Кэмпэндээйигэ, Абалаахха, Аммаҕа, Мохсоҕоллооххо сынньаныахха… (дьиэҕэ олорон санаалар)

Алдьархайдаах ыарыы аан дойдуну аймаата, биһиги да дойдубутугар ыалдьыбыт киһи күннэтэ элбээн иһэр. Өрөспүүбүлүкэбитигэр харыстанар үлэ-күүскэ барарын үрдүнэн сутуллубут дьон ахсаана эбиллэ турара барыбытын дьиксиннэрэр…

Ол эрээри туох барыта бүтэр уһуктаах, онон бу да ыарыы тохтуоҕа, икки атахтаах албас булуоҕа, быыһаныаҕа.

Бу турбут ыарыыттан харыстанарга олохтоох былаас, быраастар, учуонайдар этэр сүбэлэрин ылынар, толорор наада.

Инники өртүгэр бу ыарыыттан, дьиэҕэ хааччахтаан олорууттан сылтаан араас толкуй киирэр.

Кэлэр да өртүгэр киһи үөйбэтэх-ахтыбатах быһыылар, баҕар, өссө алдьатыылаах да буолуохтарын сөп, тахса да турууһулар. Онно бэлэмнэнии үлэтэ барыахтаах.

Кэлии дьону күүскэ хонтуруоллуур, көрөр-истэр күүһүрэрэ ирдэнэр.

Бэйэ аһылыгын элбэтэр сорук туруохтаах. Профессор Г.П. Башарин ааспыт үйэ иккис аҥаарыгар бэйэ бурдугун үүннэрэр туһунан билиҥҥи быһыыны өтө көрбүт курдук улахан үлэни ыыппыта, син бурдугу ыһан, астаан, алаадьы, лэппиэскэ, килиэп оҥостор, сиир буолан испиппит. Ол барыта быраҕылынна, саҥа олох ирдэбилигэр сөп түбэспэт, чэпчэки бурдук Алтайтан кэлиэ диэн буолар.

Мин тыа хаһаайыстыбатыттын ыраах киһи толкуйдуурбунан, оҥоһуллубут эт, арыы, үрүҥ ас батарыыта кыайтарбат буоллаҕына, сайдара, элбиирэ уустук. Онон «Ил Түмэн», бырабыыталыстыба манна дойдубутугар оҥоһуллубут эти, арыыны оҥорууга, аһы, хортуоппуйу бастаан батарарга көмөлөһүөх, усулуобуйа тэрийиэх тустаах.

Бырамыысыланнас оройуоннарыгар, бириискэлэргэ, оскуолаларга, балыыһаларга, оҕо тэрилтэлэригэр, эрэстэрээннэргэ, остолобуойдарга олохтоох аһы-үөлү бастакы уочарат ылалларын тэрийиэххэ наада. Бу уруккуттан турар боппуруостар тоҕо эрэ кыаллыбаттар. Хортуоппуйунан, хаппыыстанан бэйэбитин хааччыйар кыахтаахпыт эрээри, батарыы боппуруоһа атахтыыр.

Кэнники кэмҥэ куорат дьоно эти миэстэнэн атыыласпат буолан эрэллэрэ бэлиэтэнэр. Ыарыы кэмэ көрдөрөрүнэн, ыал эт, арыы, балык хаһаастаах буолаллара ордугун көрдөрдө. Билигин холодильник, морозильник, ларь ыал аайы баар, онон эти, арыыны, балыгы хаһаанарга усулуобуйа баар курдук.

Омук сиригэр сылдьартан, күүлэйдииртэн, сынньанартан, эмтэнэртэн туттунуох баара. Ол оннугар, Кэмпэндээйигэ, Абалаахха, Аммаҕа, Мохсоҕоллооххо, куруортары, санаторийдары түргэнник тэрийтэлээн, успуорт, бултуур туризмнары сайыннаран, бэйэбит өрөспүүбүлүкэбит араас кэрэ муннуктарын туһаҕа таһаарыахха.

Араас этии элбэх буолуо. Олору барытын түмэн, ырытан үөрэтэн көрөр наада.

Е. Шишигин,

РФ, СР култуураларын үтүөлээх үлэһитэ,

Духуобунас Академиятын Бочуоттаах Академига.

Хаартыска — интэриниэттэн.