Кыһыҥҥы суол сабыллара чугаһаан, бу күннэргэ таһаҕаһы тиэйии үгэннээн турар кэмэ.
Араас таһаҕаһы тиэммит массыыналар федеральнай трассалар устун тохтоло суох субуһаллар. Хотугу улуустарга таһаҕаһы тиэйии боппуруоһа сыл аайы тустаах быһаарыыны эрэйэр. Быйылгы сылга таһаҕаһы тиэйиигэ көлө аҕыйаан, уустуктары үөскэттэ. Бу төрүөтүн туһунан Таһаҕаһы тиэйии уонна тэрээһин боппуруостарын быһаарар уонна сүрүннүүр дэпэртээмэн салайааччытын солбуйааччы Христофор Бурцев быһаарыытын бүгүҥҥү хаһыакка ааҕыҥ.
“Быйылгыттан үөрэх бары тэрилтэлэрэ – уһуйааннар, оскуолалар, орто анал үөрэхтэр хаһаайыстыбанан дьарыктаналларын көҕүлүүбүт»
«Оҕуруот аһын бэйэлэрэ үүннэрэр, атыылыыр орто үөрэх тэрилтэлэрэ эмиэ бааллар. Быйылгыттан бу хайысханы күүһүрдүөхтээхпит”, — диэн үөрэх уонна билим миниистирэ Ирина Любимова суруналыыстары кытта көрсөн үөрэх, оҕону иитии сүрүн боппуруостарыгар сыһыаннаах ыйытыыларга хоруйуттан холобурдаатым. Сиһилии суруналыыс Людмила Попова матырыйаалын аахтаххытына үгүһү билиэххит .
Бассаап ситимигэр өрөспүүбүлүкэ бастакы бэрэсидьиэнэ Михаил Николаев ыал экэниэмикэтин бөҕөргөтөр сыалтан түргэнник ситэр салааны сайыннарар наадатын эппитин туһунан үгүскүт аахпыта чахчы.
Кини онно кэтэх хаһаайыстыбалары сиэмэ хортуоппуйунан хааччыйан, сайыҥҥы уу ситимин тутан, балыктааһын, бултааһын хааччахтарын аҕыйатан, сир аһын хомуйар тиһигин олохтоон дьоҥҥо көмөлөһүөххэ сөбүн бэлиэтээбитэ. Быйыл эмиэ эт, үүт тутуутун курдук, нэһилиэнньэттэн хортуоппуй тутуута саҕаланыа. Олордубут дьон бэйэлэрэ сииллэрин үрдүнэн, дьоҥҥо атыылаан биитэр соҕотуопкаһыттарга туттаран эбии үп киллэриниэхтэрин син. Онон төһө кыалларынан олордор сири кэҥэтэн, эрдэттэн сиэмэ атыылаһан, умуһаҕы кэҥэтэн бэйэ сииригэр сөп гына уонна ордуннаҕына атыыга таһааран, хас биирдии сирдээх ыал былырыыҥҥытааҕар элбэх хортуоппуй ыларга былааннаныан наада. Бу туһунан ким быһааран суруйбутун бүгүҥҥү хаһыаты аахтаххытына билиэххит.
“Хампаанньалары кытары киһибитин видеосибээс нөҥүө холбуубут.
Электро-силиэсэр эҥин курдук идэҕэ ылыахтаах киһилэрин илэ харахтарынан көрөн, билсиэхтэрин наада. Манна диэн эттэххэ, тыа киһитэ долгуйар, нууччалыы да саҥарарын ыарырҕатыан сөп. Биһиги итиннэ эмиэ хандьыдааппытын кытта үлэлэһэбит. Киһибитин эрдэ бэлэмниибит, сүбэлиибит», — бу курдук бырамыысыланнас салаатыгар эдэр ыччаты хайдах үлэҕэ ылалларын туһунан ким ымпыгар-чымпыгар тиийэ быһаарбытын бүгүҥҥү “Саха сирэ” хаһыаттан билиэххит.
