылдьыбыппыт. Маныаха кинилэр муҥутаан 15 мөлүйүөн дуоллар барыһы аҕалаллара, онно тиһигин быспакка үбү уга туруохха наада этэ. Эбиитин бу хампаанньалар Мииринэй оройуонугар туох да сыһыана суохтара, Уренгойга бааллара. Биһиги кинилэри аһаҕас аукциоҥҥа 500 мөлүйүөн дуоллартан ордукка батарбыппыт уонна АЛРОСА кирэдьииттэрин саппыппыт. Итинник дьаһамматахпыт эбитэ буоллар, билиҥҥи кириисискэ улахан иэстээх буолуо этибит, пандемия кэмигэр сойуом үбү кыайан тардыа суох этибит. “Тимир” диэн бырайыак баара, ону атыылаһарга кини кэскилин туһунан кыраһыабай билиһиннэриилэр буолбуттара. Ол гынан баран, ырыынак коньюнктурата уларыйбыта, онон бырайыак бородууксуйата (чуолаан, хостонор сирдэрэ инфраструктураттан олус ыраах баарын учуоттаатахха) билигин кимиэхэ да наадата суох. Билигин биһиги даҕаны, Evraz профильнай инвестор даҕаны бу бырайыакка экэниэмикэни көрбөппүт. Өскөтүн, кырдьык, хампаанньаҕа туһаны аҕалар кыахтаах интэриэһинэй этиилэр баар буоллахтарына, эбэһээт көрүөхпүт, үөрэтиэхпит. Оттон харчыны көннөрү сиргэ-буорга көмөн кэбиһии – балаһыанньаттан тахсыы буолбатах.
«Саха сирэ» хаһыакка, edersaas.ru саайтка анаан «АЛРОСА» АХ (ПАО) пресс-сулууспата