Саха Өрөспүүбүлүкэтин кытары бииргэ үлэлээһин

АЛРОСА сүрүн производственнай үлэтэ Саха сиригэр ыытыллар, манна хампаанньа биэс хайа-байытар кэмбинээтэ баар, алмаас 91,6 %-на хостонор.

edersaas.ru

Кэлиҥҥи сылларга хас да алмаастаах сирдэр арылланнар, Арассыыйа күндү таастары хостооһуҥҥа итиэннэ саппааска уурууга аан дойдуга лидер буолла. АЛРОСА-ны кытары социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыыга бииргэ үлэлээһин сөбүлэһиитин түһэрсибитин таһынан, Саха Өрөспүүбүлүкэтэ хампаанньа сүрүн аахсыйалааҕа буолар. Ол курдук, өрөспүүбүлүкэ АЛРОСА аахсыйатын 25 %-ын бас билэр, ону таһынан аҕыс улууска 8 % аахсыйа баар (холбоон 33 %), оттон Арассыыйа Федерацията хампаанньа аахсыйатын 33 %-ын бас билэр. Маннык ураты статустаах буолан, хампаанньа өйөбүлү хас да хайысханан оҥорор: аахсыйалаахтарга дивиденд биэрэр, нолуоктары төлүүр, араас төлөбүрдэри оҥорор.

Дивиденнэр

АЛРОСА дивиденэ өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүн биллэрдик хаҥатар, бу үп суоҕа буоллар, өрөспүүбүлүкэ федерация дотациятыттан тутулуктаныа этэ. Дивиденнэри төлөөһүн Кэтээн көрөр сэбиэтинэн сүрүннэнэр. 2010-2020 сс. АЛРОСА өрөспүүбүлүкэҕэ уонна аҕыс улууска 94 млрд солк. дивидени биэрдэ. Онуоха ааспыт аҕыс сыллааҕар кэлиҥҥи үс сылга (2018-2020) өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүгэр дивиденд быһыытынан 20 млрд солкуобайынынан элбэх харчы киирдэ. Дивиденнэр динамикалара хампаанньа туругун арылхайдык көрдөрөр. Бу кэм устатыгар АЛРОСА дивидеҥҥэ бэлиитикэтэ хаста да уларыйа сырытта. Хампаанньа бастаан дивидеҥҥэ РСБУ-нан ыраас барыс 10 %-ын биэрбитэ, онтон бырабыыталыстыба судаарыстыба кыттыгастаах хампаанньаларга сүбэтинэн бу планканы 25 %-ҥа диэри улаатыннарбыта. Ити эрээри РСБУ сүрүн хампаанньа көрдөрүүтүн эрэ ааҕара, салаа тэрилтэлэри киллэрбэт этэ. Ол иһин 2014 сылтан АЛРОСА дивидеҥҥэ ыраас барыс 35 %-ын, кэлин бөлөххө киирэр бары хампаанньалар көрдөрүүлэрин учуоттуур МСФО (отчуотттааһын аан дойдутааҕы стандартын) быһыытынан, 50 %-тан аҕыйаҕа суоҕу биэрэр буолбута. Ол эрээри ити сылларга өрөспүүбүлүкэ аахсыйатын сороҕун батаран, киирэр дивиденд суумата аҕыйаабыта.

2018 с. хампаанньа аан дойду аныгы стандартыгар сөп түбэһиннэрэн, дивиденд бэлиитикэтин саҥардыбыта. Бу быраабыланан дивидени ааҕыы базатынан сүрүн производствоттан инвестиция суумматын (хапытаалынай угууну) көҕүрэппит кэнниттэн үп хамсааһынын учуоттуур харчы туһаныллар (онон дивиденнэри төлөөһүн хапытаалынай ороскуоттары үбүлээһини атахтаабат). Дивиденд кээмэйэ ыраас иэс уонна EBITDA көрдөрүүлэриттэн тутулуктанар: хампаанньа балаһыанньата мөлтөөтөҕүнэ дивиденд суумата аччыан, оттон көрдөрүүтэ тубустаҕына, улаатыан сөп.

Хаһан баҕарар олохтоох бүддьүөккэ үп тиийбэтэ баар буолар, онон хампаанньа дивиденэ улуустарга улахан төһүү күүс буолар. 2010-2020 сс. 8 улуус дивидеҥҥэ 22 млрд солк. харчыны, эбэтэр хас биирдии улуус 2,8 млрд. солк. ыллылар.

Бүлүү улууһугар

− Бүддьүөт үлэһиттэрин хамнастарын төлөөһүҥҥэ, гаастааһыҥҥа, электрификацияҕа, суолу оҥорууга, территориялары тупсарыыга туһанылынна.

− 200 миэстэлээх оҕо саада, Бүлүү куоракка Култуура дыбарыаһа (342 мөл. солк.), хаарбах туруктаах дьиэттэн дьону көһөрүү бырагыраматынан 400 кыбартыыра тутулунна.

– Тыа хаһаайыстыбатын сайдыытыгар 150 мөл солк. бэрилиннэ.

«Кэлиҥҥи үс сылга биһиги АЛРОСА дивиденигэр биир сыллааҕы бүддьүөт үбүн саҕа харчыны ыллыбыт. Өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн хас да эбийиэк тутуута үбүлэнэр, уоннааҕылар дивиденд харчытыгар оҥоһуллаллар. Алмаастан киирэр харчынан оскуолалары, оҕо саадтарын, култуура, спорт эбийиэктэрин тутабыт. Ити быыһыгар дивидени нэһилиэктэринэн түҥэтэргэ этиилэр киирэллэр, оччотугар биир да улахан тутууну оҥорбоппутугар тиийэбит. Онон, дивиденд кэскилгэ үлэлиир»

Сергей ВИНОКУРОВ,

Бүлүү улууһун баһылыга

Үөһээ Бүлүү улууһугар

− Намҥа, Далырга, Өргүөккэ, Кэнтиккэ, Хороҕо, Тамалакааҥҥа оҕо саадтара, Намҥа, Боотулуга оскуолалар, улуус киинигэр болуоссат, Култуура дьиэтэ, 3000 миэстэлээх, сүүрэр манежтаах стадион, 1000 миэстэлээх ипподром тутулуннулар.

− Үөһээ Бүлүүгэ 30 км уулусса аспаалланна.

− Бары нэһилиэктэргэ оптоволокно ситимэ киллэрилиннэ.

«Мин улуус баһылыгынан 2007 сыл күһүнүгэр талыллыбытым. 2008 сыллаахха Бырабыыталыстыбаттан эрийэннэр, Үөһэ Бүлүү уонна Өлөөн саамай хаалыылаах улуустарынан билиниллибиттэрин эппиттэрэ. Дьэ ити кэмтэн атыттары ситиһэр туһугар күүскэ үлэлии-хамсыы сылдьабыт. АЛРОСА дивиденэ улахан тирэх буолар. Холобур, 2008 с. нэһилиэктэргэ сайын танкетканан сылдьарбыт, өрүс уҥуор уон нэһилиэктэн иккитэ эрэ суоллааҕа. Билигин сэттэ нэһилиэк үчүгэй суолланна, үс нэһилиэк суола оҥоһулла сылдьар. Инники өттүгэр өссө элбэх үлэ күүтэр».

Владимир ПОСКАЧИН,

Үөһээ Бүлүү улууһун баһылыга

Сунтаар улууһугар

− Сунтаарга, Күндээдэҕэ, Тойбохойго, Аллаҥаҕа, Түбэй Дьархаҥҥа оҕо саадтара, Туойдаахха уонна Кэмпэндээйигэ оскуола-саадтар, түөрт нэһилиэккэ оскуолалар, спортзааллар, Сунтаарга, Илимнииргэ, Сиэйэҕэ култуура-спорт комплекстара, Тойбохойго, Устьеҕа, Кутанаҕа, Сардаҥаҕа, Кириэстээххэ, Хордоҕойго элбэх өҥөнү оҥорор КСК-лар тутулуннулар.

− Суол-иис оҥоһулунна, уулуссалар сөргүтүлүннүлэр.

− Уунуу ыраастыыр ыстаансыйалар баар буоллулар.

«Дивиденд харчыта биир киһи талбытынан туттар үбэ буолбатах. Биһиги бу харчыны улуус социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытын кэнсиэпсийэтинэн, инфраструктураны сайыннарыыга, социальнай эбийиэктэри тутууга туһанабыт».

Анатолий ГРИГОРЬЕВ,

Сунтаар улууһун баһылыга

Анаабыр улууһугар

− Сааскылаахха: Хотугу омуктар култуураларын уонна искусстволарын дыбарыаһа, олох-дьаһах өҥөтүн киинэ, оҕо саадыгар салҕааһын, оскуолаҕа спортзал, маҕаһыын, олорор дьиэлэр тутулуннулар, оҕо саадын уонна оскуола дьиэлэрэ этнокультурнай киин өрөмүөннэннилэр.

− Үрүҥ Хайаҕа: спортивнай зал, бизнес-инкубатор, хочуолунай тутулуннулар. ууну ыраастыыр ыстаансыйа үлэҕэ киирдэ.

− Бэйэ дьыалатын арынааччыларга граннар, субсидиялар бэрилиннилэр.

− Ыарахан балаһыанньаҕа түбэспит дьоҥҥо көмө оҥоһулунна.

«АЛРОСА култуурунай дьаһаллары эмиэ өйүүр. Дивиденд харчыта «Табаһыттар сүлүөттэрин», булчуттар уонна балыксыттар «Байанай» бырааһынньыктарын, Кэрэ куолар «Ойкумена сибэккитэ» куонкурустарын, араас экологическай дьаһаллары, спортивнай күрэхтэһиилэри тэрийэргэ туттуллар.

Иван СЕМЕНОВ,

Анаабыр национальнай (долган-эбэҥки) улууһун баһылыга

Өлөөн улууһугар

− Харыйалаахха оскуола-саад, Дьилиндэҕэ ууну ыраастыыр ыстаансыйа уонна оҕо саада, Өлөөҥҥө «Илкит» этнокультурнай киин тутулуннулар.

«АЛРОСА дивиденэ, эбии төлөбүрэ сороҕор улуус бүддьүөтүн сабырыйар. Биһиэхэ ааспыт 2017-2019 сс. социальнай инфраструктураны сайыннарыыга, суолу-ииһи оҥорууга, дьиэни-уоту өрөмүөннээһиҥҥэ улахан үлэ ыытылынна. Арктика улуустарыгар Өлөөн социальнай-экэнэмиичэскэй көрдөрүүлэринэн бэһис сылын инники күөҥҥэ сылдьар. АЛРОСА биэрэр үбэ-харчыта улуус бүддьүөтүгэр эбиллэн, улуус сайдыытыгар, нэһилиэнньэ олоҕун таһымын тупсарыыга улахан көмө буолар».

Лена ИВАНОВА,

Өлөөн эбэҥки национальнай улууһун баһылыга

Н О Л У О К Т А Р

АЛРОСА нолуогун 90 %-ын өрөспүүбүлүкэҕэ төлүүр. Бу төлөбүр кээмэйэ элбэхтэн, ол иһигэр ылыллар барыс кээмэйиттэн, сир баайын хостооһунун көрдөрүүтүттэн тутулуктанар.

Маны таһынан хампаанньа өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүгэр туһалаах баайы хостооһун нолуогун (НДПИ) төлүүр, ол кээмэйэ төлөнөр нолуок аҥаарын саҕа. Өскөтүн үгүс хампаанньа НДПИ нолуогун федеральнай бүддьүөккэ төлүүр буоллахтарына, АЛРОСА бу нолуогун өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүгэр төлүүр.

АЛРОСА өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүгэр киллэрбит нолуога

Хампаанньа 2010-2020 сс. өрөспүүбүлүкэ бүддьүөүгэр уонна олохтоох бүддьүөккэ нолуок төлөбүрүгэр 408,3 млрд солкуобайы киллэрдэ.

«Саха Өрөспүүбүлүкэтин олоҕор-дьаһаҕар АЛРОСА хампаанньа сүҥкэн оруолу ылар. Бу хампаанньа баар буолан, биһиги алмааспыт аан дойдуга биллэр, оттон өрөспүүбүлүкэ олорорго тупсаҕай усулуобуйаны тэрийиигэ тирэх буолар үбү-харчыны ылар.

АЛРОСА хампаанньаларын бөлөҕө нолуок уонна дивиденд быһыытынан өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүгэр киллэрэр харчыта ураты чорботуллар соруктары, социальнай суолталаах эбэһээтэлистибэлэри толорорго уонна социальнай төлөбүрдэри оҥорорго туһаныллар. Ол бастатан туран, бүддьүөт эйгэтин үлэһиттэрин хамнастарын төлөөһүн итиэннэ үрдэтии, доруобуйа харыстабылын, үөрэхтээһин, култуура уонна спорт тэрилтэлэрин баазатын хаҥатыы, социальнай эбийиэктэри тутуу буолар».

Айсен НИКОЛАЕВ,

Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана

Раиса Сибирякова, «Саха сирэ» edersaas.ru