Дьиэҕэ олоруу эрэсиимин кэмигэр үгүспүт «Саха» НКИХ тэлэбиидэнньэтин интэриэһинэй биэриилэринэн саатанна, бириэмэтин билбэккэ хаалла диэтэхпинэ сыыспатым буолуо.
edersaas.ru
Ол курдук, тэлэбиидэнньэбит бииртэн биир киһи интэриэһин тардар биэриилэрин көрөрбүт таһынан, аны аҕыйах хонуктааҕыттан сонун биэриилэри көрөр дьоллоннубут.
Саха тэлэбиидэнньэтин дириэктэрэ Олег Колесовы-Талбаны кытта айар үлэлээх кэлэктиип бүгүҥҥү күннээҕи үлэтин-хамнаһын туһунан кэпсэттибит.
«Сетканан» үлэ
– Бу күннэргэ эһиги бэйэҕит биэриилэргитигэр «сайыҥҥы эрэсиимҥэ көстүбүт» диэн бэлиэтиигит. Ол тугуй, хаһааҥҥа диэри барарый?
– Тэлэбиидэнньэ үлэһиттэрэ бэйэлэрин биэриилэрин наардыыр, бириэмэтинэн, хронометраһынан сөп түбэһиннэрэн, «сетка» диэни оҥороллор. Ол «сеткабыт» сылга үстэ уларыйар. Ол курдук, күһүҥҥү айар дьылы саҕалааһыҥҥа, кыһын саҥа үүммүт сылга уонна сайыҥҥы кэмҥэ «сеткабытын» уларытабыт. Бу сүрүннээн үлэһиттэр уоппускаҕа барар кэмнэрин аттарыыны кытта ыкса сибээстээх.
Быйыл сыстыганнаах дьаҥ өрө туран, төһө да дьиэҕэ олорор эрэсииминэн үлэлээтэрбит, айар дьылбыт хаамыыта этэҥҥэ баран иһэр. Биллэн турар, сорох биэриилэр тахсыбатылар. Ол да буоллар, көрөөччүнү чуҥкуппат туһугар кыахпыт тиийэринэн үлэлии сылдьабыт.
Сайыҥҥы биэриилэр
– Мин бэс ыйын саҥатыгар биир боппуруоһу ыйытаары, эйиигин өр да өр кэтээбитим. Наар «солом суох, устууга сылдьабын» диир этиҥ. Сарсыарда буоллун, киэһэ хойут буоллун — наар «Съемка» диэн буолара. «Тыый, туох айылаах устууну оҥороро буолла?» дии саныырым. Ол үлэҥ түмүгүнэн, дьэ, бу сайыҥҥы биэриилэр буоллулар. Биэриилэргит олус интэриэһинэйдэр. Киһи тугун барытын быраҕан туран көрөр.
– Махтал үтүө тылларыҥ иһин. Сайыҥҥы кэмҥэ үс биэриини бэлэмнээтибит. Ол курдук, «Саҥа күн» икки тылынан тахсар – сарсыардааҥҥы биэрии. Оҕуруотчуттарга аналлаах «Тиэргэн» биэрии. Урукку сылларга бу биэрии оҕуруот аһын үүннэриигэ сүбэ эрэ курдук кылгас сюжет быһыытынан тахсар буоллаҕына, быйылгы сезоҥҥа арыый кэҥэтэн оҥордубут. Ыытааччыларынан Евгения Арьянова уонна Петр Кулаковскай атастаһа сылдьан үлэлииллэр.
– Ити «Сайын» диэн биэриини сайыны кытта ыкса сибээстээх буолуо дии санаабытым да, ордук «сайдыы» диэн өйдөбүлү кытта сибээстээх эбит дии.
– Киэһэ өттүгэр нэдиэлэҕэ үстэ: бэнидиэнньиккэ, сэрэдэҕэ, бээтинсэҕэ 19 ч. 15 мүн. аһаҕас эпииргэ быһа тахсар «Сайын-2020» диэн саҥа бэрт интэриэһинэй биэриини толкуйдаан таһаардыбыт. Бу биэрии «сайын» диэн икки өйдөбүллээх – сайыҥҥы кэмҥэ сайын диэн. «Саха» НКИХ ханаала быйыл сайыҥҥы эпииригэр #сайдарсайын диэн хэштегынан үлэлиир. Хас биирдии киһи биһиги биэриилэрбитин көрө олорон, кыра да буоллар, билиини иҥэринэн, сайдан иһиэхтээх. Ол иһин «бары сайдарбытыгар аартыгы арыйдын» диэн «сайдыы» диэн өйдөбүл урут туттуллар. Туох эрэ ураты дьарыктаах, дьикти идэлээх эбэтэр дьиэтин-тэлгэһэтин олус тупсаҕайдык туттан-хаптан олорор дьону сырдатабыт. Быһата, кимтэн эрэ туохха эрэ үөрэниэхтээхпит. Бу биэрии икки ыытааччылаах быһа эпииргэ тахсар.
