Саха сирэ саахалланар уонна хаарбах туруктаах дьиэлэртэн дьону көһөрүүгэ инники күөҥҥэ сылдьар

Ааспыт эрэ нэдиэлэҕэ, ахсынньы 3 күнүгэр, Сунтаар сэлиэнньэтин хас да олохтооҕор өр күүтүллүбүт, кэтэһиллибит дьоро күн буолан ааста. Ол курдук саахалланар туруктаах мас дьиэҕэ хас уонунан сыллар тухары олорбут ыаллар сабыс саҥа таас дьиэ күлүүһүн туттулар. Зинаида Птицына эмиэ бу күннэргэ саҥа кыбартыыратыгар көһөөрү, ол сүпсүлгэнигэр сылдьар.

ӨР КҮҮТҮЛЛҮБҮТ КҮН

Сунтаар сэлиэнньэтин олохтооҕо Зинаида Птицына бу күнү уһуннук да күүппүтэ. Кинилэр дьиэ кэргэнинэн Сунтаар сэлиэнньэтигэр Октябрьскай уулуссаҕа 76-с нүө­мэрдээх икки мэндиэмэннээх саахалланар туруктаах дьиэҕэ үйэлэрин тухары олордулар. 1974 сыллаахха тутуллубут дьиэ туруга быстар мөлтөөн, хапытаалынай өрөмүөн ыыппыттара даҕаны, ол да туһалаабатаҕа. Улуус киинигэр 70-с сылларга элбэх икки мэндиэмэннээх дьиэ тутуллубута. Ол кэннэ, арааһа, тарбахха баттанар ахсааннаах дьиэ тутуллубута буолуо. Бу Сунтаарга эрэ буолуо дуо, өрөспүүбүлүкэҕэ барытыгар маннык балаһыанньа этэ. 90-с сыллардааҕы уларыта тутуу кэннэ, экэниэмикэ саҥа өрүттэн атаҕар туруутугар, олорор дьиэни тутууга улахан үп-харчы угуллубат этэ.

Зинаида Ивановна саҥа дьиэтин күлүүһүн тутуоҕуттан күн солото суох сылдьар. Үлэтин кэнниттэн хомунуу, көһүү үгэнэ буолар. Онон биир күн лаппа киэһэ болдьоһон, төлөпүөнүнэн сибээстэһэ сылдьыбыппытыгар:

– Хапытаалынай өрөмүөҥҥэ киирсэммит, дьиэбит акылаатын эрэ сиэмэнтэнэн уларыппыттара. Дьиҥэр, муостата, үрдэ эмиэ уларыйыахтааҕа буолуо эрээри, тоҕо эрэ өрөмүөннээбэтэхтэрэ. Икки сылы быһа туруорсан, сүүрэн-көтөн саахалланар турук­таах ­дьиэлэр испииһэктэригэр киирбиппит. Бу күннэргэ саҥа кыбартыырам күлүүһүн тутан, үөрүү бөҕөтө. Дьиэбит толору хааччыллыылаах. Уута кырааны астыҥ да кэлэр. Ааннара туруоруллан, эркиннэрэ кырааскаланан, малгын хомун да көһөн киир диэн. Түгэнинэн туһанан, улуус уонна Сунтаар сэлиэнньэтин дьаһалтатыгар, «Главстройкомплекс» ХЭУо салайааччыта Анатолий Исаевка махтаныам этэ. Бэрт кылгас кэм иһигэр хаачыстыбалаах дьиэни тутан үлэҕэ киллэрдилэр, – диэн Зинаида Ивановна кэпсээтэ.

Икки сылтан бэттэх, «Саахал­ланар туруктаах дьиэлэртэн гражданнары 2019-2025 сылларга көһөрүү» өрөспүүбүлүкэтээҕи бырагыраама олоххо киирэн, сүүһүнэн ыал хаарбах туруктаах дьиэлэриттэн киэҥ-куоҥ, толору хааччыллыылаах саҥа таас кыбартыыраҕа көстүлэр.

СУНТААРГА 15 ЫАЛ САҤА КЫБАРТЫЫРАЛАННА

Сунтаар сэлиэнньэтин 15 ыалыгар саҥа кыбартыыра күлүүстэрин үөрүүлээх быһыыга-майгыга улуус баһылыгын бастакы солбуйааччы Николай Александров, Сунтаар киинин баһылыга Эдуард Филиппов, улуус тутуутун тиһигин управлениетын на­чаалынньыга Иван Егоров итиэннэ «Главстройкомплекс» ХЭУо генеральнай дириэктэрэ Анатолий Исаев туттардылар.

105 кыбартыыралаах биэс мэндиэмэннээх дьиэ хас да түһүмэҕинэн тутуллан үлэҕэ киллэрилиннэ. Ааспыт ый саҥата 20 кыбартыыра олохтоохторугар күлүүстэри туттартаабыттара.

