Саха сирин үөрэнээччилэрэ саҥаны киллэрэр бырайыактарын билиһиннэрдилэр
СӨ Билим аччыгый академиятын саҥа үөрэтэр-лабораторнай куорпуһугар үөрэнээччилэргэ аналлаах “Большие вызовы” диэн бастакы улахан тэрээһин буолан ааста. Научнай-технологическай бырайыактар Бүтүн Арассыыйатааҕы куонкурустарын эрэгийиэннээҕи түһүмэҕэр өрөспүүбүлүкэ 50-тан тахса үөрэнээччитэ кытынна. Маннык түмүктүүр тэрээһиннэр бу күннэргэ дойду 70 эрэгийиэнигэр ыытыллаллар.
“Эрэгийиэннээҕи киин өрөспүүбүлүкэ талааннаах оҕолорун буларыгар уонна сайыннарарыгар улахан суолталаах куонкурус буолар итиэннэ Сочи куорат “Сириус” үөрэххэ киинин өйөбүлүнэн барар. Манна үөрэнээччилэр билимҥэ-чинчийиигэ кыахтарын ыкса көрөр кыахтаах бөдөҥ хампаанньалар, тэрилтэлэр кытталлар. Финалистар уонна кыайыылаахтар “Сириуска” миэстэтигэр тиийэн “Роснано”, “Яндекс”, “Роскосмос” уонна да атын тэрилтэлэри кытта үлэлиэхтэрэ”, — диэн Эрэгийиэннээҕи киин салайааччыта, СӨ Билимин аччыгый академиятын салайааччыта Василий Павлов иһитиннэрдэ.
Тэрээһин кэмигэр оҕолор тьютордары кытта 10 хайысханан үлэлээтилэр: “Агропромышленнай уонна биотехнологиялар”, “Улахан чахчылары түмүү (большие данные), искусственнай интеллект, үп технологиялара уонна машиннай үөрэх”, “Генетика уонна биомедицина”, “Когнитивнай чинчийиилэр”, “Космическай технологиялар”, “Саҥа матырыйааллар”, “Арктиканы уонна аан дойду акыйаанын туһаныы”, “Инники күөҥҥэ сылдьар оҥорон таһаарыы технологиялара”, “Аныгы энергиэтикэ”, “Өйдөөх куорат уонна куттал суох буолуута”. Үлэлэри билим-чинчийэр түмүктүүр улахан быыстапкатыгар туруордулар.
“Мин бырайыагым “Саха сирин киин усулуобуйатыгар томаты сылы эргиччи олордуу аныгы ньымаларын туһаныы” диэн ааттаах. Күннэтэ томаты сиир киһи уһун үйэлэнэрин учуонайдар бигэргэтэн тураллар, ону тэҥэ, күннээҕи нуорманы ыйбыттара – 150-200 кыраам. Төһө да ирбэт тоҥ сиргэ олордорбут да, томаты ордук үгэ быһыытынан олордоллор. Биһиги гидропоннай ньыманан олордуу судургу технологиятын ситистибит. Бырайыагым Саха сирин олохтоохторун сылы эргиччи сибиэһэй томатынан хааччыйыыга туһаайыллар”, — диэн куорат классическай гимназиятын 11-с кылааһын үөрэнээччитэ Екатерина Мярикянова кэпсиир.
Билиҥҥи кэмҥэ суолталаах үлэни — халаан уутун таһымын быһаарар систиэмэни араас оскуолаттан турар үөрэнээччилэр хамаандалара оҥорбуттар. “Систиэмэ ультразвуковой кэмнииртэн, ультрапередатчиктан, вай-фай модультан, скриптан уонна веб-страницаттан турар. Ол эбэтэр барыта автоматизированнай, тэрил өрүскэ туран күн устата уу төһө тахсыбытын кээмэйдээн, тута веб-страницаҕа көрдөрөн, нэһилиэнньэҕэ уонна ЫБММ иһитиннэрэн иһэр. Саайт номнуо оҥоһуллубута, кыратык эбэн биэрэр ирдэнэр”, — диэн Анал үөрэтэр научнай киин 11-с кылааһын үөрэнээччитэ Виктор Жегусов кэпсиир.
Кыайыылаах дьупулуомнарын Виталий Кыреловка (Сунтаар с.), Кристина Скрыбыкинаҕа (университет лиссиэйэ), Екатерина Мярикяноваҕа (Дьокуускай к.), Константин Заморщиковка (Хаҥалас улууһун Уулаах Аан с.), Күннэй Сергучеваҕа (Дьокуускай к.) туттардылар.
Ону тэҥэ, кыттааччыларга СӨ Үүнэр көлүөнэтин тус сыаллаах пуондата, М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет, Арктикатааҕы судаарыстыбаннай агротехнологическай университет, Арктикатааҕы култуура уонна искусство судаарыстыбаннай университета, РНА СС Криолитозона биологическай кыһалҕаларын чинчийэр института, РНА СС ньиэп уонна гаас кыһалҕаларын института, Ю.Г. Шафер аатынан РНА СС космофизическай чинчийии уонна аэрономия института, Якутскэнерго, «Механохимическай биотехнологиялар» ХЭУо, “Якутия” технопаарка, Sinet Spark аһымал пуонда, “Кэскил” оҕо таһаарыыта анал бириистэри туттардылар.
Бэлиэтээн эттэххэ, СӨ айдарыылаах оҕолорун булар уонна өйүүр эрэгийиэннээҕи киин, АЛРОСА АХ харчытын суотуттан үбүлэнэр СӨ Тус сыаллаах үүнэр көлүөнэ пуондатын инники күөҥҥэ сылдьар итиэннэ 2021-2023 сс. “Во имя будущего” тус сыаллаах бырагыраама саҥа бырайыактарын ахсааныгар киирэр.
СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын пресс-сулууспата.