…Эдэрдэр үс-түөрт ый билсээт, Тамара үөрэҕин бүтэрэр сайыныгар саахсаланан, кыыс төрөөбүт улууһугар кэлэн үлэлээн эрэллэр. Анатолий үлэтиттэн нэһиилэ көҥүллэтэн, Үөһээ Бүлүү аэропордугар диспетчеринэн ананна.
Үөрэҕи саҥа бүтэрбит эдэр дьон билиҥҥитэ бас билэллэрэ суоҕун кэриэтэ. Ыал дьиэтин уларсан олороллор. Ол гынан баран, кинилэр дьоллоохтор. Сарсыарда аайы кэргэниҥ кулгааххар этэр таптал нарын сипсиэрин, мэлдьи бииргэ буолар андаҕар тылларын истэр курдук дьол ама, орто дойдуга баара буолуо дуо?
Тамара учуутал миэстэтэ суох буолан, пионер баһаатайынан үлэлээ диэбиттэрин үөрэ-көтө сөбүлэстэ.
Владимир Ильич Ленин аатынан Бүтүн Сойуустааҕы пионер тэрилтэтин үлэтигэр саҥа үлэ хайысхата саҕаланан сэргэхсийии тахсыбыт кэмэ. Өргүөт оскуолатын пионердарын дружината онтон хаалсыбат, Саха сиригэр олорор биир саастыылаахтарын кытары тэҥҥэ үлэлиир-хамсыыр. «Бэлэм буол» пионерскай маршка бэлэмнэнии, этэрээттэринэн речевка ааҕыыта, этэрээт бэрэссэдээтэллэрэ араапардааһыҥҥа, горнҥа, барабааҥҥа оонньуурга эрчиллэллэрэ уо. д.а. үлэ эдэр пионер баһаатай салалтатынан барар.
Анатолий кэргэнэ пионердарын кытары араас бэстибээлгэ, кэнсиэргэ хонуктаан баран хааллаҕына, тэһийбэт, үлэтэ да тахсыбат.
Тамарата Мирнэйгэ командировкаҕа барбыта хаһыс да хонугар барда. Мэлдьи буоларын курдук, үлэтигэр төбөтүн оройунан түстэ быһыылаах. Саатар, переговорнайга да ыҥыран кэпсэппэт. Тамаркатын санаабатах, ахтыбатах күнэ суох. Кэргэнэ кини олоҕор саамай күндү, уостубат таптал ымыыта буолбутун өссө төгүл өйдөөтө.
Бүгүн эмискэ хаар түһэн, сир-дойду ньуура көмнөх суорҕанын бүрүннэ. Ыраас хаарга сүүрэн тахсан Тамаратыгар анаан, истиҥ иэйии оһуорун түһэриэн баҕарда да, оһоҕун испиэскэлиэхтээҕин өйдөөн кэллэ. Үлэтин бүтэрэн: «Дьэ эрэ, тэлгэһэбит маҥхайда, оһохпут эмиэ маҥхайда», — диэн ботугураан ылбытыттан бэйэтэ да сонньуйда.
Киэһэлик ороннорун таһыгар турар улахан туумбаттан иккиэн санааларын суруйан хаалларар уопсай тэтэрээттэрин ылан бооччойбутунан барда:
«Вот выпал первый долгожданный снег. Как я радовался, когда увидел этот снег. Мы встретили этот пушистый первый снег вместе. Думаю, что ты тоже радовалась вместе со мной.
Вот я сейчас побелил печку и думаю, что откроешь дверь и скажешь: «Вот мы раньше закончили и приехали».
Жду, Тамарка, любимая моя. Скорее приезжай.
Первый пушистый снег и Моя Тамарка!
Твой Толик».
Бу тэтэрээттэрин иккиэн олус таптыыллар, олохторун сиэркилэтин курдук санаан, харахтарын харатын курдук харыстыыллар. Ким урут кэлбит аан бастаан таптал илдьитин ааҕа охсоору, хоско сүүрэн киирэр.
