«Саха сирэ» хаһыат бүгүҥҥү нүөмэригэр тугу ааҕыахха?

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

«Саха сирэ” хаһыат чэппиэрдээҕи сибиэһэй нүөмэрэ бүгүн ааҕааччытын эмиэ үөрдэр, үгүс болҕомтону тардар  уонна кэрэхсэнэр матырыйаалларынан баай.

Тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктанар, сүөһү ииттэр ааҕааччыларбытыгар үөрүүлээх сонуну иһитиннэрэбит. Бүгүҥҥү чэппиэрдээҕи хаһыакка сүрүн эрэдээктэр Чокуур Гаврильев «Сэмсэ санаа» биэриигэ СӨ бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Михаил Никифоровтыын тыа хаһаайыстыбатын сайдыытын, оттооһун, үүтү туттарыы, оҥорон таһаарыы туһунан кэпсэттэ.

Суруналыыс Ульяна Захарова «Кыһалҕаны кыбыммытынан кыстыырга тиийэбит…» диэн матырыйаалыгар  Таатта улууһун Туора Күөл нэһилиэгин хочуолунайа кыстыгы туоруура уустугурбутун ырытта. Бу сытыы боппуруоска кимнээх санааларын үллэстибиттэрин, СӨ ОДьКХ унитарнай тэрилтэтин Тааттааҕы филиалын салайааччыта Степан Петров туох диэн быһаарыы биэрбитин  хайаан да ааҕаргытыгар сүбэлиибин.

Ааспыт өрөбүлгэ улуустар уонна нэһилиэктэр баһылыктарын талар быыбар буолан ааста. Суруналыыс Аграфена Кузьмина “Быйыл Дьааҥыга кэлбит халаан уута улууска саҥа баһылыгы аҕалла” диэн курдук бэрт бэргэн холобурдары аҕалан туран, улуустарынан баһылыктары талыы туһунан киһи аахтар ааҕа олоруох бэрт дириҥ ис хоһоонноох ырытыытын хайаан да булан ааҕаргытыгар сүбэлиибин.

Өрөспүүбүлүкэ хаһаайыстыбаларыгар хомуур үлэтин үгэнэ. Суруналыыс Женни Стрюкова ханнык улууска ходуһаны оҥостууну холобур оҥорон, уопут атастаһыытын билиһиннэрбитин «Дулҕаны астарыы көдьүүһэ көһүннэ» диэн матырыйаалга ааҕыҥ.

Буолаары турар өрөспүүбүлүкэ учууталларын уонна педагогическй уопсастыбаннаһын XIV сийиэһигэр педагогическай уопуту атастаһыы улахан былаһааккалара тэриллиэҕэ. Маныаха СӨ Уопсастыбаннай палаатата үөрэхтээһин, наука уонна Ийэ дойдуга бэриниилээх буолууга иитии хамыыһыйатын салайааччыта Вера Жерготова суолталаах тэрээһини көрсө туох үлэ барарын “Уопсастыбаннай палаата сүрүнннүүр күүс” диэн төбөлөөх интервьюга сырдатар.

Балаҕан ыйыттан “Саха” НКИХ үлэтин саҥалыы тыыннаан, сонун бырайыактары олоххо киллэрэн барар. Онон бу ый үүнээтин кытта хампаанньа айар үлэтин саҥалыы ыытарын эрэнэ кэтэһэн барабыт, ол дьоллоох кэм үүнэр түгэнин хонугун аахпытынан барабыт. Бүгүн чэппиэрдээҕи хаһыакка хампаанньа генеральнай продюсера Ньургун Торговкин уонна “Тэтим” араадьыйа дириэктэрэ Николай Бэстиинэби кытта кэпсэппит матырыйаалым таҕыста. «Хас сэрийээли хаһааҥҥыттан көрүөхпүтүй? “Тэтим” араадьыйа биллэриилэрин ыытааччылар тоҕо сахатыппаттарын, хаһааҥҥа диэри “ипотеканы офомляйдыыбыт” диэн  ааҕа олоруохтарай?» диэн ыйытыыларга бу ааттаммыт салайааччылар  туох  хоруйу биэрбиттэрин бүгүҥҥү хаһыаттан билиэххит.

Улуустар социальнай экэнэмиичэскэй сайдыыларыгар биир төһүү күүһүнэн Дьокуускай куоракка олорор биир дойдулаахтар түмсүүлэрэ буолар. Өрөспүүбүлүкэҕэ биир тарбахха баттанар бастыҥ үлэлээх Горнай землячествота  буолар. Биир дойдулаахтар түмсүүлэрин сэттис сылын салайар Надежда Федорова – “Саха сирэ” хаһыакка ыалдьыттаата уонна түмсүү үлэтин туһунан билиһиннэрдэ. Бу бэртээхэй уопут атастаһыытын атын улуустар землячестволарын салайааччылара горнайдар холобурдарын батыһан, үлэлэрин сэргэхситиэхтэрэ диэн эрэнэбин.

