Саха суруналыыстыкатын саарына Дмитрий Кустуров 90 сааһын саҥа кинигэлээх көрүстэ

Бөлөххө киир:

Бүгүн, 2019 сыл сэтинньи 8 күнүгэр, биһиэхэ, “Сахамедиа” холбоһук “Саха сирэ” хаһыатын эрэдээксийэтигэр, өтөрүнэн буолбатах үчүгэй, улахан, умнуллубат түгэн буолла.

edersaas.ru

1949 сылтан бэчээт эйгэтигэр үктэммит – ол аата бүтүн 70 сыл устата публицист, хаһыатчыт быһыытынан үгүһү суруйан-бичийэн, туруулаһан-туруорсан, ситиһэн кэлбит ытык киһибит, суруналыыс, суруйааччы Дмитрий Васильевич Кустуровпыт 90 сааһын бэлиэтээтибит.

Сарсыарда 10 чаастан пресс-кэмпириэнсийэ ыытылынна. Араас көлүөнэ дьон – 92 саастаах ытык киһи, Саха быһаарыылаах тылдьытын оҥорбут учуонай, академик Петр Алексеевич Слепцовтан саҕалаан, аҕа, орто көлүөнэҕэ, итиэннэ оскуола оҕотугар тиийэ кэлэн кытыннылар, Дмитрий Васильевичка араас интэриэһинэй ыйытыылары биэрдилэр, сол курдук ситэри-толору хоруйу ыллылар.

Суруналыыс Дмитрий Кустуров, кини айар үлэтин, олоҕун туһунан бүгүн, ордук эдэр көлүөнэ суруналыыстар элбэх саҥаны, сонуну биллилэр.

Дмитрий Васильевич бу сыллар тухары бэлиитикэ, устуоруйа, култуура, эрэпириэссийэ – устуоруйа үрүҥ бээтинэлэрин туһунан кырдьыктаах суруйууларын ким даҕаны умнубат. Оттон биир саамай саха дьонун долгуппут уонна түмпүт суруйуутунан, Аҕа дойду Улуу сэриитин сылларыгар аатырбыт буойун, снайпер Федор Матвеевич Охлопков туһунан уочаркалара буолаллар. Аҥардас кини бу итэҕэтиилээх суруйууларыттан тирэҕирэн, докумуоннара хаттаан толоруллан, хаттаан түһэриллэн, саха буойуна Федор Матвеевич Охлопковка Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойун үрдүк аата иҥэриллибитэ! Биһиги бары онон киэн туттабыт.

—Аҕабыт уоттаах сэрии былаһын тухары наар передовойга – инники кирбиигэ сылдьыбыт киһи! Кини чахчы Дьоруой! Оттон Дмитрий Васильевичка – кинини чахчы Дьоруой оҥорбут ытыктыыр киһибитигэр, Охлопковтар дьиэ кэргэттэр ааттарыттан истиҥ, дириҥ махталбытын тиэрдэбит!, — диэтэ бу көрсүһүүгэ кэлэн көхтөөх кыттыыны ылбыт Дьоруой Федор Охлопков төрөппүт уола Роман Федорович Охлопков.

Кэмпириэнсийэни уонна уопсайынан үбүлүөй тэрээһинин “Саха сирэ” хаһыат сүрүн эрэдээктэрэ Родион Кривогорницын иилээн-саҕалаан ыытта. Кэпсэтиһиигэ устуоруктар, суруналыыстар, кинигэ таһаарааччылар, суруналыыс биир дойдулаахтара – Томпо, Таатта улуустарын бэрэстэбиитэллэрэ, бэчээт бэтэрээннэрэ, суруналыыстар, уо.д.а. кыттыыны ыллылар.

Күн иккис аҥарыгар эписийээлинэй чааска үбүлүөйдээх аксакалбытыгар эҕэрдэ истиҥэ, эгэлгэтэ этилиннэ.

