Таатта улууһун Туора Күөл нэһилиэгэр Иванна Геннадий Захаровтар диэн эдэр ыал олорор.
Нэһилиэги саха кууруссатын сымыытынан хааччыйар үс оҕолоох ыалга сылдьан, тыа сиригэр хаһаайыстыбаны тутуу сүрүн дьарык, дохуот киллэрэр биир көрүҥ буоларыгар бигэтик итэҕэйдим. Тыа сиригэр толору хааччыллыылаах дьиэҕэ куораттыы унитаз, кыраантан сүүрэр уулаах олорор ыалы көрөн хайгыы санаатым. Киэҥ-куоҥ сырдык дьиэҕэ эдэр ыал сэргэхтик олороллоро көстөр.
«Аҕыс кууруссаттан саҕалаабыппыт»
Иванналаах Геннадий 2014 сыллаахха ыал буолаат, хаһаайыстыба тутар туһунан толкуйдаммыттар. Санааларын улуустааҕы социальнай управление өйөөн, эдэ ыал биисинэс-былаан көмүскээн, социальнай хантараакка тиксибиттэр. Бу туһунан ыал ийэтэ Иванна маннык сырдатта.
—Кэргэмминээн иккиэн биир нэһилиэктэрбит. Иккиэн да улахан хаһаайыстыбаны тутар дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүт буоламмыт, ыал буолаат хайаан да хаһаайыстыбаланабыт диэн быһаарыммыппыт. Кэргэним Геннадий нэһилиэк оскуолатыгар слесарь-сантехнигынан үлэлиир. Мин оҕо көрөн уонна хаһаайыстыбаны тутан дьиэҕэ олоробун. Ыал буолуохпут иннинэ Генам дьонун кытта урут куурусса, хаас иитэ сылдьыбыттар эбит. Ол иһин кини уруккуттан санаа ымыыта оҥостубут баҕатын толорон, элбэх кууруссаны иитэргэ быһаарыммыппыт. Былырыын улуустааҕы социальнай управление нөҥүө социальнай хантараакка тиксибиппит. 184 тыһыынчаҕа тиксэн наһаа үөрбүппүт. Социальнай хантараакка тиксибит дьон уон биир ый устата оччуоттуубут. Биэс сыл устата бу дьарыкпытын илдьэ сылдьыахтаахпыт. Оттон биһиги, чахчы сөбүлүүр дьарыкпытын уһун сылларга ууһатар, тэнитэр былааннаахпыт. Бэйэ дьыалатын тэриниэн баҕалаахтарга маннык өйөбүл баара үөрдэр. Хамыыһыйа бөҕөтүн ааһан биисинэс-былааммытын көмүскээбиппит. Онно 100-150 кууруссаны иитэн дохуот булунабыт диэн былааннаабыппыт. Бу былааммытыгар кууруссабыт уйатын хас биирдии тоһо5отугар тиийэ киллэрбиппит. Кууруссабытын тэнитэрбитигэр аҕыс кууруссаттан сымыыт мунньан инкубаторынан 128 чоппуусканы таһаарбыппыт. Сымыыты холодильникка мунньубакка, дьиэ иһинээҕи температураҕа уон күн устата мунньа-мунньа инкубатор дьааһыгар уган испиппит. Тыа сиригэр уот барара кэмнээх буолуо дуо, ол иһин аҕабыт эрдэ бэлэмнээн аккумуляторга холбуурга бэлэм гына оҥорбута. Уот барда да аккумуляторга ииттэрэн элэктэриичистибэни ыларбыт.
Кууруссаны көрүү сыраны эрэйэр
—Куурусса дьаалатынан сылдьыбат. Элиэ, ыт-кус, куоска моһуоктаабатын диэн кууруссаларбытын анал уйа оҥорон олохтообуппут. Биисинэс-былааммытын кыһыары күһүн көмүскээн харчыга тиксибит буоламмыт, тутуу матырыйаалын атыылаһан баран ууран кэбиспиппит. Ол иһин кууруссаларбытын ыаллыы олорор аймахтарбыт гараастарыгар олохтообуппут. Генам тимир сиэккэттэн уйа оҥорбута. Кууруссаларбытын сэлиэһинэй бурдугунан, килиэбинэн, анал куурусса аһылыгынан уонна кэргэним оскуолаҕа үлэлиир буолан кэпсэтэн оскуола остолобуойун тобох аһынан аһатабыт. Онон үөрэммит оскуолабыт өйүүрүгэр махтанабыт. Билигин сайын буолан балыгынан, собуоттан хара үүт ылан иэдьэгэйдээн аһатабыт.
Билигин 40 тахса чоппуусканы икки ийэ куурусса5а холбоон иитэбит. Ону таһынан сымыыттыыр кууруссабыт элбэх. Күҥҥэ ортотунан 25-30 сымыыты ылабыт.
Биирдии сымыыты 15 солкуобайга атыылыыбыт. Сымыыкка дьон эрдэттэн сакаас түһэрэр. Төһөнү сымыыттыыллара аһылыктарыттан улахан тутулуктаах.
Инники былаан
Инникитин кууруссаларбытын эбии тэнитэн, ону сэргэ бройлер боруоданы эбии иитэн хайысхабытын өссө кэҥэтэр санаалаахпыт. Билигин өрөспүүбүлүкэҕэ куурусса иитиитинэн дьарыктанар батсаап бөлөҕөр баарбын. Онно уопут атастаһан, бэйэ-бэйэбитигэр сүбэ-ама ылса-бэрсэ олоробут. Билигин Саха сиригэр дьон Новосибирскайтан сымыыт сакаастаан эт боруодатын үөскэтэллэр үһү. Боруобаҕа бастаан аҕыйах сымыыты сакаастаан көрөөрү гынабыт.
Бу кэлэр күһүн дьэ, кууруссаларбыт кыстыыр уйаларын аҕабыт тутуохтаах. Билигин оттуу сылдьар. Аҕыйах сыллааҕыта илин уһук гектарыгар тиксибиппит. Ынах сүөһүнү ииппэппит, ол эрээри оту идэһэҕэ атастаһар сыалтан оттуубут.
Ульяна ЗАХАРОВА.
Ааптар хаартыскаҕа түһэриитэ.