Кэнники сылларга Арассыыйа Федерациятыгар сэллигинэн ыалдьыы уонна өлүү аҕыйаабыта бэлиэтэнэр. Ол да буоллар, ыарыы өрө турара долгутар. Сэллик билигин медико-социальнай эрэ буолбакка, экэнэмиичэскэй кыһалҕанан буолла. Ол сүрүн төрүөтүнэн нэһилиэнньэ социальнай-экэнэмиичэскэй өттүнэн мөлтөх туруктааҕа, сөптөөх сокуон олоххо киллэриллибэтэ, сэллик микробактериялара эмкэ бэриммэттэрэ, сэллик ВИЧ-инфекцияны кытта холбоһуута уо.д.а. буолаллар.
edersaas.ru
Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр кэнники биэс сылга сэллик аҕыйааһынын көрдөрүүтэ туруктаах. Ол эрээри, тыҥааһыннаах быһыы-майгы син биир уларыйбат:
— Сэллигинэн ыалдьыы көрдөрүүтэ 26,5% аҕыйаата;
— Ол гынан баран, Арассыыйа орто көрдөрүүтүн 1,2 төгүл аһарар;
— Уһук Илиҥҥи регион көрдөрүүтүттэн 1,5 төгүл намыһах;
— Оҕолор ыалдьыылара биллэ аҕыйаата, 2017 с. бу көрдөрүү 32,2% түстэ.
— Кэнники биэс сылга сэлликтэн өлүү 16,4% аҕыйаата.
Өрөспүүбүлүкэҕэ эпидемиологическай балаһыанньа үчүгэй өттүгэр уларыйара сэллиги утары охсуһар сулууспалар, медицинскэй-санитарнай көмө бастакы сүһүөх сулууспалара холбоһуктаах үлэлэринэн ситиһилиннэ. Ону сэргэ, СӨ Доруобуйатын харыстабылын министиэристибэтэ СӨ накаастабылы толорор федеральнай сулууспа управлениетын кытары хардарыта бииргэ үлэлээһиннэрэ улахан оруоллаах.
Бу туһунан “Арассыыйа циркумполярнай регионнарыгар сэллик инфекцията тарҕаныытын сэрэтии” научнай-практическай кэмпириэнсийэҕэ дьүүллэстилэр.
Кэмпириэнсийэҕэ доруобуйа харыстабылын тэрийээччилэр, фтизиатр, инфекционист-быраастар, ВИЧ уонна СПИД ыарыыны үөрэтэр исписэлиистэр, статистиканан дьарыктанар үлэһиттэр уо.д.а., барыта 150-ча киһи кытынна.
Бу үс күн устата сэллик кыһалҕаларыгар үлэлиир Арассыыйа сүрүн исписэлиистэрэ, федеральнай институттар салайааччылара, профессордар, доктордар Валентина Аксенова, Ольга Нечаева, Владимир Краснов, Михаил Синицын кытталлар.
Научнай-практическай кэмпириэнсийэ сэтинньи 19 күнүгэр доруобуйа харыстабылын уһулуччулаах тэрийээччитэ, доруобуйа харыстабылын уонна наука сайдыытыгар уһулуччулаах кылаатын киллэрбит учуонай, профессор Михаил Тырылгин өйдөбүнньүгэр анаммыт “төгүрүк остуолунан” аһылынна. Онтон бүгүҥҥү кэмпириэнсийэҕэ Арассыыйа циркумполярнай регионнарыгар сэллик инфекцията тарҕаныытын сэрэтии боппуруостарын дьүүллэһиэхтэрэ. Сарсын быраастарга аналлаах “оскуолалар” үлэлиэхтэрэ.
Научнай-практическай кэмпириэнсийэ түмүгүнэн хомуурунньук бэчээттэниэҕэ.
Надежда ЕГОРОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru