“Саха сирэ” хаһыат бүгүҥҥү нүөмэригэр  тугу суруйда?

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

“Саха сирэ” хаһыат, үгэс курдук, бүгүҥҥү нүөмэригэр бэрт интэриэһинэй матырыйааллар бэчээттэннилэр. Бу туһунан кылгастык билиһиннэрдэххэ маннык.

Айсен Николаев Ил Дарханынан талыллыбыта быйыл үс сылын туолла. Олорор дьиэни тутууга, хаарбах дьиэттэн дьону көһөрүүгэ, коммунальнай хаһаайыстыбаҕа туох уларыйыылар тахсыбыттарын туһунан сиһилии бүгүҥҥү хаһыакка таҕыста.

Өр күүппүт быыбарбыт дьэ түмүктэннэ. КПРФ баартыйа Саха сиригэр тоҕо бастаата? Уһук Илин эрэгийиэннэргэ түмүк хайдаҕый? Бу туһунан суруналыыс Аграфена Кузьмина ырытыытын ааҕыҥ.

Бүгүҥҥү хаһыакка Отоһут Сэмэн ковид ыарыыга, буруоттан харыстанарга, күһүн хомуллар эмтээх отторго сүбэлэрэ ааҕааччы интэриэһин тардыаҕа.

Дьокуускай килбэйэр киинигэр ураты тутуу — Үүнэр көлүөнэлэр пааркалара тутуллуо. Манна оҕолору, ыччаттары үөрэтэр, сайыннарар кластер баар буолуо. Куорат олохтоохторо күөх үүнээйилээх, сынньанар сирдээх пааркаҕа күүлэйдиэхтэрэ. Баараҕай тутууну АЛРОСА үбүлүүр.

Горнай улууһун Бэс Күөлүгэр федеральнай киинтэн быраастар кэлэн үлэлээтилэр. Кинилэр сайыны быһа баһаары утары охсуспут, буруоттан эмсэҕэлээбит дьон доруобуйаларыгар ол туох содуллаах буолуон быһаарар сыаллаахтар. Бу туһунан анал репортаж бэчээккэ таҕыста.  Бу үс матырыйаалы суруналыыс Ангелина Васильева бэлэмнээтэ.

Нам улууһун Бөтүҥ нэһилиэгэр «Дайыына» бааһынай хаһаайыстыба баһылыга Надежда Попова уолунаан, эдэр бааһынай Александр Слепцовтуунн кыттыһан тутта сылдьар сүөһү иитэр комплекстарын туһунан  «Тыа сирэ» балаһаҕа  ааҕыҥ.

Мэҥэ Хаҥалас улууһун биллэр уопсастыбанньыга, үлэ уонна ойуур хаһаайыстыбатын бэтэрээнэ, «Билии» уопсастыба бочуоттаах чилиэнэ Александр Захаров өртөөһүн олоххо суолтатын туһунан санаатын суруналыыс Аркадий Иннокентьев суруйуутугар билсиҥ. Бу матырыйааллары бэчээккэ суруналыыс Раиса Сибирякова бэлэмнээтэ.

«Ыччат – туундараҕа” диэн ыҥырыыны таһаарбыт идэтийбит кырсаһыт булчут, сорсуннаах сонордьут 1974 сыллаахха хомсомуол 17-с сийиэһин дэлэгээтэ, 30-ча сыл айымньылаахтык үлэлээбит суруналыыс, Ил Түмэн Мунньах А.П. Илларионов аатынан бириэмийэтин лауреата, СӨ суруналыыстыкаҕа судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреата “Саха сирэ” хаһыат бэтэрээнэ. Кини кимий? Бу туһунан “Манчаары” сыһыарыыга суруналыыс Иван Ксенофонтов бэлэмнээбит матырыйаалын ааҕыҥ.

