Элбэх түбүктээх, аам-даам тымныылаах күннэри аахсыбакка, эрдэ ыытыллыбыт кэпсэтии быһыытынан, ахсынньы 13 күнүгэр, М.К.Аммосов аатынан ХИФУ культурологияҕа факультетын 1 кууруһун 12 устудьуона бэрэпиэссэр Г.С.Попова—Санаайа салайааччылаах И.Е. Винокуров аатынан Намнааҕы педагогическай кэллиэскэ ыалдьыттаата.
Аан бастаан Эҥсиэли хочотугар үктэммит дьон сиэринэн, үөрэнэр куорпуспутун көрдүлэр-иһиттилэр. Экскурсияны бастакы мэндиэмэнтэн саҕалаатыбыт. Онтон иккис мэндиэмэҥҥэ кэллиэс историятын үөрэтэр мусуойга сырытыннардыбыт, улуус, кэллиэс Өрөгөй ырыаларын, сайдан кэлбит кэрдиис кэмнэрин, биллиилээх дьоннорун, киэн туттар выпускниктарбытын, уһуйааччыларбытын кытары билиһиннэрдибит.
Устудьуоннар Намтан тахсыбыт бөдөҥ судаарыстыбаннай-бэлитиичэскэй диэйэтэллэр М.К. Аммосов, И.Е. Винокуров, култуура уонна искусство эйгэтигэр биллэр-көстөр график-худуоһунньук Е.М. Шапошников, бэйиэт уонна тылбаасчыт И.Д. Винокуров-Чаҕылҕан, композитор З.П. Винокуров, норуодунай худуоһунньуктар А.Д. Васильев, Г.Г. Петров уо.д.а. олохторун уонна үлэлэрин туһунан сэргээн иһиттилэр.
Салгыы «Сардаана» муода тыйаатыр салайааччыта З.Д. Поноховалыын көрүстүлэр. Норуот маастара төрүт үгэс, национальнай иис суолтатын кэпсээтэ. Кэллиэскэ үөрэнэр ыччаттар сахалыы эрэ таҥаһынан муҥурдаммакка, атын омуктар национальнай таҥастарын эмиэ үөрэтэллэрин, тигэллэрин кэпсээтэ, көрдөрдө. Инньэ гынан, Сомоҕолоһуу сылыгар сөп түбэһиннэрэн үлэлии олорорбутун бэлиэтээн эттэ, тэрээһин ис хоһоонун байытта.
Үһүс мэндиэмэҥҥэ тахсан, ыалдьыттарбыт тарбахтарыгар талааннаах бэйэлэрин саастыыта ыччаттар дипломнай үлэлэрин сөҕө-махтайа көрдүлэр. Ол кэнниттэн педагогическай билим хандьытаата А.Е.Стручкова кинилэргэ Саҥа Дьыллааҕы сувенирдары оҥорууга маастар-кылаас ыытта.
ххх
Эбиэт кэнниттэн Олоҥхо дьиэтигэр баран, Нам улууһугар биир кэлим сахалыы иитэр-үөрэтэр, култуурунай эйгэни тэрийэр Концепцияны (2019-2023 сс.) олоххо киллэриигэ аналлаах улуустааҕы сэминээргэ кытынныбыт (эбиэт иннигэр манна Концепция научнай салайааччыта Г.С.Попова-Санаайа салалтатынан улуус уопсастыбанньыктара мустан үлэлээбиттэр, инники былааннарын торумнаабыттар).
Сессия иннинээҕи зачёт туттарыытын нэдиэлэтэ буолан, «Ыллык» литературнай куруһуокка сылдьар устудьуоннартан Обутов Роман, Неустроев Юрий (төрдүс куурустан), иккис куурустан соҕотох Ефремов Аян, бастакы куурустан Оконосова Зухра, Ефремова Айыына, Гаврильева Вероника, Архан Саида Куо, Винокурова Олеся, Старостина Кристина кытыннылар.
Манна даҕатан эттэххэ, сэтинньигэ биһиги үөрэхпит кыһатыгар сахалыы эйгэни үөскэтиигэ кэккэ тэрээһиннэр ыытыллыбыттара.
Сэтинньи 27 күнүгэр ааспыт үөрэх дьылыгар биир биллэр-көстөр олоҥхоһуппут, бэйэтин дэгиттэр талаанынан аатын үйэтиппит В.Н.Попов-Бочоох «Үөлэн Кыырдьыт» олоҥхотунан испэктээк туруорбуппутугар, Айыы бухатыырын толорбут, Амматтан кэлэн үөрэнэ сылдьар Александр Ефремов биир дойдулааҕа Устин Нохсоороп олоҥхотун иһитиннэриитин тэрийбиппит. Ол кэнниттэн бэйэбит выпускницабыт, бэйэтин ийэтин Соколова Е.В. үлэтин салҕаан, оҕо түөлбэтигэр таһаарыылаахтык уонна айымньылаахтык үлэлии сылдьар Е.П.Федорова «Тойон Дьулустаан бухатыыр» олоҥхонон (ааптар – Соколова Е.В.) мультипликационнай киинэ устубутун көрдөрдүбүт. Онно улуус талааннаах олоҥхоһута Е.К. Маркова саҥатын-иҥэтин, эҥсилгэннээх куолаһын истэн, бары олус астынныбыт, дуоһуйдубут. Маннык киинэ уһуллубута оҕону, ыччаты олоҥхо эйгэтигэр сыһыарарга улахан көмөлөөх буолсу диэн сэһэргэстибит. Оҕо түөлбэтин кэлэктиибигэр махталбытын тиэрдэбит.
