Новгород уобалаһыгар, Аҕа дойду уоттаах сэриитигэр сырдык тыыннарын толук уурбут буойуттар көмүс уҥуохтара көтөҕүллүбүт сиригэр, Саха сирин дэлэгээссийэтэ сырытта. Бу туһунан РФ Бэрэсидьиэнигэр СӨ Бастайааннай бэрэстэбиитэлистибэтиттэн иһитиннэрдилэр.
Дэлэгээссийэҕэ Аҕа дойду уоттаах сэриитигэр кыттыбыт саллааттар утумнара, Бастайааннай бэрэстэбиитэлистибэ уопсастыбаннай сэбиэтин чилиэттэрэ, Санкт-Петербурга биир дойдулаахтар түмсүүлэриттэн бэрэстэбиитэллэр уонна устудьуоннар бааллар. Кинилэр 1943 сыллаахха олунньуга кимэн киириигэ олохторун толук уурбут 3, 19, 40-с хайыһар биригээдэлэрин хорсун-хоодуот саллааттарын көмүллүбүт сирдэригэр, саха буойуттарын пааматынньыгар тиийэн сүгүрүйдүлэр. Устрек дэриэбинэҕэ туруоруллубут пааматынньыкка уонна «Улуу Новгород-Старая Русса» суолга «Саха сирин буойуттарыгар — Старорусскай оройуону көмүскээччилэргэ» өйдөбүнньүк бэлиэҕэ тыыннаах сибэккилэри уонна венок уурдулар. Итини сэргэ, 2020 сыллаахха Ильмень күөл кытыытыгар Ретлё дэриэбинэҕэ Ньурба улууһун уопсастыбанньыктара туруорбут сэргэлэригэр сырыттылар.
Бу олус улахан долгутуулаах тэрээһиҥҥэ кыттар дэлэгээссийэ састаабыгар Саха сириттэн киирбит Марфа Нестерова сырытта. Кини 1942 сыллаахха Чудовскай оройуон Приютино дэриэбинэтин хара дьайдаах фашистартан босхолооһуҥҥа сырдык тыына быстыбыт күндү эһэтин Никифор Дьяконов көмүс уҥуоҕар аан бастаан сырытта, сүгүрүйдэ. «Любино поле» диэн саллааттар көмүллүбүт сирдэригэр ууруллубут билиитэҕэ эһэм барахсан аатын булан ыллым. Сиэр-туом быһыытынан алаадьы уурдум. Тыыннаах сибэкки дьөрбөтүн уурдум уонна эһэбит барахсаҥҥа ийэм анаабыт хоһоонун улаханнык долгуйан туран аахтым. Новгород сиригэр-уотугар, дьонугар-сэргэтигэр, РФ Бэрэсидьиэнигэр СӨ Бастайааннай бэрэстэбиитэлистибэтигэр эһэм уҥуоҕар сылдьарга көмөлөспүттэригэр улаханнык махтанабын«, — диэтэ кини.
Аҕа дойду уоттаах сэриитигэр Ильмень күөлгэ улахан кыргыһыыга өлбүт буойуттар ааттарын үйэтитиигэ Саха сирин дьоно-сэргэтэ киэҥ хабааннаах үлэни тэрийэр. 2020 сыллаахха Ильмень күөл кытыытыгар турар саха ньургун буойуттарын пааматынньыктарыгар саҥардан биэрии үлэтэ ыытыллыбыта. Ити сыл атырдьах ыйыгар, Улуу Кыайыы 75 сылынан, уопсастыбаннас көҕүлээһининэн аан бастаан Ильмень күөлү кыйа сүүрүү тэриллибитэ. Манна Саха сирин алта спортсмена кыттыбыта. Бу тэрээһин аны мантан ыла сыллата ыытыллыа уонна дойду араас эрэгийиэннэрин спортсменнарын түмэ тардыаҕа. Итиннэ даҕатан эттэххэ, 2020 сылга эпидемиологическай хааччахтааһынтан сылтаан, буойуттар ааттарын үйэтитиигэ туһуламмыт элбэх тэрээһин көһөрүллүбүтэ. Олор ортолоругар, биир сүрүн бырайыагынан Чурапчы оскуолатын үөрэнээччилэрэ Новгород уобалаһыгар көрдүүр этэрээттэр үлэлэригэр кыттыылара этэ. Бу бырайыак быйыл олоххо киллэриллиэ.