—Дмитрий Васильевиһы, аан маҥнай көрүөхпүттэн, суруйууларын, кинигэлэрин ааҕыахпыттан улаханнык ытыктыыр, сүгүрүйэр да киһим. Тоҕо диэтэххэ, кини сахалыы бэчээт үлэһитэ, МГУ-ну бүтэрбит анал үөрэхтээх суруналыыс, сахалыы суруйар, тылы дьиҥнээхтик баһылаабыт, сахалыы тылы ытыктыыр, харыстыыр, саха тылын сатаан туттар, кини дэгэтин билэр, сүмэһинин сатаан ыган ылар, сахалыы тылынан бэйэтин санаатын дьоҥҥо-сэргэҕэ сатаан тиэрдэр аҕа көлүөнэ суруналыыстартан аҕыйах ахсааннаах киһи хаалбытыттан биир чаҕылхайдара буолар. Билигин, сахалыы суруйуу кыаҕын сүтэрэн, мөлтөөн эрэр кэмигэр, бу маннык баай тыллаах-өстөөх аҕа көлүөнэ дьоннорго, оттон Дмитрий Васильевич бу көлүөнэ биир бастыҥ бэрэстэбиитэлэ, кинилэргэ умсугуйуу, талаһыы, дьулуһуу — эдэр көлүөнэ суруналыыстарга көмө-тирэх буолуохтаах дии саныыбын. Саха бэчээтэ оннук бэйэтэ туспа суолталаах, соруктаах. Көннөрү сонуну нуомаһы эрэ тиэрдэр аналлаах буолбатах. Сахалыы хаһыат сүрүн соруга – саха литературнай тылын харыстааһын, саха тылын сүмэтин илдьэ сылдьыы, сайыннарыы. Мин бэҕэһээ “Саха сирэ” хаһыакка Дмитрий Васильевич туһунан суруналыыс Иван Ксенофонтов суруйуутун олус сөбүлүү аахтым. Дьиҥнээхтик кинини билэр, ытыктыыр, сөбүлүүр киһи суруйуута… Сахалыы, Кустуурапка сөптөөх тылынан суруллубут. Бу барыта, хаһыат кэлэктиибэ Дмитрий Васильевиһы олус ытыктыырын, сөбүлүүрүн туоһулуур, — диэтэ СӨ Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн) Бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Александр Жирков уонна Дмитрий Васильевич олоҕун аргыһыгар, бэйиэт Саргылаана Спиридоноваҕа тыыннаах сибэкки дьөрбөтүн туттарда.

Салгыы Дмитрий Васильевиһы истиҥ-иһирэх тылларынан эҕэрдэлээн, махтанан туран, СӨ Баһылыгын уонна Бырабыыталыстыбатын дьаһалтатын Информационнай бэлиитикэҕэ департаменын салайааччы Афанасий Ноев, СӨ инновацияҕа, цифровой сайдыыга уонна инфокоммуникационнай технологияларга миниистирин солбуйааччы Чокуур Гаврильев, «Сахамедиа» РИИХ АУо Генеральнай дириэктэрэ Алексей Чертков, өр сыл «Кыым»- «Саха сирэ» хаһыакка бииргэ үлэлээн кэлбит үөлээннээҕэ, биир идэлээҕэ Иван Ксенофонтов, бэчээт бэтэрээннэрэ Иван Борисов, Тамара Корякина, Ил Түмэн дьокутаата Виктор Лебедев уонна Томпо оройуонун баһылыга Яков Степанов ааттарыттан норуот дьокутаатын көмөлөһөөччүтэ Евгений Горохов, Таатта улууһун баһылыгын солбуйааччы Мирон Эртюков, Саха сирин Ытык Сүбэтин бэрэссэдээтэлэ Люлия Григорьева, СӨ Суруналыыстарын сойууһун бэрэссэдээтэлэ Галина Бочкарева, СӨ Суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлэ, саха норуодунай бэйиэтэ Иван Мигалкин, биир дойдулаахтар, томполор түмсүүлэрин уонна аймахтар ааттарыттан Тамара Харитонова, университет иһинэн Сурук-бичик мусуойун дириэктэрэ, архиепископ Роман сүбэһитэ Афанасий Мигалкин, “Чолбон” сурунаал кылаабынай эрэдээктэрэ Данил Макеев, “Бичик” кинигэ кыһатын кылаабынай эрэдээктэрэ Валерий Луковцев, суруналыыс, кинигэ таһаарааччы Борис Павлов, Дмитрий Васильевич сиэннэрэ Иван Слепцов, Екатерина Кустурова, о.д.а. тыл эттилэр, Махтал, Эҕэрдэ суруктары, өйдөбүнньүк бэлэхтэри туттардылар.

Ытыктыыр, таптыыр эһээлэригэр бу үтүө бырааһынньыгы тэрийсиигэ сүүрбүт-көппүт, көхтөөхтүк кыттыбыт сиэннэригэр, бас-көс киһилэрэ Иван Слепцовка, бу күн үгүс киһи махтал тылларын аныан анаата. Саха суруналыыстыкатын саарынын үбүлүөйэ олус истиҥник-иһирэхтик барда.

Биһиги, биир идэлээхтэрэ, Миитэрэй Кустуурап бу күннэргэ “Көмүөл” кинигэ кыһатыгар бэчээттэнэн тахсыбыт “Тылбаасчыт бэлиэтээһиннэрэ” диэн сабыс-саҥа кинигэтин өссө төгүл олус үөрэ-сөҕө көрдүбүт-иһиттибит. Бу – 90 саастаах ааптар 32-с кинигэтэ буоларын таһынан, кини өссө да үгүһү айар, бэйэтин олоҕун, айар үлэтин туһунан саҥа кинигэни суруйар былааннардааҕа кэрэхсэтиэн-кэрэхсэтэр.

—Атын дьон эҕэрдэтин истибит аҕай киһи турабын. Оттон эһиги эҕэрдэҕит олус истиҥник киирдэ. Махтанабын! Эһиги олоххутугар бука барыта санаабыккыт курдук салалыннын!, — диэн алҕаата аксакалбыт Дмитрий Кустуров.

Татьяна МАРКОВА, edersaas.ru

Ааптар уонна Борис Павлов хаартыскаҕа түһэриилэригэр: үбүлүөй түгэннэриттэн.