Сартаҥ — Дьааҥы улууһун кииниттэн саамай тэйиччи нэһилиэк. Баатаҕайга диэри 423 килэмиэтир. Нэһилиэнньэтин ахсаана 516 киһи. Ханнык баҕарар хоту улуус нэһилиэгин сиэринэн туруорсаллара элбэх.
Эрэдээксийэ үлэһиттэрэ Сартаҥ нэһилиэгин баһылыга Наталья Слепцованы кытта сибээстэһэ сырыттыбыт. Быйыл отчуот хаһааҥҥытааҕар да үчүгэйдик ааста диэн бэлиэтиир. Туһааннаах миниистирдэр, биэдэмэстибэлэр бары бааллар, отчуоту биһиги нэһилиэк үчүгэйинэн сыаналаатыбыт диэн этэр.
— СӨ ОДьКХ уонна энергиэтикэҕэ министиэристибэтин бырагырааматыгар киирсэн, хаалбыт 18 дьиэ быйыл киинтэн ититиллэр ситимҥэ холбонор буолла. Онон нэһилиэк олохтоохторо 100 бырыһыан сылааска холбонуохпут. Итиэннэ тустаах министиэристибэ бырагымаатынан күн уотун күүһүнэн үлэлиир ыстаансыйа тутуллуохтаах этэ. 2022-2023 сс. диэбиттэрэ, сүрүн докумуонун барытын оҥотторбуппут. Хамсааһын таҕыстар диэн баҕалаахпыт.
“Сахам сирэ 21-с үйэҕэ” бырагырааманан эдэр исписэлиистэргэ түөрт кыбартыыралаах дьиэ тутуута саҕаланыахтаах, илии баттаспыппыт. Быйыл бырагыраамаҕа киирдибит, тутуута саҕалыныа диэтилэр.
Эһиилгиттэн амбулатория тутуута былааннанар, уочаракка турабыт. Быйыл балыыһаҕа саҥа массыына көрүллүөхтээх. Ити барыта “Доруобуйа харыстабылын бастакы сүһүөҕэр саҥаны киллэрии” бырагырааманан көрүллэр. Манна даҕатан эттэххэ, былырыын көрдөһөн-көрдөһөн “Земскэй дуоктар” бырагырааманан быраас кэлбитэ. Ол иннинэ сыл кэриҥэ биэлсэрдээх эрэ олорбуппут. Онон доруобуйабыт харыстабылын боппуруоһа толору ситтэр диэн эрэлбит улахан.
Нэһилиэнньэ биир улахан туруорсар боппуруоһа ууну ыраастыыр ыстаансыйа буолар. Сартаҥ — Дьааҥы улууһун үрэҕин баһыгар сытар. Үрэхпит иһэр уу нуорматыгар эппиэттээбэт. Сайыҥҥы өттүгэр сылга иккитэ-үстэ анаалыс ылаллар. Ол түмүгүнэн тимирэ, алюминийа, марганеһа нуорматтан отучча төгүл үрдүк буолар. Хайаттан түһэр уу бэйэтэ ити курдук састааптаах, айылҕа бэйэтин уратыта диэн быһаараллар. Нэһилиэнньэ ыарыытын ууну кытта сибээстиир.
Сартаҥ баһыгар “Прогноз” диэн тэрилтэ үрүҥ көмүһү хостуохтаах. Онон сибээстээн, олохтоохтор экология өттүгэр долгуйаллар. Эһиил ууну ыраастыыр ыстаансыйаны туруораллара эбитэ буоллар диэн нэһилиэнньэ улаханнык туруорсар. Тустаах боппуруос быһаарыллыа диэн иһитиннэрдилэр.
Сири тупсарыыга хоту улуустарга эмиэ болҕомто ууруллара, үлэ барара буоллар диэн баҕалаахпыт. Быһыттарбыт оҥоһуллубутахтара ыраатта, — диэн баһылык санаатын үллэстэр.
Нэһилиэк туох кыалларынан араас бырагыраамаларга кыттар эбит. Ол курдук “Тыа сирин кэлимник сайыннарыы” бырагырааматынан ааспыт сылларга успуорт аһаҕас комплексын, “Айыы түһүлгэтэ” ыһыахтыыр сирдэрин оҥостубуттар. “Олохтоохтор көҕүлээһиннэрин өйүүр бырагыраамаҕа” киирсэн сайыҥҥы уу ситимин киллэртэрбиттэр.
Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин иитинэн потребительскай кооперативтарга хотон тутуутугар куонкуруска кыттар баҕалаахтар. Уопсайынан, ити курдук тупсаран оҥорууга да, тутуу даҕаны өттүгэр, о.д.а. араас өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкурустар ыытыллаллар, онно бырайыактыыр докумуонун оҥоруутун кыайыахха наада, ити өттүгэр нэһилиэктэргэ сүбэ-ама буоллаллар диэн санааларын биллэрэллэр.
Сартаҥнар былааннара киэҥ. Салгыы оскуола-уһуйаан тутуута бырагыраамаҕа киирэригэр үлэ ыытар уонна киини кытта ситимниир суолу оҥорууга ылсар толкуйдаахтар.
Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru