Ил Дархан Айсен Николаев бу күннэргэ Санкт-Петербурдааҕы норуоттар икки ардыларынааҕы гаас форумугар кыттан Саха сирин нэһилиэнньэлээх пууннарын гаастааһын, ыгыллыбыт гааһы туһаныы, гаас уматыгын күүскэ тарҕатыы туһунан кэпсэттэ.
2030 сылга диэри өрөспүүбүлүкэбитигэр эбии 40 гаас уматыгын заправката арыллыаҕа. Айсен Николаев иһитиннэрбитинэн, аныгыскы нэдиэлэҕэ биһиги өрөспүүбүлүкэбит 2022 сылга диэри гаас уматыгынан барар 100 оптуобуһу ыларга дуогабар түһэрсиэҕэ. “Үс сыл иһигэр оптуобустарбытын барытын гаас уматыкка көһөрөр былааннаахпыт”, – диэн бэлиэтиир кини.
Манна даҕатан эттэххэ, эһиил гаас уматыгынан барар тырааныспардар Арассыыйаны иилии эргийэр биир улахан бырайыактара саҕаланыаҕа. Ол курдук, бу уматыгынан туһанан, массыыналар Санкт-Петербург куораттан Владивостокка диэри айаннаан кэлиэхтэрэ. Былырыын бу маннык бырайыакка 21 эрэгийиэн кыттыбыта. Кыттааччылар 25 күн устата 33 нэһилиэнньэлээх пууҥҥа сылдьыбыттара. Бырайыак түмүгүнэн, гаас уматыгын заправката тиийбэтэ, бу кыһалҕа ордук дойдубут илин өттүгэр күүскэ турара көстүбүтэ. “Бу бырайыакка эһиил 20-тэн тахса эрэгийиэн кыттыһыаҕа. Былырыыҥҥы бырайыак түмүгүнэн кытааччылар гаас уматыгын заправката сорох сирдэргэ олус аҕыйаҕын бэлиэтээбиттэрэ. Бу кыһалҕаны туоратыыга ыаллыы олорор эрэгийиэннэрбитин, Красноярскай кыраай, Кемеров, Иркутскай уобаластарын, кытары сөҥнөһөн, Энергетика министиэристибэтигэр сурук ыыттыбыт”, – диэн бэлиэтиир форум кэмигэр Айсен Сергеевич.
Ону сэргэ форумҥа ыгыллыбыт гааһы туһаныы туһунан кэпсэтии киэҥ сэҥээриини ылла. Ыгыллыбыт гаас биһиэхэ тиэхиньикэ эрэ уматыгын быһыытынан буолбакка, нэһилиэнньэлээх пууннары гаастааһыҥҥа, оттукка барытыгар туһаныллар. Билигин биһиги өрөспүүбүлүкэбит 12 тыһыынча туонна ыгыллыбыт гааһы оҥорон таһаарар. Соҕуруу оройуоннарга тимир суол станциялара, ону таһынан Алдан куорат бу ньыманан гаастанан олороллор. Хаҥалас улууһугар Хачыкаакка дьиэлэри ыгыллыбыт гааһынан сылытыыга пилотнай бырайыак үлэлиир.
Билиҥҥи дааннайынан, Саха сирин үрдүнэн 100-тэн тахса нэһилиэнньэлээх пуун гаас ситимигэр холбонон олорор. Былаан быһыытынан, “Газпром” хампаанньаны кытары дуогабар түһэрсиллэн, Саха сирин соҕуруу өттүгэр гаас ситимин тардыы барыахтаах. Онуоха ыгыллыбыт гааһы туһаныы биир сүрүн миэстэҕэ туруоҕа. Онон кэнэҕэскитин ыгыллыбыт гааһы оҥорон таһаарыы 30-40 тыһыынча туоннаҕа диэри улаатыаҕа. Манна Саха сиригэр үлэлии сылдьар улахан хампаанньалар ылсыахтара.
Аграфена КУЗЬМИНА.