Тамарката биир киэһэ үҥкүүлүү сылдьан кинини олус таптыырын туһунан этэн баран, хап-хара, уп-улахан харахтарынан имэрийэ көрбүтүн санаан ылла уонна:
«Олус да ыраас, үтүө санаалаах, тапталга эрэ ананан төрөөбүт киһигин. Эн миэхэ мэлдьи соҕотох тапталым буолуоҥ. Дьон бары улахан тапталы уонна дьолу баҕарар. Таптал олус нарын иэйии, үлтүрүйэн да хаалыан сөп. Онон Тамаркам биһикки тапталбытын үйэбитин тухары харыстыахтаахпыт», — диэн эбии суруйда.
Чуҥкуйар чуумпуну сөбүлүүр киһи баара дуу, суоҕа дуу? Кэтэстэххэ, күн-дьыл бытаан да эбит. Ол аайы тапталлааҕын ахтара күүһүрэн, аҥаара эрэ хаалла. Мэктиэтигэр чэйин бэйэтин уонна Тамарка үрүҥ көмүс солотуулаах ыстакааныттан иһэр буола сылдьар…
Ардыгар кэргэнэ бастакы миэстэҕэ кинини буолбакка, үлэтин туруорар диэн хомойо да санаатар, тапталлааҕын сэмэй ситиһиилэриттэн иһигэр үөрэр. Соторутааҕыта пионер этэрээттэрин кытары шефтэһэн, Грузияҕа баран кэлбиттэрэ. Грузинкалар курдук Тамара диэн ааттаах саха кыыһын олохтоохтор ханна олордуохтарын билбэккэ, ытыс үөһэ түһэрбиттэрин туһунан тапталлааҕа хараҕа уоттанан олорон кэпсээбитин астына истибитэ. «Мин киһим ханна да тиийдэр булан сылдьыах, сөбүлэтиэх сытыы киһи. Этэҥҥэ эрэ сырыт!» — диэн куруук иһигэр алгыс тылларын этэр, арчылыыр.
* * *
«Мин тапталым Тамаарка,
Мин күндү кэргэним.
Үс буолбуппутуттан улаханнык үөрэбин.
Биһиги дьолбут өссө инники. Биһиги үспүт».
Маннык ис сүрэхтэн тахсар махтал тыллар саҥа ыал «Семейный альбом для сына» диэн суруктаах, кугас өҥнөөх уопсай тэтэрээттэрин кытары оҕо төрөтөр балыыһаҕа көтөн тиийдилэр.
Федотовтар бастакы оҕолоро күн сирин көрбүт үөрүүтүгэр уопсай тэтэрээт бастакы лииһэ арылынна. Эдэр ийэ оҕо күүтэр кэмигэр чэпчэкитик сылдьыбыта таайан, кылбардык оҕолонно. Кыра киһиэхэ саҥа олох саҕаланна. Бу күнтэн ыла Тамара кыыс оҕо орто дойдуга кэлбит аналынан ийэ буолар дьолу биллэ, оҕотун кырачаан ситиһиилэрин тэтэрээтигэр сурунан иһэр. Оччоҕо кэргэнин уонна кырачаан киһитин кытары кэпсэтэр курдук сананар.
Эдэр ийэ үүтэ киирэн биэрбэккэ, аҕыйах хонуктааҕыта оҕоломмут Катя Николаева үүтүн оҕотугар иһэрдэр. Суукка аҥаарынан эрдэлээн төрөөбүт Варвара Сергеева эмиэ уолламмытын истэн, ийэлэр, уолаттарбыт улаатан, аармыйаҕа баралларыгар көрсүөхтэрэ диэн үөрэллэр. Балыыһаҕа бу күннэргэ үс уол, биир кыыс төрөөннөр, ааттана да илик кыыстарын кийиит гынаары күлэ-үөрэ былдьаһаллар, инники олохторун оҥорон көрөллөр.
(Салгыыта бэчээттэниэ).
Надежда ЕГОРОВА-НАМЫЛЫ.