“Бу өйдөөтөхпүнэ, дойдубар Сунтаар Кутанатыгар тиийдэхпинэ атаҕым оҕо уһуйааныгар барбатах эбит. Толкуйдаан көрдүм да, сатаан санаабатым.
Төһө да үлэм хайысхата атын буоллар, сылдьыбыт нэһилиэктэрим тэрилтэлэрин үлэлэрин-хамнастарын барытын билсэр үгэстээх этим. Онон бу сырыыга бэйэм тылланным, аар-саарга аатырбыт уһуйааннарын көрдөрөллөрүгэр. Туох да диэбиттэрин иһин, онно төрүөттээх курдук буолан биэрдим”, маннык саҕаламмыт ыстатыйаны ааҕа олорон суруналыыс Милан Афанасьевы кытта Сунтаар улууһун Кутана оҕо саадыгар киирэн тахсыаххыт.
“Сарсыарда 6 чааска туран эрбиибин сытыылыы олордум. Дьон бары утуйа сытар. Арай аттыбар Уус Алдан Габышева баар буола түстэ.
“Хайа, хайдаххыный?” диэн ыйытта. Эрбиим киниэнин курдук буолбатаҕа чахчы. Сотору буолан баран, “мэ, бу игиинэн сытыылаа” диэн бэйэтин тэрилин аҕалан биэрдэ. Маннык күрэхтэһиигэ туттар мал барытын быһаарар буоллаҕа. Күрэхтэһии саҕаланна. Габышевтар бастакы түһүмэххэ кыттыбыттара, биһиги – иккис. Арай хамаанда бэриллээри аҕай турдаҕына Габышевым сүүрэн кэлэн, бэйэтин эрбиитин утары уунна уонна ”кытаат!” диэн баран, сүүрэн хаалла. Сытыы эрбиилээх дьон быһыытынан мин уолбунаан түһүнэн кэбистибит ээ! — диэн Андрей Дмитриевич үөрэ-көтө санаатын атаста. Бу Уус Маайа улууһун Эдьээниттэн сылдьар Андрей Иванов Чурапчы улууһун Сылаҥар буолбут Аҕа күрэҕин туһунан санаатын үллэстиитигэр бэлиэтээбитин салгыы хайаан да ааҕаргытыгар сүбэлиибин.
Соторутааҕыта Дьокуускайга Эдэр суруйааччылар XXIII сүбэ-мунньахтара буолан ааста. Онно саҥа суруйар, суолларын-иистэрин көрдөнөр эдэр дьон кыттыыны ыллылар. Быйылгы сүбэ-мунньах бириистэрэ бэртээхэй — бастакы кинигэ бэчээттэниитин сэртипикээтэ, өрөспүүбүлүкэ иһигэр айар командировка, Бүтүн Арассыыйатааҕы эдэр ааптардар мунньахтарыгар баран кыттыы. Оттон Амма улууһуттан кыттыбыт Илья Семенов пьесата Олоҥхо тыйаатырыгар ааҕыллар буолла. Табылыннаҕына, кини айымньыта бу тыйаатырга туруон сөп. Эдэр ааптарга бу улахан ситиһии буолар. Бу туһунан бүгүҥҥү хаһыакка ааҕыҥ.
“Өлүөхүмэ, Алдан, Нерюнгри улуустарыгар быйыл балай да сөҥүүлээх буолара сабаҕаланар, Бүлүү улуустарын курдук I дэкээдэҕэ хаардаах буолсу, онтон III дэкээдэҕэ ардахтаах буолан, хаар эмискэ барыаҕа. Ыам ыйыгар хара сир буолсу”, — бу курдук Тускул улуустарынан муус устар ыйы билгэлээбитэ бүгүҥҥү хаһыакка таҕыста.
”Саха сирэ” хаһыат бүгүҥҥү нүөмэрин туһунан кылгастык сырдаттахха итинник.
Елена ПОТОЦКАЯ, “Саха сирэ” хаһыат.