Ааспыт сылларга Саха сиригэр кураан уонна куйаас күн-дьыл ойуур балаһыанньатын биллэрдик уустугурдубута. Үгүс оройуоннарга салгын температурата нуорматтан үрдүк этэ, оттон Халымаҕа бары рекорду куоһаран, ыам ыйын устата күнүскү температура +13-18 кыраадыс буолбута. Быйылгы сайын эмиэ сорох сиринэн кыра сөҥүүлээх, сылаас буолар чинчилэннэ. СИА-ҕа быйыл сайыҥҥы күн-дьыл туһунан ЯУГМС начаалынньыгын солбуйааччы Татьяна Маршалик кэпсээтэ.
“Гидрометкииҥҥэ баһаартан кутталлаах кэми хаар уулунна да ааҕан барабыт. Сааскы шкаланан бу олус түргэнник кэлбитэ. Тоҕо диэтэххэ, олус кураан этэ, үгүс оройуоннарга, киин улуустартан уратыларга, нуорматтан үрдүгэ: арҕаа, холобура, 5-6°-нан, Халыма-Индигиир оройуоннарыгар олус сылаас. Чопчу Халымаҕа салгын температурата бары рекорду куоһаран, ыам ыйын устата күнүскү температура +13-18° турбута”, — диэтэ Маршалик.
Кини быйыл хайдах сайын буоларын туһунан кэпсээтэ, маныаха уһун болдьохтоох сабаҕалааһыны биэрэр уустугун уонна үксүн күн туруга үгүс чахчыларга олоҕуран уларыйарын бэлиэтээтэ.
«Тыа хаһаайыстыбатын киин институтун агрометеорологтарын сорох ньымалара бааллар. Манна олоҕурдахха, сүрүннээн сайыммыт кураан уонна сылаас буолуоҕа, температура – нуорма иһинэн уонна үрдүк. Уһук Илиннээҕи гидрологическай институт биһиэхэ ааҕар Свинухов ньыматынан үгүс оройуоннарга температура нуормаҕа сөп түбэһэр уонна үрдүк буолара күүтүллэр. Онон сайын олох кураан буолуо диир кыахпыт суох”, — диэтэ Маршалик.
Маны сэргэ ЯУГМС начаалынньыгын солбуйааччы Татьяна Маршалик билигин айылҕа хаамыытыгар дьон орооһорун эттэ, ол эбэтэр сөҥүүнү искусственнайдык ыҥырар зондировщик-сөмөлүөт үлэтин санатта.
Саамай аныгы тэрилинэн сэбилэммит Як-42 сөмөлүөт өрөспүүбүлүкэ сиригэр-уотугар бэс ыйыгар диэри үлэлиэҕэ, онтон ону Ан-30 диэн лаборатория-сөмөлүөт солбуйуоҕа. Саха сиригэр быйыл дьоһун суолталаах хардыынан гидрометеорология көстүүлэригэр дьайыыны уонна сөҥүүнү искусственнайдык сүрүннээһини кытта сибээстээх көстүүлэр буолаллар. Бу ландшафка баһаартан куттал суоһуур кылааһын аччатыаҕа. Ону тэҥэ тыа хаһаайыстыбатыгар кураантан дурда-хахха буолуоҕа.
УГМС лаборатория-сөмөлүөт хамаандатын кытта ыкса үлэлэһэр. Тупсаҕай күн-дьыл турбутунан сөмөлүөт нэдиэлэҕэ хаста да көттө. Холобура, өрөспүүбүлүкэ киин оройуоннарыгар түһэн ааспыт бастакы сайыҥҥы ардаҕы бу сөмөлүөт былыкка дьайан күүһүрдэн биэрбитэ. Сорох сирдэргэ, бэл, этиҥ эппитэ.
“Уһун кэмнээх сабаҕалааһыҥҥа тохтуур буоллахха, сайыммыт нуормаҕа сөп түбэһэр уонна кыра сөҥүүлээх буолуоҕа. Чопчу сабаҕалааһыны уон суукка иннинэ оҥоробут, тоҕо диэтэххэ, биир ыйга ханнык баҕарар сабаҕалааһын 60-70 бырыһыан сөп түбэһэр. Бу балачча кыра. Холобура, сабаҕалааһын быһыытынан бу сыл бэс ыйа 2020 сыл бэс ыйыгар сөп түбэһэр. Ону олус үчүгэйдик өйдүүбүт, Хотугулуу-Илин олус куйаас этэ, Дьааҥыга +38°-таах рекорд турбута. Оччолорго элбэх баһаар тахсан турар. Киин өттүгэр барытыгар олус сылаас уонна куйаас этэ, сөҥүү кыралаан түспүтэ”, — диэн түмүктээтэ Маршалик.
СИА-тан
Хаартыска: тустаах саайтан
Бэлэмнээтэ Женни Стрюкова