Сарсыныгар, сэтинньи 28 күнүгэр, аан бастаан ыытыллар Олоҥхо өрөспүүбүлүкэтээҕи дьыктааныгар кыттан, 44 оҕо бэйэтин сатабылын, билиитин тургутан көрдө. Олортон 6 оҕо «туйгун» сыананы ылла. Сыыһата суох суруйбут оҕолор кимнээхтэрий? Хамаҕатта кыыһа Нератова Анастасия, Эбээн Бытантайтан Шадрина Варвара уонна Васильева Кристина, Булуҥтан үөрэнэ кэлбит Старостина Катерина, Кэбээйиттэн сылдьар Петрова Александра уонна Таатта кыыһа Аянитова Александра суруйдулар, атыттартан лаппа үчүгэй билиилээхтэрин көрдөрдүлэр.
Бу күн өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр эдэр олоҥхоһут В.П. Цыпандина кэлэн олоҥхо киһи сайдыытыгар, норуот кэскилигэр суолтатын туһунан бэрт сэргэхтик уонна ылыннарыылаахтык сэһэргээтэ, олоҥхоттон быһа тардан иһитиннэрдэ. Көрдөһүүбүтүн ылыммытыгар, ыччаттарга олоҥхо алыптаах эйгэтин сэгэтэн көрдөрбүтүгэр Вера Прокопьевнаҕа улаханнык махтанабыт.
Олоҥхо дэкээдэтин түмүктээн, сэтинньи 30 күнүгэр Хомус күнүгэр аналлаах сахалыы тылынан тахсар «Даадар кыымнара» истиэнэ хаһыата тахсыбыта.
Сэминээр иккис чааһа устудьуоннары, үрдүкү кылаас үөрэнээччилэрин уонна кинилэр салайааччыларын түмтэ. Культурология устудьуоннара П.А. Ойуунускай 1927 сыллаахха суруйбут «Сүүс сыллаах улуу былаан» кэпсээнин дьүһүйэн көрдөрдүлэр. Ол кэнниттэн бу айымньы ис хоһоонун ырытыыны Санаайа тэрийдэ. Маннык тэрээһин улууска аан бастаан ыытыллар буолан, бары олус сэргээн иһиттибит, кэпсэтиигэ кытынныбыт. Дьарык кэнниттэн Винокурова Олеся Ойуунускай «Ийэм Дьэбдьэкиэй уҥуоҕар» хоһоонун аахта, ыалдьыт Горохов Айсен Анатолий Бурнашёв «Суоллар» ырыатын бэркэ толордо. Кэпсэтии чэрчитинэн бэйэлэрин санааларын эттилэр. Бэйэбититтэн ураты И.С.Гаврильев аатынан орто оскуола учуутала Н.В. Павлова, «Оҕо түөлбэтин» үлэһитэ О.И. Потапова, нэһилиэк дьаһалтатыттан Д.В. Егорова, «Олоҥхо дьиэтин» алгысчыта С.Н. Лукина уонна кэллиэс 2 кууруһун устудьуона Аян Ефремов эттилэр.
Сэминээр бүтүүтэ ыҥырыылаах ыалдьыппыт, төрүт үгэһи, итэҕэли, ийэ тылы өрө тутар саха куттаах аныгы үйэ учуонайа Санаайа өр сыллаах үлэтин түмпүт кинигэлэриттэн кэллиэс бибилэтиэкэтигэр уонна куруһуок салайааччытыгар бэлэх уунна. Маннык кинигэлэр сыаната биллибэт күндү баайынан буолаллар, онон улаханнык үөрдүбүт, астынныбыт. Анаан туран дьарыктаммыт киһи санаата сааһыламмыт, итэҕэтиилээх уонна бары өттүнэн сиппит-хоппут буолар. Онон, ыччаты кытары үлэҕэ улахан туһаны аҕалаллар.
Бу курдук, ийэ тыл туттуллар эйгэтэ кэҥииригэр аналлаах бэрт сэргэх тэрээһин буолан ааста. Маннык тэрээһиннэргэ үүнэр көлүөнэ, ыччаттар кытталлара киһини үөрдэр уонна инникигэ эрэли үөскэтэр.
“Саха сирэ”, edersaas.ru cайтка анаан Прасковья БАЙАНАЕВА, Тамара РУМЯНЦЕВА