“Кыралар миигин «Ийэ» диэн ыҥыралларыгар сөбүлэһэбин. Онтон эр киһи иитээччибитин «Аҕа», эдэр кыыспытын «Эдьиийбит» дииллэр. Кэтээн көрдөххө, оҕолор кими эмэ «Ийэ», «Аҕа» диэн ыҥырыахтарын наһаа баҕараллар эбит. Ол иһин, бэйэлэригэр чугастык ылыммыт киһилэрин итинник иһирэхтик ааттыыллар”, — диэн суруналыыс Надежда Егорованы кытта ким санаатын үллэстибитин “Тулаайахтарга ийэни солбуйар иитээччи” диэн матырыйаалтан билсиҥ.

Филологическай наука дуоктара, бэрэпиэссэр, экспертиир хамыыһыйа чилиэнэ Василий Илларионов бүгүҥҥү чэппиэрдээҕи хаһыакка “олоҥхо аан дойду эпическэй айымньыларын кылаан чыпчаала буолуоҕуттан олоҥхоһуттарга сыһыан, болҕомто чыҥха атын буолла” диэн туран, улуустарынан кэккэ холобурдары аҕалара киһи интэриэһин бэркэ тардар. Бу туһунан учуонай “Олоҥхоһут хайаан да истээччилээх буолуохтаах” диэн ыстатыйатыгар ааҕыҥ.

Аан дойду үрдүнэн кимиэхэ ордук элбэх пааматынньык туруоруллубута буолуой? Биллэн турар, Лениҥҥэ. Суруналыыс Егор Карпов киһи кэрэхсии ааҕар матырыйаалын бэчээккэ бэлэмнээн таһаарда. Ааспыт былаас символын куорат киинигэр төттөрү туруорар оруннаах дуо? Бу туһунан мөккүөргэ кыттыһан, суруналыыс бэйэтин түмүк тылыгар туох диэн санаатын эппитин “Дьокуускайга Ленин пааматынньыга хаста турбутай?” диэн төбөлөөх матырыйаалыгар ааҕыҥ.

Бүгүн “Саха сирэ” хаһыат “Саха ыала” сыһыарыытыгар суруналыыс Ангелина Васильева Өймөкөөнтөн Москваҕа тиийэ саха атынан айаннаан, бу күннэргэ дойдутугар эргиллибит Дугуйдан Винокуровы кытта кэпсэтиитэ икки балаһанан таҕыста. Тымныы полюһа Өймөкөөн сылгыһыта тапталлаах кэргэнин, оҕолорун, төрөппүттэрин туһунан кэпсээбитэ үгүс ааҕааччы болҕомтотун тардыаҕа.

Чурапчы улууһун профессор Георгий Башарин аатынан Сылаҥ агрооскуолатыгар үөрэнээччилэр кус-хаас иитэллэр, оҕуруот олордон бородууксуйаларын батараллар, чэй  түөрт араас көрүҥүн нэһилиэнньэҕэ атыылыыллар. Бу туһунан “Бэйэтин бэйэтэ аһынан хааччынар оскуола” диэн матырыйаалга ааҕыҥ.

“Онтукайгытын туохтаан баран хайаарыҥ” диэн салайааччыгыт дьаһайдаҕына, кини тугу эппитин өйдүү охсон, үлэҕитин толоро охсоҕут дуо? Оттон Чурапчы улууһун тутааччылара ытыктыыр салайааччылара итинник тугу дьаһайбытын өйдүү охсон, үлэлэрин бүтэрэ-оһоро охсоллор эбит. Бу ким туһунан доҕотторо, кини үрдүкү салайар үлэҕэ таһаарбыт дьоно,   70 сааһын туолар үбүлүөйүгэр хаһыакка таһаарар матырыйаалларынан суруналыыһы хааччыйдылар?  Ааҕыҥ, сэргээҥ.

Кэлиҥҥи кэмҥэ ыччаттарбыт электроннай сигаретанан хото үлүһүйэн эрэллэр. Суруналыыс Ангелина Васильева биир маннык сигаретаны атыылыыр маҕаһыыҥҥа табаҕын быраҕыан баҕарар киһи буолан кубулунан киирэн, электроннай сигарета туһунан атыылааччылар санааларын билбитин, уопсайынан, бу туох сигаретата буоларын сиһилии ырытан суруйбутун обургу оҕолоох төрөппүттэр хайаан да ааҕыахтарын наада. Онон бүгүҥҥү хаһыаты хайаан да булан, туһалаах сүбэлэрдээх матырыйаалы ааҕыҥ диэн сүбэлиибин.

Киһи хаартыскатыгар туох эрэ биллибэт күлүк түсүһэр эбит. Бу туһунан киһи дьиксинэ олорон ааҕар гына холобурдары аҕалар  Айтана Аммосова “Хаартыска кистэлэҥэ” диэн матырыйаалын ааҕыҥ.

Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат.

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0