“Саха сирэ” хаһыат бүгүҥҥү чэппиэрдээҕи нүөмэрэ үгүс интэриэһи тардар матырыйааларынан баай. Ол онтон кылгастык билиһиннэрдэххэ маннык.
Кэлиҥҥи сылларга өрүстэрбит халааннаан, күүтүллүбэтэх-кэтэһиллибэтэх өттүттэн алдьархай ааҥнаан, саас буолла даҕаны Өлүөнэ, Алдан, Халыма өрүстэринэн бата олорооччулар иннэ-бүргэс үрдүгэр олороллор. Бу күннэргэ өрөспүүбүлүкэ өрүстэрэ муус болгуоларыттан босхолонон эрэллэр. Өлүөнэ өрүскэ хас да сиринэн муус харыыта үөскээтэ. “Саха сирэ” хаһыат бүгүҥҥү нүөмэригэр “Сэрэппэккэ сиэтэ дуо?” диэн Анивера Акимова уонна Женни Стрюкова бэлэмнээбит матырыйаалларыгар бүгүҥҥү күҥҥэ халаан балаһыанньатын улуустарынан ырытыыны ааҕыҥ.
Сахалар ардаҕы сөбүлүүр дьоммут. Бу күннэргэ Хабаровскай куоракка ыытыллыбыт ыһыах курулас ардах аннынан барда. Онон, Ийэ Айылҕа сылаас, сырдык бастакы дохсун ардаҕы аҕалан, сири-уоту ыраастаата. Амма, Өймөкөөн уонна Уус Маайа улуустара Хабаровскай кыраайы кытта бииргэ үлэлээһиннэрэ саҥа сүүрээни, тосхолу тобулууга, ыкса сибээһи олохтуулларыгар ыраас суолунан саҕаланна, уйгу-быйаҥ ардаҕынан бэлиэтэннэ. Бу суолталаах тэрээһин хайдах барбытын туһунан билиһиннэрии бүгүҥҥү хаһыакка икки балаһанан таҕыста.
Анастасия ааспыт бээтинсэҕэ Кириэс Халдьаайы устун баран истэҕинэ уулуссаҕа көрсүбүт дьоно:“Настя, кыайыыгынан эҕэрдэлиибит!” – диэн соһуппуттар. Батсаап ситиминэн сурах түргэнник тарҕанар буоллаҕа. Бүгүн Анастасия Яковлевна Ноева диэн 33 саастаах, 4 оҕолоох эдэр ийэ “Дьоҕус уонна орто урбаан уонна биирдэм урбаанньыт көҕүлээһинин өйөөһүн” национальнай бырайыак чэрчитинэн ыытыллыбыт “Агростартап” куонкуруһун кыайылааҕа. Кимнээх бу куонкуруска кыттан кыайбыттарын туһунан Женни Стрюкова матырыйаалын ааҕыҥ.
Мэҥэ Хаҥалас улууһа өрөспүүбүлүкэҕэ кээмэйинэн саамай кыра сирдээх-уоттаах улуус. Ол иһин баҕалаах дьон тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктаныахтарын да баҕарбыттарын иһин, кыаллыбат. Оттуур сирдэрэ суох буолан, ордук улуус биир бөдөҥ нэһилиэнньэлээх пууна Майа сэлиэнньэтин олохтоохторо уустуктары көрсөллөр. Онон киин улууска дьон хайдах үлэ хайысхатын тобулан, дьаһанан олороллорун билсээри, командировкаҕа сылдьар кэммэр бу боппуруоһу анаан интэриэһиргээтим. Бэйэ дьарыктаах буолуу хайысхатынан үлэлиир Николай Жирков уонна Ян Семенов – бүгүҥҥү хаһыат ыалдьыттара.
“Бу куораттарга үлэ, харчы диэн суох. Гуманитарнай көмөнөн эрэ олороллор. Биһиги гуманитарнай көмөнү түҥэппиппитигэр улахан уочарат үөскээбитэ. Маҕаһыыннар үлэлээбэттэр, уу-уот, гаас эмиэ суох. Онон олорорго олус уустук. Эдэр дьоно бары кэриэтэ сэриилэһэ барбыттар. Сорох дьон Арассыыйаҕа кэлбиттэр. Ол иһин куораттарга үксэ саастаах дьон баар” диэн ким кэпсиирий? Бу туһунан суруналыыс Аграфена Кузьмина “Сулустаан Заболоцкай Донбасска сылдьан кэллэ” матырыйаалыттан билиэххит.
“Оҕо оскуолаҕа кинигэни номнуо ааҕан киириэхтээх дуу, эбэтэр киирэн баран биирдэ үөрэниэхтээх дуу? Төрөппүттэр мунаараллар”, — диэн суруналыыс Людмила Попова ыйытыытыгар “төрөппүт бэйэтэ сатаабат түгэнигэр, ааҕарга үөрэппэтэҕэ ордук. Оҕо оскуолаҕа хайаан даҕаны ааҕан киириэхтээх диэн ирдэбил суох. Саамай сүрүнэ оҕо ааҕарга бэлэм, баҕалаах уонна учууталы өйдөөн, болҕомтолоохтук истэр буолуохтаах” – бу уонна да атын исписэлиис бэрт туһалаах, чопчу сүбэлэрин “Мүнүүтэҕэ ааҕыы оруолу оонньообот” матырыйаалыгар ааҕыҥ.
Коронавирус дьаҥыттан аан дойду өссө даҕаны босхолоно илигинэ арҕаа дойдуларга атын ыарыы туран эрэрин туһунан суостаах сонуннар иһиллэн эрэллэр. Африкаҕа ыалдьыттаан кэлбит дьоҥҥо “эбисийээнэ уоспата” диэн ааттанар вирус көбүтэр ыарыыта көстүбүт. Чинчийэр быраастары ордук куттуур сибикинэн Африкаттан кэлбиттэр эрэ буолбакка, кинилэри кытта алтыспыт дьон эмиэ сутуллубуттара буолбут. Дьэ хайдах буолабыт, ама өссө биир хамсыгы күүтэрбитигэр тиийэбит дуо? Бу туһунан суруналыыс Егор Карпов “Эбисийээнэ уоспата”: туох ыарыы аан дойдуну буулаатай?” матырыйаалыгар ааҕыҥ.
Соторутааҕыта оптуобуска үлэлиэн баҕалаах суоппар көстүбэтэҕин туһунан батсаап бөлөхтөрүгэр араас кэпсэтиини таһаарбыта. Батсаап ситимигэр тарҕанар сурах чахчы дуо, тоҕо дьон оптуобус суоппарынан үлэҕэ киирэн испэтий? Бу боппуруоһу бүгүҥҥү хаһыакка
(ЯПАК) Дьокуускайдааҕы дьону тиэйэр тырааныспар хампаанньатын оптуобуһун суоппарын Хаҥалас улууһун Тиит Арыытыттан төрүттээх Владимир Михайловы кытта кэпсэтии ааҕааччылар болҕомтолорун тардыаҕа.
Маны тэҥэ, бүгүҥҥү хаһыаттан 8-16 саастаах оҕолордоох, кыра дохуоттаах ыалларга анаммыт судаарыстыбаннай көмө саҥа миэрэлэрин, Дьокуускай куоракка ыытыллар олорор дьиэлэри тутуу туһунан уонна да атын интэриэһинэй матырыйааллары ааҕыҥ уонна сэргээҥ.
Елена ПОТОЦКАЯ, “Саха сирэ” хаһыат.