“Саха сирэ” хаһыат бүгүҥҥү чэппиэрдээҕи сибиэһэй нүөмэрэ туох интэриэһинэй матырыйаалларынан ааҕааччыларын интэриэһиргэтиэҕэй?
Ырытыыбын Аграфена Кузьмина матырыйаалларыттан саҕалыым. Бу күннэргэ Тааттаҕа илин эҥэр уонна киин улуустар баһылыктара көрсөн, Ил Дарханы кытта быһа сибээһинэн кыстыкка бэлэмнэнии туһунан кэпсэттилэр. 2025 сылга Манчаары оонньуулара Тааттаҕа ыытыллыахтара. Онно бэлэмнэнии номнуо саҕаланна. Спортивнай эбийиэктэри таһынан өссө туох тутуллуоҕай? Бу суолталаах тиэмэлэри Тааттаҕа бэйэтигэр тиийэн үлэлээбит суруналыыс тугу билбитин-көрбүтүн суруйара, ырытара, биллэн турар, ааҕааччы интэриэһин тардара чахчы.
Бүгүҥҥү хаһыакка “Оттооһун балаһаҕа” тыа хаһаайыстыбатын миниистирэ Александр Атласов курааннаабыт улуустарга, мобильнай биригээдэлэри тэрийиигэ, оту тиэйии гэ туох көмө оҥоһуллуоҕун туһунан кэпсиир. “Кураан быйыл эрэ кэлбит буолбатах. Уонна саха дьоно айылҕа тургутар ыарахаттарыгар өссө түмсэр, сомоҕолоһор үгэстээхтэр. Онон, бары күүһү — окко! Биллэн турар, көмө баар буолуо, ол эрээри барыта миэстэҕэ тэрээһинтэн эмиэ тутулуктаах”, — диэн санаатын үллэстэр суруналыыс Раиса Сибирякова.
Саха сирин олохтоохторо “Азия оҕолорун оонньууларын” курдук интэриэһинэй тэрээһини олус күүтэр, интэриэһиргиир этибит. Ол тэрээһиммит номнуо 25 сыллаах үбүлүөйүн бэлиэтиир эбит! Төһөлөөх саха ыччата бу оонньуулартан кынаттанан улахан спорка тахсыбыта буолуой? Суруналыыс Ульяна Захарова “Азия оҕолорун оонньууларын” туһунан Гаврил Цыпандины кытта кэпсэттэ.
Омук сиригэр олохсуйбут саха дьоно Таилаҥҥа, Кытайга уонна Англияҕа вакциналааһын хайдах тэтимнээхтик баран эрэрин, харантыын хааччахтара төһө төлөрүйбүттэрин туһунан Егор Карпов матырыйаала ааҕааччы интэриэһин тардыаҕа. Кытайга гражданнарын бэйэлэрэ оҥорбут «Синовак» вакциналарынан быһыы оҥороллор эбит. Кэлии дьону страховкалаах буоллахтарына босхо «Синовак», «Цинофарм», «Пфайзер» вакциналарынан, страховката суохтарга харчыга быһыы оҥороллор. “Оттон Таилаҥҥа вакцина тиийбэт эбит, бары уочараттарын күүтэн олороллор. Онон бу дойду балаһыанньата ыарахан” диэн суруйар суруналыыс.
Сыстыганнаах дьаҥ туһунан Ангелина Васильева эмиэ бэчээккэ бэлэмнээн, ордук ханнык дойдуларга ыалдьыы, өлүү элбэҕин ырытта. Аны »Лямбда» диэн саҥа штамм баар буолбут, ол хайдаҕый? Ханнык дьоҥҥо саамай элбэх антитела үөскүүр эбитий? Бу туһунан суруналыыс пандемия аан дойдутааҕы туругун туһунан ырытыы ыстатыйатыгар ааҕыҥ.
Абитуриеннарга долгутуулаах күннэр күннэр үүннүлэр. Быйыл аангылыйа, нуучча тылларын, литэрэтиирэни, химияны, обществознаниены, математиканы үрдүк баалга (80-тан үөһэ баал) туттарбыт оҕо ахсаана эбиллибитин бэлиэтиир тоҕоостоох. Үөрэххэ киирии туһунан Людмила Попова сиһилии ырытта. Орто анал үөрэхтэргэ докумуоннары атырдьах ыйын 10-15 күнүгэр диэри туталлар эбит. “Сыстыганнаах дьаҥынан сибээстээн, абитуриеннар иккис сылын докумуоннарын ыраахтан олорон ыыттылар. Маныаха өскөтүн былырыын тиэхиньиическэй өттүгэр үгүс ыйытыы киирбит эбит буоллаҕына, быйыл биллэ аҕыйаата. Эрдэттэн бэлэмнэммиттэрэ, сатабыллара үрдээбитэ тута көстөр” диэн бэлиэтиир ыстатыйа ааптара.
Аны биир саҥа көрүҥ киирбитин суруналыыс бэлиэтиир: оҕо аатын оннугар СНИЛС нүөмэрэ эбэтэр тус кэбиниэтинэн туттарсыыга иҥэриллибит нүөмэрдэрэ эрэ көстөр эбит. Ол эбэтэр Иванов, Петров, Сидоров бу үөрэххэ киирбит диэн аһаҕастык көрөр кыаллыбат буолан турар. Салгыы киһи бу курдук кэпсии туруох кэриҥнээх матырыйаалы бүгүҥҥү хаһыакка булан ааҕыҥ.
Тускул атырдьах ыйынааҕы билгэтэ үгүс ааҕааччы болҕомтотун тардара чахчы. Ый бастакы уон хонуга киин үгүс улуустарга соччо бэрдэ суох — уот кураан куйааһынан батарбат, ардах кэмчи. II дэкээдэҕэ да ый аҥарыгар диэри биллэрдик сылыйыаҕа: ардах Ыспааһапка эрэ түһэн ааһыаҕа. III дэкээдэҕэ биллэрдик сөрүүкүүр: күнүс Ыспааһаптар ардахтара таарыйыахтара, көтө сылдьан ардахтаах буолуо. Сиһилии Тускул атырдьах ыйы хайдах билгэлээбитин улуустарынан ырытыытын бүгүҥҥү хаһыакка ааҕыҥ.
“Хас биирдии ыстаада “Урал” массыыналаах. Онон көһө сылдьан табаларын көрөллөр. Аныгы табаһыттар таҥас сууйар массыыналарын кытта тиэйэ сылдьаллар. Сопхуос эрдэҕиттэн сибээс баар. Билигин интэриниэт үйэтэ буолан, табаһыттар спутниковай “тэриэлкэлэрин” ураһа-балааккаларын кытта илдьэ сылдьаллар. Билигин ыал аайы интэриниэттээх сайдыылаах нэһилиэкпит”, – бу ханнык арктическай улууска маннык киһи сөҕөр нэһилиэгэ баарый? Бу туһунан Аҕыйах ахсааннаах норуоттар күннэрин көрсө суруйбут ыстатыйабын ааҕыҥ.
Маны таһынан, этигэн тыл саайтын, улуу олоҥхоһут Үстүүн Нохсоороп удьуора Бурятияҕа ыытыллыбыт тэрээһиҥҥэ кыттыытын, саха ыччаттара көмүс хостуур тэрилтэлэргэ хайдах үлэлии сылдьалларын, Арктическай агротехнологическай институт устудьуоннара уонна преподавтеллэрэ ойууру харыстыырга туох үлэни ыыталларын туһунан матырыйааллар ааҕааччы болҕомтотун тардыахтара.
Елена ПОТОЦКАЯ, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru