“Саха сүөһүтэ” генопуонда хааһына тэрилтэтин салайааччы Александр Артемьев бу дьыл муус устар ый 22 күнүгэр М.Г.Сафронов аатынан Саха сиринээҕи тыа хаһаайыстыбатын научнай чинчийэр институт дириэктэрэ, Арассыыйа Академиятын Наукаларын чилиэн-корреспондена Леонид Владимировы кытары саха сүөһүтүн научнай төрүккэ олоҕуран дириҥник чинчийэр туһунан улахан кэпсэтиини ыыппыта.
edersaas.ru
Саха сүөһүтүн генопуондатын харыстааһыҥҥа, сайыннарыыга анаммыт ол сүбэ мунньах быһаарыытыгар итиэннэ быйыл Сайылык күнүгэр Ил Дархан Айсен Николаев биэрбит сорудаҕар олоҕуран, саха сүөһүтүн научнай төрүккэ олоҕуран сайыннарыы үлэтэ саҕаланна.
Ол курдук Александр Артемьев бу дьыл ыам ыйын 15 күнүгэр аан дойду араас боруода сүөһүлэриттэн саха сүөһүтэ дэҥҥэ көстөр, ураты хаачыстыбаларын (тымныыны тулуйарын, хаанын ураты састаабын, кыра аһылыгынан элбэх бородууксуйаны биэрэрин, ыарыыга ылларбатын, туйаҕа бөҕөтүн, этэ-үүтэ киһи доруобуйатыгар туһатын) чорботон итиэннэ атын култуурунай боруода селекциятыгар, генетикаҕа, доруобуйа харыстабылын наукатыгар туһанар сыалтан дириҥник үөрэтэргэ анаан академик Л.К.Эрнст аатынан Сүөһү иитиитин научнай-чинчийэр институтун киинин (ВИЖ) дириэктэрэ Наталья Зиновьеваны кытары дуогабар түһэрсибитэ. Ол дуогабарга олоҕуран, ВИЖ-тэн бэрэстэбиитэл кэлэн, бүгүн киэһэ бэтэринээринэй ирдэбиллэри толору тутуһан, “Саха сүөһүтэ” ГХТ Горнайдааҕы салаатыттан Москваҕа алта тыһы тыһаҕаһы массыынанан ыраах айаҥҥа атаардыбыт.
Ил Дархан 2018 с. ахсынньыга таһаарбыт 232 №-дээх “Өрөспүүбүлүкэ тыатын хаһаайыстыбатын сайдыытын сүрүн хайысхаларын туһунан” ыйааҕын олоххо киллэрии чэрчитинэн уонна өрөспүүбүлүкэ тэриллибитэ 100, бөдөҥ политическай деятель Максим Аммосов төрөөбүтэ 125 сыллаах өрөгөйдөөх үбүлүөйдэрин көрсө саха сүөһүтүгэр селекциялыыр-племенной үлэни тупсарар, бородууксуйатын састаабын үөрэтэр сыаллаах Нам улууһун Таастааҕар 2022 сылга “Саха сүөһүтүн киинэ” научнай стационары тутууга ССТХНЧИ Нам улууһун дьаһалтатын кытары тэрээһин үлэни саҕалаата.
Дойду бөдөҥ учуонайдара бэйэлэрэ миэстэтигэр көрөн-истэн, кэтээн, дириҥник үөрэтэн-чинчийэн, аан дойдуга тарҕана турар араас дьаҥтан киһи аймаҕы уонна атын боруода сүөһүлэри харыстыырга-көмүскүүргэ саха сүөһүтүн генетическэй кыаҕын быһаарыахтаахтар. Онон бу — “Саха сүөһүтэ” хааһына тэрилтэтигэр историческай сабыытыйа уонна улахан кыайыы буолар!
Төрүт сүөһүлэрбит 700 көс усталаах суолга этэҥҥэ айаннаан, саха омугун аан дойдуга аатырдалларын туһугар бүгүн Горнай Маҕараһыгар, Кылыс сайылыкка, Ынахсыт сэргэтин таһыгар аал уоту оттон, Үрдүкү Айыылартан үҥэн-сүктэн көрдөһөн, сиэри-туому тутуһан атаардыбыт диэн Олег Марков кэпсээтэ.
Раиса Сибирякова, «Саха сирэ», edersaas.ru