«Кыһын Саха сириттэн саҕаланар» кыһыҥҥы туризмы пропагандалыыр бырааһынньык биир саамай биллэр-көстөр тэрээһинэ «Саха сирин амтана» диэн гастрономия бэстибээлэ 2014 сылтан ыытыллар.
Онон быйыл бу суолталаах тэрээһин 5-с үбүлүөйдээх сыла. Хайа күн тэриллиэҕиттэн тэрээһин Саха сирин, Сибиир, Арктика, Уһук Илин төрүт норуоттарын аһын-үөлүн пропагандалаан кэллэ. Ол да иһин биэс сыл устата киин куорат, өрөспүүбүлүкэ куораттарын уонна улуустарын кииннэрин эрэстэрээннэрэ уонна кафелара төрүт норуоттар астарын хото астыыр, билиһиннэрэр буоллулар. Бу «Саха сирин амтана» бэстибээл өҥөтө буолара саарбахтаммат. Онон Саха сиригэр ыалдьыттыы кэлбит дьон, бастатан туран, национальнай бүлүүдэни амсайыахтарын баҕаралларын биллэрдэхтэринэ, биһиги эрэстэрээннэрбит утары уунар астара үгүс диэххэ сөп.
«Саха сирин амтана» бэстибээл ыытыллыаҕыттан балык уонна эт бүлүүдэлэрэ, үүт ас, отонтон утах эрэстэрээн аайы сакаастанар буоллулар. Убаһа, сибиинньэ, ынах, таба, тайах, көтөр (тыатааҕы этиттэн эмиэ) эттэриттэн ас арааһа оҥоһуллар.
«Саха сирин амтана» гастрономическай бэстибээл өрөспүүбүлүкэбит, нууччалыы эттэххэ, «визитнэй карточкатынан» буолла. Быйылгы хоту дойду аһын пропагандалыыр суолталаах тэрээһиҥҥэ «Тыгын Дархан», «Каре», «Атласовтар уһаайбалара», «Махтал» курдук сыл аайы кыттар эрэстэрээннэри тэҥэ, бэйэлэрин быйыл саҥа көрдөрүөн баҕалаахтар эбилиннилэр. Ол курдук, «Своя компания», «Карлсон», «Река-озеро-лес», «Мясо есть», Kitchen диэн олох саҥа эрэстэрээннэр ааттаах-суоллаах тэрилтэри кытта күөн көрсөргө бэлэмнэрин биллэрбиттэр. «Муус Хайа» эрэстэрээн кэлиҥҥи сылларга тохтуу сылдьан баран, быйыл испииһэккэ киирбит. Оттон «Крыша» эрэстэрээн былырыын -45 кыраадыс тымныыга ыалдьыттарын аһаҕас халлааҥҥа кырыыһатын үрдүгэр таһааран, тоҥ убаһа этин амсаппыта барыны-бары көрбүт-истибит эспиэрдэри улаханнык соһуппута. Эрэстэрээннэр быйылгы соруктара – Арктика уонна Уһук Хоту дойду норуоттарын былыр үйэҕэ умнуллубут бүлүүдэлэрин сөргүтэн билиһиннэрии. Онон эрэстэрээннэр шеф-повардара уонна пиар-сулууспалара бу тиэмэҕэ уруккуну хасыһан дириҥник үөрэтэн, көрдөөн элбэх үлэни ыытан эрэллэрин сэрэйэҕин эрэ. Араас дойду куукунатын амсайбыт, мээнэҕэ соһуйбат эспиэрдэр: «Саха сирин эрэстэрээннэрэ, дьэ, быйыл тугунан соһуталлар эбит?» — диэн кэлээри ох курдук оҥосто сылдьаллар. Ол курдук, быйыл тэрийээччилэр «Саха сирин амтана» гастрономическай бэстибээл анал ыалдьытынан Рашид Рахманов диэн International del Chef ааттаах-суоллаах повары ыҥырбыттар.
Тэрээһини Дьокуускай куорат уокуругун дьаһалтата уонна өрөспүүбүлүкэтээҕи ыалдьытымсах буолуу ассоциацията тэрийэн ыыталлар. Маныаха СӨ ыалдьытымсах буолуу ассоциациятын салайааччыта Татьяна Тымырова бу тэрээһини ыытыыга бэстибээл төрүттэниэҕиттэн куорат салалтатын кытта бииргэ үлэлээһини олохтообутун бэлиэтиир тоҕоостоох.
Кинилэр өйөбүллэринэн событийнай туризмы сайыннарыыга бастыҥ бырайыак быһыытынан «Саха сирин амтана» гастрономическай бэстибээл Russian Event Awards Национальнай бириэмийэни ылбыта.