Маныаха «Рюкзак» диэн ааттыыр кэлиҥҥи сылларга үгүстүк туттар тэрилбит олус абырыыр. Хантан баҕар тута сылдьан быһа эпииргэ тахсан көрдөрүөххэ, кэпсиэххэ сөп буолар кыахтаммыппыт олус бэрт. Онон ыытааччылар куорат устун сылдьан, быһа холбоноллор.
Биэрии дьоруойун хамаанда тобулар
– Биэрии дьоруойуттан тутулуктааҕа чахчы. Кинини хантан хайдах булаҕытый? Уопсай сүбэнэн дуу, режиссер «төбөтө үлэлиир» дуу?
– Дьоруойдары булууга биһиги өрүү көрөөччүлэрбит санааларынан сирдэтэбит. Ол эбэтэр дьон кими ордук интэриэһиргиирин, ким үлэтин көрүөн баҕарарын, ордук туох дьарык туһалаах буолуон сөбүй диэн санаанан салайтарабыт.
Ыалдьыты, дьоруойу булуу – бу бүтүн айар хамаанда соруга. Аҥардас биир эрэдээктэр дуу, режиссер дуу санныгар сүктэрии ыыра кыараҕаһа чахчы. Айар эйгэлээх дьон бары саба түһэн толкуйдуубут, сүбэлэһэбит. Тэлэбиидэнньэ хамаанда үлэтэ буоллаҕа.
Тэлэбиидэнньэни «ютуб» солбуйуо дуо?
– Кэлин «ютубка» дьиэҕэ олоруу эрэсииминэн сибээстээн, дьон бэйэлэрэ бэрт интэриэһинэй видеолары, киинэлэри устан таһаарар буоллулар. Ити өрүт эһиэхэ, идэтийбит суруналыыстарга, конкуренцияны үөскэтиэн сөп дуо?
– Куһаҕан да үчүгэйдээх дииллэринии, дьиэҕэ олоруу эрэсиимэ, кырдьык, дьон араас талаанын арыйда. «Асчыт буоллубут» диэн ити кырата. Киһи үксэ оҕуруотчут, тутааччы, уруһуйдьут, ырыаһыт, хоһоонньут буола сайынна. Ол олус үчүгэй. «Ютуб» ханаалга арааһы устар дьон элбээн иһэрэ – олох сайдыыта. Сахалыы биэрии элбиэхтээх дии саныыбын. Былааммытыттан кыратык билиһиннэрдэххэ, «ютубка» устар дьоҥҥо көмөлөһөр, кинилэр устубуттарын сайыннарар уонна бэйэбитигэр көрдөрөр соруктаах былаһаакканан буолар соруктаахпыт. Түгэнинэн туһанан, айар куттаах, ураты көрүүлээх дьон тугу эмэ устуоххутун баҕарар буоллаххытына, биһиэхэ биллиҥ, контент оҥорорго көмөлөһүөхпүт. Күрэстэһиини үөскэтэр да буоллаҕына, олус бэрт дии. Ханна күрэстэһии баар, онно сайдыы барар.
Көрөөччү интэриэһин кытта сибээстээх
– Дьиэҕэ олоруу эрэсиимининэн сибээстээн, урут көрбөккө көтүппүт биэриилэрбитин көрөн, уһуннук дьиэҕэ хаайтарыыны билбэккэ да хааллыбыт. Ыһыах кэмигэр артыыстары кытта наһаа үчүгэй биэриилэри ыыттыгыт. Итинник ис хоһоонноох матырыйааллары өссө бэлэмниэххит дуо?
– Биллэн турар, хатыланар биэрии барыта биһиги архыыппыт көмүс пуондатыттан тахсар. Онон ол биэриилэрбит дьон биһирэбилин ылалларыттан үөрэбит. Ыһыах кэмигэр даҕаны, сайыны көрсө даҕаны, ырыа киэһэлэрин көрөөччүлэрбитигэр бэлэхтээн, дьон махталын ыллыбыт. Уустук балаһыанньа кэмигэр сэргэх сэһэргэһии, истиҥ ырыа киһи дууһатын кылын таарыйан, уоскутар, дуоһутар буоллаҕа. Бу маннык биэриилэр кэмиттэн кэмигэр тахсар иһиэхтэрэ. Биһиги үлэбит ис хоһооно – көрөөччү баҕа санаатын, кини интэриэһин кытта ыкса сибээстээх.
… Кырдьыга да, оннук. Өскө көрөөччү үлэтин-хамнаһын таба аттаран, биэриини эрдэттэн былааннанан, сылаас чэйин куттан, тэлэбиисэрин холбоон, анаан кэтэһэн көрөр буоллаҕына, ол аата хампаанньа үлэтэ – сарсыҥҥылаах.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска — Олег Колесов-Талбан тиксэриитэ.