Быйылгы сыллааҕы «Саха сирэ» хаһыакка киһи интэриэһиргээн ааҕара үгүс.
edersaas.ru
Соторутааҕыта Ил Дархаҥҥа Игорь Посельскай диэн киһи сурук суруйда. Кини суругар Дьокуускай Жорницкай уулуссатыгар баар баанньыкка куруук арыгыны атыылыыллар, итирик дьон уопсастыбаннай бэрээдэги кэһэллэр, мэһэйдииллэр диэн этиллэр.
“Мин итинтэн чугас олорор буолан, куруук сылдьабын. Нэдиэлэҕэ биирдэ, баскыһыанньаҕа 5 саастаах уолбун кытары сылдьааччыбын. Баанньыкка куруук пиибэ иһэ олорор дьон баар буолаллар, айдаараллар, маатырылыыллар, хаһыы-ыһыы бөҕө. Маннык балаһыанньаҕа киһи сынньаммат. Оҕом куттанан, баанньыкка барыан баҕарбат буолла. Ким да бэрээдэги көрбөт, тохтоппот. Уопсастыбаннай сиргэ тоҕо итирик дьон айдаарыахтааҕый, тоҕо кинилэргэ итирдэр утахтары атыылыылларый?” – диэн Ангелина Вfсильеваҕа сэһэргэһээччитэ кэпсиир.
“Саҥа дьыл үүнэр күнүгэр биһиги доҕотторбутун кытары бары баанньыкка сылдьар үгэстээхпит…” Маннык этииттэн саҕаланар аатырбыт киинэттэн саҕыллыбыт сытыы ыстатыйа “Баанньыкка арыгылааһын” диэн төбөлөөх “Чыпчыххай” диэн рубрикаҕа бэчээттэнэн таҕыста. Суруналыыс бу ыстатыйаны суруйарыгар баанньык салалтата тоҕо мэһэйдэһэ сатаата? Бу туһунан Ангелина Васильева матырыйаалын сиһилии аахтаххытына билиэххит.
“2017 сыл олунньутуттан «Саха Сирин волонтердарын кытары үлэлиир киин» дириэктэринэн үлэлии сылдьабын. Үлэм олус интэриэһинэй, күн аайы туох эрэ саҥаны билэбин. Максим Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университекка педагог-психолог идэтигэр үөрэнэбин”, — бу курдук бэйэтин туһунан ким Надежда Егороваҕа бэйэтин үлэтин туһунан билиһиннэрдэ? Тоҕо чуолаан бу ыччаккк болҕомто урулунна? Кэлэр сылга бу ыччат аата хаһыаттарга, интернет таһаарыыларга, ааадьыйаҕа уонна телевидениеҕэ үгүстүк ахтыллыаҕа.
2017 сылга социальнай эйгэҕэ туох уларыйыылар буоллулар? Бу туһунан “Саха ыала” рубрикаҕа ааҕыҥ. Бу эйгэҕэ тахсар уларыйыылар барыбытын таарыйар буолан, үгүс киһи болҕомтотун тардыаҕа. Холобура, ийэ хапытаала 2020 сылтан 4% индексацияланан, үрдүүр буолла. Маны тэҥэ Ийэ хапытаала 2021 сыл ахсынньы 31 күнүгэр диэри уһаата. Быйыл кэккэ уларыйыылар киирдилэр. Кыаммат ыаллар Ийэ хапытаалыттан ый аайы ылан туһаныахтарын сөп буолла.
“Саҥа Дьылга Моруос Оҕонньор араас минньигэстээх, сакалаат кэмпиэттээх бүтүн мөһөөччүк кэһиилээх кэлэрэ хайдах курдук кэтэһиилээҕин оҕо эрдэхпититтэн бары билэбит. Былырыын биһиги дьиэ кэргэн чугас дьоммутугар эмиэ оннук, сакалаат арааһынан набор оҥоро сырыттахпытына, арай сахалыы суруктаах-бичиктээх, формалаах сакалааттары бэйэбит оҥордохпутуна хайдах буолуой, диэн санаа киирбитэ. Идиэйэ оннук үөскээбитэ. Миигин кэргэним Виктор уонна быраатым өйөөбүттэрэ, онон, бастаан анаан үөрэнним, билиибин-көрүүбүн хаҥатынным, онтон балаҕан ыйыттан саҕалаан, сыах арендалаатыбыт, оборудование атыыластыбыт, Москваттан сырье кэпсэттибит, оҥорон киирэн бардыбыт. Хатыламмат, бэйэтэ уратылаах, олус үчүгэй бородууксуйаны элбэҕи оҥорон таһаарар баҕалаахпыт. Саха сирин отонун арааһын олохтоох ырыынактан атыылаһан, туттабыт. Онон, биһиги сакалааппыт амтана ураты. Бастакы бородууксуйабытын дьон сөбүлээн, тэрилтэлэртэн, маҕаһыыннартан сакаас киирбитигэр билигин үлэлэһэ сылдьабыт. Саҥа Дьыл чугаһаата, тэтиммитин күүһүрдүөхпүтүн наада. Бородууксуйабытын хас да лиинийэнэн оҥоробут – классическай, крафтовай, молочнай модерн, онтон да атын”, — диэн саха сакалаатын оҥорор предпринимателлэри көрсөн, Татьяна Маркова “Саха сакалаата” диэн бэртээхэй ыстатыйаны суруйан таһаарда.
Хаһыат бу нүөмэригэр Саҥа дьыллааҕы буолан, хас балаһа аайы өрөспүүбүлүкэ социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытыгар дьоһун кылааттарын киллэрэ сылдьар дьон бэйэлэрин санааларын тиэртилэр. Ол курдук, Өймөкөөн улууһугар туризм хайысхатын сайыннарар предприниматель Тамара Васильева санаатын бу курдук үллэһиннэ: “Уонтан тахса сыл Тымныы полюһугар 55 омук дойдутуттан үтүмэн элбэх турист кэлэн, чысхаан тымныыны эттэринэн-хааннарынан билэн бардылар. Аҥаардас былырыын 140 омук ыалдьыттаан ааста. 2018 сыл тохсунньу 2 күнүттэн кулун тутарга диэри уонча омук дойдутуттан сайаапка эмиэ толору. Онон тымныыны өрөспүүбүлүкэҕэ уонна Арассыыйаҕа эрэ буолбакка, аан дойдуга эмиэ тарҕата олоророр Өймөкөөҥҥө туризм салаата сайдар кэскиллээх!”.
Хаһыат “Эдэр саас” интернет-таһаарыытыгар сахалыы гороскоп, Үөһээ Бүлүү уола Сергей Шойгуттан наҕараада туппутун, оскуола Саҥа дьылыгар дьиэттэн ас аҕалар, баататтан, маарылаттан маскараат тиктэр бобулларын туһунан матырыйааллар бастыҥ 10 сонун үс бастакы пуунугар таҕыстылар. Саамай элбэх ааҕааччыны түмпүт матырыйааллар инники күөҥҥэ тахсаллар.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» edersaas.ru