«Саха сирэ» хаһыат суруналыыстара үүммүт сыл бастакы ыйын түмүктүүр нүөмэригэр ааҕааччыларын ханнык матырыйаалларынан интэриэһиргэтиэхтэрэй?
edersaas.ru
Тохсунньу 20 күнүгэр дойду бэрэсидьиэнэ Владимир Путин үгэс быһыытынан сылын аайы Судаарыстыбаннай Мунньахха Анал этиитигэр, Арассыыйа Төрүт Сокуонугар уларытыы киллэрэр туһунан эппитэ. Ньургуйаана Охлопкова бу тиэмэҕэ сыһыаран дьон санаатын истибитинэн матырыйаал бэлэмнээтэ.
«Билигин демократия сайынна диир эрдэ. Онон былаас тутулун уларытыы кутталлаах дии саныыбын. Үчүгэйдик толкуйдуохха наада. Өссө биир куттанарым диэн, атын этиилэр эбии киирэн, Төрүт Сокуоҥҥа өрөспүүбүлүкэлэр статустарыгар уларыйыы тахсыан сөп. Өрөспүүбүлүкэлэр уобалас буолан хаалыахтарын сөп курдук. Төрүт Сокуоҥҥа социальнай хабааннаах уларыйыыны өйүүбүн, онтон атын өттүгэр уларыйыы тахсарыттан туттунабын. Төрүт Сокуоҥҥа сэрэхтээх, кутталлаах «бактерияны» киллэриэххэ сөп», — диэн ким санаатын этиннэ? Ааҕыҥ, сэргээҥ.
“Чувашия күбүрүнээтэрэ Михаил Игнатьев “Биир сомоҕо Арассыыйа” баартыйаттан уһулунна”, — диэн баартыйа сэбиэтин сэкирэтээрэ Андрей Турчак биллэрдэ.
Эрэгийиэни 2010 сылтан салайбыт Михаил Игнатьев бу тохсунньуга икки улахан айдаан кыттыылааҕынан буолбута. Бастаан Бэчээт күнүгэр тыл этэ туран “сорох суруналыыстары дьууктуохха наада” диэн истээччилэрин соһуппута. Кэнники “мин этиибин сыыһа өйдөөтүлэр” диэн дьонтон бырастыы гыналларыгар көрдөспүтэ. Аҕыйах күн ааһыыта баһаарынньыктарга саҥа массыыналары биэрии кэмигэр, күлүүһү үөһээ тутан Ыксаллаах быһыы-майгы министиэристибэтин эписсиэрин өрө ыстаҥалыырга күһэйбитин көрдөрөр ролик интэриниэккэ тарҕаммыта», — диэн суруйар омук дойдуларын уонна Арассыыйа сонуннарын тиһэн бэлэмнээбит Егор Карпов.
Тохсунньу 20 күнүгэр Ленскэй куоракка бэйдиэ сылдьар ыттар оҕоҕо саба түһэн сии сыспыттара. Оҕо тыыннаах хаалар дьолугар, ааһан иһэр киһи оҕону өрүһүйэн, балыыһаҕа аҕалбыт. Бэлиэтээн этэр буоллахха, үүммүт сылы көрсө, тохсунньу 1 күнүгэр «Кыылларга эппиэтинэстээх сыһыан туһунан» сокуон тахсан, бэйдиэ сылдьар кыыллары, чуолаан ыттары, куоскалары өлөрөр бобуллан турар. Суруналыыс Ульяна Захарова эмсэҕэлээбит оҕо аҕатын, Ленскэй куорат олохтооҕо Евгений Флицеры кытта төлөпүөнүнэн кэпсэттэ:
— Оҕобут Андрей 1-кы кылааска үөрэнэр. Кыыспыт оҕо саадыгар сылдьар. Уолбутун оскуолаттан эбээтэ эбэтэр биһиги ылааччыбыт. Быһылаан буолар күнүгэр оҕобут дьиэтигэр оскуолаттан соҕотох барбыт этэ. Уолчааммыт туруга мөлтөх буолан, суһаллык Дьокуускай куоракка аҕалбыттара. Төбөтүн этиттэн логлу ытыран ыланнар, билигин көрөрө мөлтөх. Илиитэ, атаҕа бүтүннэр эрээри, элбэх ыт саба түһэн ытырбыт суола-ииһэ элбэх. Кэлэр сайын Иркутскай куоракка төбөтүн пластическэй эпэрээссийэҕэ анаатылар. «Ленскэй оройуона” 100 тыһыынчаны көмөлөһүөх буолбута даҕаны, ол харчы эпэрээссийэҕэ да тиийбэтэ буолуо. Оҕобутугар уйулҕа өттүнэн улахан көмө наадата биллэр. Саба түспүт ыттартан түөрт эрэ ыты суох оҥордулар. Онтон атыттара, 11 ыт ханна барбыта биллибэт. Чааһынай дьиэлээх ыал ыттара буолуон сөп дии саныыбын. Оҕобутун быыһаабыт хорсун санаалаах киһиэхэ махталбыт муҥура суох. Саамай сүрүнэ, оҕобут этэҥҥэ буоллар». Суруналыыс бу ырытыы матырыйаалыгар бэтэринээр быраас, тыа сирин нэһилиэгин баһылыга санааларын атастаһыыларын суруйуута үгүс ааҕааччыны интэриэһиргэтиэҕэ.
Өлүөнэ эбэ Эргэ Табаҕа уонна Хаптаҕай икки ардыгар саамай синньиир сирдээх, манан өрүһү туоруур баараҕай муоста тутуллуохтаах. Тутуу сыаната быһа холоон, 83 миллиард солкуобай. Ааспыт нэдиэлэҕэ Марианна Тыртыкова Мэҥэ Хаҥалас Хаптаҕайыгар тахса сылдьан, олохтоохтору кытта көрсөн кэпсэттэ. “Муоста 6-7 атахтаах диэн этэ, ону билигин үһүн эрэ хаалларбыттар, иккитэ — өрүс кытыытыгар, биирэ — ортотугар. Муостаттан Невер суолугар диэри даамба оҥоруохтара. Быһыт куттахтарына, үрэх, өрүс уутун таһыма үрдээн, ууга барыахпытын сөп. Онон мыраан анныттан үрэх уонна боротуоха үрдүнэн хайаан да атахтаах муоста тутулларын туруорсабыт. Арыыга оттуур ходуһалаах 150 тахса дьон толуйуу харчытын ылыахтарын наада. Ол үбэ-харчыта муоста сыанатыгар киириэхтээх. Муоста тутааччылар эбийиэктэрин туттардылар да баран хаалыахтара уонна кимтэн ирдэһэн ылаары», — диэн ким суруналыыска санаатын аһаҕастык тиэртэ? Бу туһунан Хаптаҕай олохтоохтору кытта кэпсэтииттэн билиэххит.
«Эдэр саас» сыһыарыы суруналыыһа Айтаана Аммосова устудьуон оҕолору кытта кэпсэтэн, хаһыакка ыччат олоҕун суруйалларыгар үөрэтэр-такайар. Ол курдук, ХИФУ устудьуона Уйгулаана Портнягина айар куттаах устудьуон кыыс ситиһиитин кистэлэҥин арыйда. Ол курдук, үөрэҕэр туйгун, Бүтүн Арассыыйатааҕы Андрей Вознесенскай уонна саха норуодунай бэйиэтэ Бүөтүр Тобуруокап ааттарынан литературнай истипиэндьийэлэр хаһаайкалара, актыбыыс бэрдэ, Амма улууһун Соморсун нэһилиэгиттэн төрүттээх бүгүҥҥү хаһыат дьоруойа кимий? Бу туһунан бүгүҥҥү хаһыакка ааҕыҥ.
Соторутааҕыта батсаапка Дьокуускай куорат политехническай лицейин 7-c кылааһын үөрэнээччилэрэ Алиссия Петрова уонна Дария Тимофеева Улуу Кыайыыга кылааттарын киллэрбит сэрии кэминээҕи булчут оҕолору көрдүүллэрин туһунан суруйбуттара. Кыргыттар көрдүүр үлэ ыытан, булчут оҕолор аймахтара, кинилэр оҕолоро көһүннүлэр. Бу туһунан бүгүҥҥү суруйуубар ааҕыҥ.
Ону тэҥэ Испанияттан сылдьар бэлисипиэттээх экстремал турист Өймөкөөҥҥө уонна Томпоҕо сырыыларын туһунан эмиэ бүгүҥҥү хаһыакка ааҕыҥ.
«Саха сирэ» хаһыат бүгүҥҥү нүөмэрин кылгастык ырыттахха итинник.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска – суруналыыстар матырыйаалларыттан.