Билиҥҥи хамсык кэмигэр ылбычча киһи соҕуруу баран сынньаммат, күүлэйдээбэт кэмэ бүрүүкээн турар. Ол да буоллар соторутааҕыта Дьокуускай-Мииринэй-Москва-Батуми-Тбилиси-Москва-Мииринэй маршрутунан сынньанан кэлбит суруналыыс Надежда Егорова олоҕор хаһан да умнуллубат бэлэҕи биэс дьүөгэтин кытта бэйэтигэр бэлэхтээтэ.  Суруналыыс остуоруйа дойдутугар тиийэн тугу көрбүтүн-истибитин туһунан бүгүҥҥү хаһыакка суруйбутун аахтаххытына, эһиги хайаан да онно сылдьан кэлбит курдук сананыаххыт.

Бүгүҥҥү күҥҥэ Бүлүү улууһугар 14 өрөспүүбүлүкэ норуотун маастара, биир Саха сирин «Дархан Ууһа», биир Саха сирин «Удьуор Ууһа», 13 СӨ норуот уус-уран оҥоһугун маастара, 10 Бүлүү улууһун норуотун маастара айымньылаахтык үлэлии-хамсыы, айа-тута сылдьаллар. Биллэн турар, бачча элбэх норуот талааннааҕын анаан өйөөн үүннэрэллэрэ чахчы. Бүлүү улууһугар норуот уус-уран оҥоһуктарын сайыннарар, эдэр талааннары арыйар сыаллаах араас хайысхалаах туох үлэ ыытылларын туһунан Култуура сайдыытын уонна норуот айымньытын киинин методиһа Тамара Степанова бүгүҥҥү хаһыакка билиһиннэрдэ. Бу ыытыллар үлэни атын улуустар салалталара хайаан да болҕомтоҕо ылаллара буоллар, норуот талааннарын сайыннарыы биллэ үрдүк таһымҥа  тахсыа этэ.

“Бу кэпсиир түбэлтэм буолар түүнүгэр бары бэрт дьикти түүллэри түһээбиппит. Мин түүлбэр таба киирбитэ. Арай тыаттан тахсан кэллэ, онтон биһигиттэн үргэн, ханна эрэ сүүрэн хаалла. Мин ол табаны идэһэлээбэтэҕим эрээри, арай биирдэ өйдөөтөхпүнэ, сүрэҕин тутан туран, онтон кып-кыһыл минньигэс утаҕы иһэбин. Сарсыарда туран, “дьэ байар буоллум” дии санаатым. Аһыы олорон, ким тугу түһээбитин кэпсэттибит. Тетя Лена бокуонньук аҕатын түһээбит. Тугу эрэ кэпсии сатыыр үһү. Вадим тыатааҕыны түһээбит. Киниэхэ кэлээри гынан баран, эмиэ “мин табам“ курдук куотан хаалбыт. Бары дьикти түүллэр эбит диэт, тарҕаспыппыт”. Ойуур баһаарыгар туох тыҥааһыннаах түбэлтэҕэ түбэспитин туһунан быйыл Горнайга баҕа санаатынан ойуур баһаарыгар кыттыбыт 19 саастаах Артем Слепцов кэпсээнэ бүгүҥҥү хаһыакка таҕыста.

Аныгы үйэ биир үтүө көстүүтүнэн куйаар ситиминэн сибээс буолар. “Интэриниэтэ суох урут хайдах олорбуппутуй?” диэн соһуйабыт. Ол эрээри кэлиҥҥи кэмҥэ интэриниэккэ батсаап, инстаграм, ютуб ситимнэригэр хам хатанан олорон, күннээҕи олох кэрэ түгэннэрин өйдөөн көрбөт буоллубут, онтон сылтаан биир сиргэ олорон хаалан, доруобуйабытын айгыраттыбыт. Куйаар ситимин өссө биир омсолоох өрүтэ – өйбүтүн-санаабытын муунтутар араас сурах-садьык тарҕаныыта, сыстыганнаах дьаҥ пандемиятын кэмигэр олохпутун өссө уустугурдубут курдук буолла.

Бу өрүт туһунан сиһилии уйулҕа үөрэхтээҕэ, Ньурба улууһун Хаты нэһилиэгин олохтооҕо Надежда Федотовалыын кэпсэттибит.

“Саха сирэ” хаһыаты ааҕыҥ уонна сэргээҥ.

 Елена ПОТОЦКАЯ,  “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0