Улуус баһылыгын бастакы солбуйааччы Николай Александров «Главстройкомплекс» ХЭУо дьиэ таһын, массыыналар тохтуур сирдэрин, оҕо былаһааккатын, бөҕү-саҕы тоҕор сири оҥорбуттарын туһунан иһитиннэрдэ.

Сунтаарга «Саахалланар туруктаах дьиэлэртэн гражданнары 2019-2025 сылларга көһөрүү» өрөспүүбүлүкэтээҕи аадырыс­таах бырагыраама иитинэн 1 294 киһини 206 саахалланар туруктаах дьиэттэн көһөрүөхтээхтэр.

ОТТОН НЕРЮНГРИГА

Бу күннэргэ Нерюнгри куоракка уопсайа 5547,8 кв миэтэрэ иэннээх 12 мэндиэмэннээх саҥа таас дьиэ тутуллан үлэҕэ киирдэ. 69 кыбартыыралаах дьиэттэн 58-гар хаарбах уонна саахалланар туруктаах дьиэлэргэ олорбут гражданнар көһөн киириэхтэрэ.

Ulus.media саайтка Нерюнгри оройуонун баһылыга Виктор Станиловскай иһитиннэрбитинэн, хаарбах дьиэттэн көһөрүү бырагыраама иитинэн 2013 сылтан номнуо 41 элбэх кыбартыыралаах дьиэ тутуллан, 1 402 ыал саҥа дьиэнэн хааччыллыбыт.

Билигин үлэлии турар «Саахалланар туруктаах дьиэлэртэн гражданнары 2019-2025 сылларга көһөрүү» өрөспүүбүлүкэтээҕи аадырыстаах бырагыраамаҕа оройуоҥҥа баар элбэх кыбартыыралаах 186 олорор дьиэ хабыллыбыт. Бырагыраама олоххо кии­риитин түмүгүнэн 3 639 киһи саҥа дьиэнэн хааччыллыахтаах.

НАМҤА ХАС ДА ДЬИЭ ҮЛЭҔЭ КИИРЭЭРИ ТУРАР

«Саахалланар турук­таах ­дьиэлэртэн гражданнары 2019-2025 сылларга көһөрүү» өрөспүү­бүлүкэтээҕи аадырыстаах бырагыраамаҕа олоҕуран, Нам улууһугар үлэ күүскэ ыытыллар.

Улуус дьаһалтата иһитиннэрбитинэн, 2025 сылга диэри 642 кыбартыыраны, ол эбэтэр 2 009 киһини көһөрүөхтээхтэр. Билиҥҥи туругунан элбэх кыбартыыра­лаах сэттэ дьиэ тутулла турар. Нам сэлиэнньэтигэр «Намстрой» СМУ ХЭУо 42 кыбартыыралаах, «АЭБ-Капитал» ХЭУо 19 уонна 31 кыбартыыралаах дьиэлэри тутар. Номнуо ититии бэриллэн, бу ыйга үлэҕэ киллэриллиэхтээхтэр. Улуус киинигэр эрэ буолбакка, нэһилиэктэргэ эмиэ тутуу барар. Ол иһигэр I-кы Хомустаахха, Ымыйахтаахха, Хатаска.

ТҮМҮККЭ

Саха Өрөспүүбүлүкэтэ саахалланар уонна хаарбах туруктаах дьиэлэртэн дьону көһөрүүгэ инники күөҥҥэ сылдьар. Сыллата тыһыынчанан ыал саҥа дьиэҕэ киирэн малааһынныыр.

Саахалланар туруктаах дьиэттэн дьону көһөрүү бырагырааматын федеральнай киинтэн ОДьКХ ситимин саҥардыы пуондатын судаарыстыбаннай корпорацията уонна өрөспүүбүлүкэ кыра өлүүтүн кыттыгас үбүлүүллэр. Хаарбах ­дьиэттэн дьону «Дьиэ-уот уонна куорат эйгэтэ» национальнай бырайыак иитинэн көһөрөллөр. Бу национальнай бырайыак иһинэн эрэгийиэннээҕи үс бырайыак үлэлиир: «Дьиэ-уот», «Табыгастаах куорат эйгэтин тэрийии», «Дьон олороругар сөбө суох дьиэ ахсаанын аҕыйатыы».

Ил Дархан Айсен Николаев «Саха» НКИХ ханаалыгар ааспыт ый түмүктэрин таһаарарыгар, дьону хаарбах дьиэттэн көһөрөн, саахалланар туруктаах дьиэлэри көтүрүү соруга турарын кэпсээтэ. Айсен Николаев быйыл бары ­дьиэлэр кыраапык быһыытынан тутуллалларын, сотору кэминэн үгүс ыал саҥа дьиэҕэ күлүүстэрин ылаары сылдьалларын иһитиннэрдэ.

edersaas.ru