Баһылай Уһунуускай-Сэки — «Пушкин кэллэ» (хоһооннор, тылбаастар)
Нам улууһун Хамаҕаттатын олохтооҕо Баһылай Уһунуускай-Сэки нуучча улуу суруйааччыта Александр Пушкин төрөөбүт күнүгэр анаан “Пушкин кэллэ” диэн хоһоон суруйбутун уонна тылбаастарын бэчээттиибит.
ПУШКИН КЭЛЛЭ
Өлөрү кыайан, тыыннаах, этэҥҥэ
Өрөгөй, таптал ырыатын ыллыы
Самаан сайыны кытта тэҥҥэ
Саха сиригэр Пушкин ыалдьыттыыр.
“Дьиикэй тунгустар” сайдыыларыттан
Дьиибэргии үөрэн саҥата суох турар,
Ырааҕы көрбүт ырата туолбутуттан
Ыраас мичээринэн күлүм аллайар.
Бастыҥ олбохтоох ыһыах түһүлгэтигэр
Өрө күөрэтэр чороонноох кымыһын,
Аатырбыт алгыһын урааҥхайдыы этэр:
“Өй өрөгөйдөөтүн, хараҥа халбарыйдын!”
Итии тыал куударатын сахсыйар,
Ити кэннэ илиҥҥи саҕахтан
Көмүс күммүт күлүмүрдээн тахсар
Талыы Наталыы мичээрин санатан.
Я памятник себе воздвиг нерукотворный
Я памятник себе воздвиг нерукотворный,
К нему не зарастет народная тропа,
Вознесся выше он главою непокорной
Александрийского столпа.
Нет, весь я не умру — душа в заветной лире
Мой прах переживет и тленья убежит —
И славен буду я, доколь в подлунном мире
Жив будет хоть один пиит.
Слух обо мне пройдет по всей Руси великой,
И назовет меня всяк сущий в ней язык,
И гордый внук славян, и финн, и ныне дикой
Тунгус, и друг степей калмык.
И долго буду тем любезен я народу,
Что чувства добрые я лирой пробуждал,
Что в мой жестокий век восславил я Свободу
И милость к падшим призывал.
Веленью божию, о муза, будь послушна,
Обиды не страшась, не требуя венца,
Хвалу и клевету приемли равнодушно
И не оспоривай глупца.
Өйдөбүнньүк туруоруннум
Өйдөбүнньүк туруоруннум өспөт кэс тылбынан,
Бар дьонум ол онно оспот суол үктүөҕэ.
Өркөн төбөтө Өлөксөөндүр остуолбатыттан
Өрө өндөйөн көстүөҕэ.
Суох, мин өлөн хаалбакка, бу кэриэс лирабар
Мин дууһам өлөртөн букатын куотуоҕа,
Ыйдаах сир үрдүгэр биир поэт баар буоллар,
Аатым албана туруоҕа.
Туолуо мин сурахпынан Улуу Русь киэҥ иэнэ,
Баар омук барыта мин ааппын ааттыаҕа,
Билигин тоҥ тоҥус, финн, славян дохсун сиэнэ,
Калмык – истиэп ааттааҕа.
Үлүгэрдээх үйэбэр көҥүлү көмүскээн,
Баттаммыт аймаҕы аһынарга этэммин,
Амарах санааны лирабынан көбүтэн
Бар дьон тапталын билиэм мин.
Оо, музам, истэр буол Эн таҥара ыйааҕын,
Үөҕэртэн толлума, аатыра сатаама,
Хайҕалы, хобу да биир тэҥник Эн ылын
Акаарылыын аахса барыма.
Храни меня, мой талисман
Храни меня, мой талисман,
Храни меня во дни гоненья,
Во дни раскаянья, волненья:
Ты в день печали был мне дан.
Когда подымет океан
Вокруг меня валы ревучи,
Когда грозою грянут тучи, —
Храни меня, мой талисман.
В уединеньи чуждых стран,
На лоне скучного покоя,
В тревоге пламенного боя
Храни меня, мой талисман.
Священный сладостный обман,
Души волшебное светило…
Оно сокрылось, изменило…
Храни меня, мой талисман.
Пускай же ввек сердечных ран
Не растравит воспоминанье.
Прощай, надежда; спи, желанье;
Храни меня, мой талисман.
Эн арчылаа, эмэгэтим
Ыар күннэрбэр ылбыт бэлэҕим,
Сыылкаҕа сылдьар кэмнэрбэр,
Долгуйарбар, кэмсинэрбэр
Эн арчылаа эмэгэтим.
Ньириһийиэ уордаах этиҥ,
Дохсун долгун түһүөҕэ,
Муора барылыы үллүөҕэ
Эн арчылаа, эмэгэтим.
Туора сиргэ да түбэһиим,
Чуҥкук, нус-хас күннэрбэр,
Уоттаах кыргыс кэмигэр
Эн арчылаа, эмэгэтим.
Дууһабар аптаах эркээйим,
Сибэтиэй, минньигэс албын…
Таҥнарда, сүттэ букатын…
Эн арчылаа, эмэгэтим…
Ахтылҕан, аны мин сүрэҕим
Бааһын ааларгын тохтотууй,
Бырастыы, эрэл: баҕам утуй;
Эн арчылаа, эмэгэтим.
Цветок
Цветок засохший, безуханный,
Забытый в книге вижу я;
И вот уже мечтою странной
Душа наполнилась моя:
Где цвел? когда? какой весною?
И долго ль цвел? и сорван кем,
Чужой, знакомой ли рукою?
И положен сюда зачем?
На память нежного ль свиданья,
Или разлуки роковой,
Иль одинокого гулянья
В тиши полей, в тени лесной?
И жив ли тот, и та жива ли?
И нынче где их уголок?
Или уже они увяли,
Как сей неведомый цветок?
Сибэкки
Сыта көппүт, хаппыт сибэкки
Сытар бу кинигэ быыһыгар,
Дьикти-дьиибэ араас сибики
Дууһабын миэнин айматар.
Ханнык сааһын, төһө өр, хаһан
Ханна киэркэйэн турбутай?
Ону ким илиитэ туура тардан
Тоҕо бу манна укпутай?
Өйдөтөр дуу көрсүһүү нарынын,
Эбэтэр арахсыы аһыытын?
Эбэтэр ким эрэ чуҥкуйан
Сыһыыга, тыаҕа хаампытын?
Ол уоллаах кыыс күн сиригэр
Ханна бааллара буолуоҕай?
Бу сибэкки кэриэтэ, эбэтэр
Хатан хаалтара буолаарай?
«Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru