“Саха сирэ” хаһыат бүгүн эмиэ бэрт интэриэһинэй ис хоһоонноох. Ол онтон кылгастык билиһиннэрдэххэ маннык.
“Саамай үөрэрим, саха парламентарийдара «Дьиэ табатын туһунан” сокуон бырайыагын оҥоро сылдьабыт. Үлэбитин салайааччыбыт Алексей Еремеев сүрүннүүр. 19 таба иитиитинэн дьарыктанар хаһаайыстыбаттан 14-дэ бэйэтин этиитин ыытта. Урут үс федеральнай сокуон бырайыага киирэ сылдьыбыт эбит. Онно икки сокуону Виталий Басыгысов көҕүлээбит. Ол кэмҥэ улахан өйөбүл ылбатах буолан, сокуон ааспатах. Оттон бу биһиги хамсааһыммыт өйөбүлү ылыаҕа диэн бүк эрэллээхпин. Билигин кэмэ атын — Арктикаҕа болҕомто күүһүрдэ”, — диэн Ил Түмэн дьокутаата Елена Голомарева “Бииргэ үлэлээтэххэ, суолталаах хамсааһын тахсар” диэн кэпсэтиигэ бэйэтин санаатын үллэһиннэ.
2016 сыллаахха, сахалыы хаһыат тэриллибитэ 95 сылыгар, “Саха сирэ” хаһыат Бэчээт дьиэтигэр мусуой арыйбыта. Дьэ, онтон саҕалаан эрэдээксийэ үлэһиттэрэр хаһыат бүттүүн устуоруйатын кэпсиир хаартыскалары, сэдэх докумуоннары, суруналыыс күннээҕи үлэтигэр туттар тэриллэрин хомуйан барбыттара. Ол эспэнээттэн саамай сыаннайа “Арассыыйа — мин устуоруйам” түмэлгэ “Манчаары” — “Кыым”-“Саха сирэ”: үйэлээх ситим” диэн быыстапкаҕа турда. Кэрэхсэбиллээҕэ диэн, быыстапкаҕа кэлбит киһи хаһыат устуоруйатын кэпсиир былыргы докумуоннары көрүөн, билсиэн сөп. Ол иһигэр, хаһыат Кыһыл Знамятын, уордьанын, 1930-с сыллардааҕы «Бирикээстэр кинигэлэрин», Бочуот кинигэтин. Хаһыат эрэдээксийэтэ эһиил, Саха АССР тэриллибитэ 100 сылыгар, «100 сылга – 100 ахтыы» диэн кинигэни оҥорууну саҕалаан эрэр. Манна араас кэмнэргэ хаһыакка үлэлээбит дьон ахтыылара уонна айымньылара киириэхтэрэ. Бу туһунан суруналыыс Надежда Егорова бүгүҥҥү хаһыакка сырдатта.
“Бүгүн ханнык да улууска сырыттахха, хаһыаттар төбөлөрүттэн, выходной дааннайдарыттан ураты барыта биир ис хоһоонноннулар, этэргэ дылы, детдом дуу, интэринээт дуу оҕолорун курдук, биир таҥастаннылар. Бу ааҕааччы интэриэһин соччо тардыбат буолуохтаах. Улуустар хаһыаттарыгар сорох жанрдар адьаһын суох буоллулар. Оннооҕор, сэбиэскэй саҕана фельетон, памфлет курдук сытыы ис хоһоонноох жанрдарга матырыйааллар тахсан райкомнар, обкомнар «һуу-һаа» буолаллара. Билигин итинник киритиичэскэй ис хоһоонноох матырыйааллары таһаарар кутталлаах да буолла. Бу түмүгэр хаһыат ис хоһооно сымсаабыта көстөн турар суол. Бэчээттэнэр матырыйаалларга «барда-кэллэ»,«турда-олордо» диэбит курдук судургу, амтана барбатах миин курдук тыл-өс туттуллар буолла”, — саха бэчээтин 100 сылыгар туһуламмыт “Манчаары” сыһыарыыга ханнык уопуттаах суруналыыс санаатын аһаҕастык суруйда? Бу туһунан ааҕыҥ уонна сэргээҥ.