Үбүлүөйдээх бэстибээл кыттыылаахтарыттан кылгастык билиһиннэрдэххэ, биллэн турар, бастакынан Атласовтары ааттыыгын.
Дьиэ кэргэн 2013 сылтан ыла «Атласовтар уһаайбалара» диэн туристскай-этнографическай комплекс быһыытынан фирменнай бэлиэлээх үлэлииллэр. Дьоҕус биисинэс саҥаттан саҥа көрүҥэр ылсан эрэр дьиэ кэргэн саха аһын туристарга билиһиннэриигэ анаан ылсыбыт.
«Саха сирин амтана» гастрономия бэстибээлигэр сыл аайы кыттар «Атласовтар уһаайбалара» эрэстэрээн мэлдьи туох эрэ сонуну толкуйдуур буолан, тэрийээччилэр да, суруналыыстар да кинилэртэн туох эрэ ураты интэриэһинэйи, хаһан да истибэтэхпитин уонна көрбөтөхпүтүн кэтэһэбит.
«Атласовтар уһаайбалара» эрэстэрээн повардара иллэрээ сыл ыалдьыттарыгар тыатааҕы этин амсатан соһуппуттара. Маны тэҥэ Николай Атласов бэйэтэ оҥорор фирменнэй «Ыччуу!» мороженайынан уонна таба сиир лабыктатыттан оҥоһуллубут аһыы карамель кэмпиэтинэн сөхтөрбүтэ.
Манна өссө «Үс Кут» билимиэн пюре-миинэ, ыыһаммыт кус этин салаата, араас отонтон оҥоһуллубут соус, собо искэҕэ эбиликтээх саламаат, онтон да атын киһи сонургуу уонна үөрэ амсайар күндү астара бэстибээл киэргэлинэн буолбуттара. Былырыын Атласовтар куонкуруска анаан астаабыт астара ханнык эттэн оҥоһуллубуттарын билиһиннэрэр бу маннык маһынан бэлиэ оҥорбуттар этэ.
Эдэр ыал аҕа баһылыга, «Атласовтар дуо?» дэтэр этно-комплекс салайааччыта Николай Атласов «Саха сирин амтана» ас-үөл бэстибээлигэр тэҥнээҕин булбатаҕа. Лабыктаттан оҥорбут кэмпиэтэ бэстибээл былаһын тухары уос номоҕо буолан кэпсэлгэ сылдьар. Ити ханна да, кимиэхэ да суох уонна уратытык толкуйдаммыт бүлүүдэлэрэ эбиитин олус уустук үлэлээхтэрин быһыытынан үрдүк сыанабылы ыланнар, Николай Атласов Гран-при хаһаайынынан буолбута.
Оттон элбэх оҕолоох ийэ, урбаанньыт Екатерина Романова «Хантер» паб-кулуубу тэрийиигэ таба тайанан, билигин этэргэ дылы, бэйэтэ дьиэтигэр олорон «кунуопка» эрэ баттыыр салайааччыга тиийэ үүннэ. Кулууптарыгар эппиэттээх салайааччылар киниэхэ отчуоттууллар эрэ. Екатерина Вячеславовна бэйэтин тэрилтэтин туһунан:
— Биһиги паб-кулууптарбытыгар дьон аһаары уонна кэпсэтээри эрэ кэлбэттэр. Манна кинилэр сынньанар усулуобуйаларын тэрийэн, астаах-үөллээх сонун тиэмэлээх тэрээһиннэри ыытабыт. «Хантерга» саҥа тахсан эрэр ырыаһыттары, саха эстрадатын сулустарын, булчуттар түмсүүлэрин уо.д.а. интэриэстээх дьону түмэн, араас ис хоһоонноох анал киэһэлэри ыытабыт, — диэн бэлиэтиир.
Кырдьык да, киһи саҥатын иһитиннэрбэт улахан баҕайы муусукулаах эрэстэрээҥҥэ олорон, сылайарыҥ баар суол. Уонна наар биир халыып киэһэлэргэ дьону сырыы аайы муспатыҥ чахчы. Онтон араас тэрээһиннэри истэ-көрө сылдьан, киһи манна иккистээн-үһүстээн кэлэригэр, хаһаайын интэриэстээх буоллаҕа.
Екатерина Романова салайар «Хантер» кулуубун асчыттара булчуттарга анаммыт бүлүүдэлэринэн дьүүллүүр сүбэ болҕомтотун тардыбыттара.
Екатерина Вячеславовна «Хантер» кулуубугар «Байанайга» аналлаах туспа хостоох.
«Кыһын Саха сириттэн саҕаланар» диэн кыһыҥҥы туризм бэстибээлин бэһис сылын буолаары турар «Саха сирин амтана» диэн гастрономическай тэрээһинин кылгастык сырдаттахха итинник.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска – интэриниэттэн уонна ааптар архыыбыттан.