“Петр Шамаевы улуустардааҕы биир дойдулаахтар түмсүүлэрин икки-үс тэрээһинигэр сылдьарын көрөн баран, тугу кистиэмий, олус соһуйбутум. Биир-икки мунньахха сырыттын даҕаны. Ол эрээри улуустар куйаар ситиминэн ыытар тэрээһиннэригэр элбэхтэ кыттыыны ыларын көрөн баран,“норуокка чугас киһи кэлбит” дии санаатым. Уонна биири сөбүлээтим – дьоҥҥо тиийэр тылынан-өһүнэн саҥарар миниистир эбит”. Бүлүү Тааһаҕарын ыччата хайдах ыччат миниистиригэр тиийэ үүммүтүн туһунан “Кынаттара – куорат дууматын дьокутааттара” кэпсэтиигэ ааҕыҥ.
Былырыын кулун тутарга коронавирус дьаҥа киэҥник тарҕанаатын кытта, оскуола үөрэнээччилэрин тэйиччиттэн үөрэххэ көһөрбүттэрэ. Бу иннинэ уопсай үөрэх маннык көрүҥүнэн барбатах буолан, ордук төрөппүттэр улахан толкуйга түспүттэрэ, долгуйбуттара. Биллэн турар, тэйиччиттэн үөрэх оскуолаҕа тиийэн учууталы утары олорон үөрэниини солбуйбат эрээри, олох хаамыытын сиэринэн үөрэҕи таһынан дьарыктарга сыыйа киирэн эрэр. Онон эбии үөрэхтээһиҥҥэ, сорох куруһуоктары ыытыыга, куурустарга туһалааҕа көһүннэ. Үөрэнээччилэргэ босхо куурус туһунан суруналыыс Людмила Попова сырдатта.
“Былыргы саха уонна хотугу дьон иҥиири, силгэни куртахтарын үлэлэтээри сииллэрэ баар суол. Сиикэй силгэ куртахха киирэн, буһан кытаатар уонна ис өттүттэн “массаастыыр”. Куртах кислотноһа элбэҕиттэн, эбэтэр аҕыйаҕыттан киһи аһыыр аһа, эмтэнэр эмэ тус-туспалаах буолар. Куртаҕы эмтээһин айахтан саҕаланар. Бастатан туран, тииһи эмтээһин, оҥорторуу хайаан да наада. Тиис көмөтө улахан. Аҥаардас аһылыгы эрэ илдьиритэр эрэ курдук санааһын сыыһа. Аһылыгы элбэхтик ыстааһын туох-ханнык аһылыгы сии олорортон улахан тутулуктаах”, — диэн ис-үөс ыарыыларыгар көмө туһунан суруналыыс Ангелина Васильева матырыйаалын үгүс ааҕааччы сэргиэҕэ.
“Табаһыттарга “чуум үлэһитэ” диэн ааттанан хамнастаах үлэһит көрүллэр буоллаҕына, сылгыһыкка да оннук “көмө сылгыһыт” диэн көрүллүөн сөп дии саныыбын. Сылгыны тутан көлүнэр көлө оҥосторго, айааһаан ат оҥостор дьарык бу эмиэ туспа хайысхалаах, сахалар төрүт үгэстэрэ буоларын аныгы көлүөнэ дьон умнан эрэллэрэ хомолтолоох. Сылгыны айааһаан ат оҥостор бу эмиэ сыралаах үлэ буоларын өйдүөх тустаахпыт. Ат сүүрдүүтүн бэйэбит диэки хайыһыннарарбыт уолдьаста”, — диэн “Ааҕааччы уонна хаһыат” рубрикаҕа суруналыыс Женни Стрюкова ким санаатын бэчээккэ бэлэмнээн таһаарбытын бүгүҥҥү хаһыаттан билсиҥ.
Елена ПОТОЦКАЯ, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru