Саха араадьыйата — олоҕум аргыһа

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Бүгүн Саха сирин олохтоохторо өр күүппүт үөрүүлээх бэлиэ күммүт – Саха араадьыйатын 90 сыллаах үбүлүөйэ. Онон бу күнү саха норуотун бүттүүнүн бырааһынньыга диэтэхпинэ сыыспатым буолуо.

edersaas.ru

Мин бүгүн тапталлаах араадьыйам 90 сыллаах үбүлүөйүгэр олус үөрэн олоробун. Ол эбэтэр быйыл эмиэ үбүлүөйдээх сылым – Саха араадьыйатыгар уопсастыбаннай кэрэспэндьиэнинэн үлэлээбитим 20 сылын туолла. Саха араадьыйатын кытта, син эмиэ сэбиэскэй кэм оҕолорун курдук, оҕо сааспыттан алтыһабын. Биһиги көлүөнэни Саха араадьыйата иитэн таһаарбыта диэтэхпинэ, сыыспатым буолуо. Ол да иһин буолуо, араадьыйаҕа олох боростуой киһи үлэлээбэт буолуохтаах, уһулуччу дьон үлэлииллэрин курдук саныы улааппытым. 2000 cыллар саҥаларыгар айар үлэбинэн өрөспүүбүлүкэ таһымыгар тахсыым сыла этэ. Оччолорго Өймөкөөн улууһун сахалыы тыллаах «Хотугу сардаҥа» хаһыатыгар айар үлэм саамай үгэнэ. Биир үтүө күн кэргэним: «Эн тоҕо өрөспүүбүлүкэ хаһыаттарыгар суруйбаккыный?» диэн ыйыппытыгар: «Оо, онно мин саҕа суруналыыстар элбэх буоллахтара…» — диэн чаҕыйбыттыы хоруйдаабытым. «Оттон эн дьоҕус хаһыаттан саҕалаа ээ», — диэбитигэр: «Кырдьык да!» дии санаан, «Забота-Арчы» хаһыакка суруйбутум. Хас да матырыйаалбын ыыппытым. Сотору буолан баран редактор Маргарита Сон: «Бииргэ үлэлэһиэх!» диэн суруга кэлбитэ. Ити курдук өрөспүүбүлүкэ хаһыаттарыгар суолум арыллыбыта. Онтон уубар-хаарбар киирэн үлэлиирбин көрөн кэргэним: «Аны араадьыйаҕа тахсыбаккын дуо?» — диэн этии киллэрдэ. Мин онно: «Тыый, онно анал үөрэхтээх эрэ дьон үлэлииллэр ээ!», — диэбиппэр, «оттон ити «Сонуннарга» араас улуустартан сонун бөҕө биэрэллэр дии, эн да бэйэҥ ороуйоҥҥун сырдат ээ», —диэн өй укпута. Мин, араадьыйабын күнү быһа холбуурбун, дьиэ кэргэним эмиэ истэ сылдьар буолан, араадьыйа олохпут аргыһа этэ.  Кэргэним нууччалыы сонуннары сөбүлээн истэрэ. Мин эмиэ кини сүбэтин ылынан, аны араадьыйаҕа суруйааччы буоллум. Оччолорго суруналыыс Альбина Тарабукина ыччакка аналлаах биэриилэрин сөбүлээн истэрим. Кинини университекка педфакка үөрэнэ сылдьан билэрим. Иккиэн комсордар мунньахтарыгар үгүстүк алтыһан ааһарбыт. Билэрдии ону ахтан иҥин ылан, Өймөкөөнүм сонуннарын биэриэхпин баҕарарым туһунан суруйбутум. Үлэ үөһүгэр сылдьар буолан, суругум туһунан умна быһыытыйбытым кэннэ арай биир күн: «Саха араадьыйатыттан», — диэн эрийдилэр. Оо, онно долгуйбуппуон! Миэхэ ол эрийиилэрэ «Кириэмилтэн эрийдибит» диэҥҥэ тэҥнээх этэ! Бастаан суруйбуппун төлөпүөнүнэн суругунан ылан, бэйэлэрэ кэпсииллэр этэ. Ол араадьыйа суруналыыстарын тылынан «харандааһынан ылыы» диэн эбит этэ. Онтон ол үлэ көрүҥэ суруналыыстары бэйэлэрин да, миигин да сылаппыта. «Бэйэҥ аах» диэбиттэригэр,  онтон ыла бэйэм сахалыы-нууччалыы тылынан улууһум сонуннарын кэпсиир буолбутум. Оптуорунньукка уонна бээтинсэҕэ анал күннээх уонна чаастаах этим. Ол эбэтэр 11 чааска миэхэ тахсаллар этэ. Онно сарсыардааҥҥы, күнүскү, киэһээҥҥи сонуннарга оптуорунньуктан бээтинсэҕэ, бээтинсэттэн оптуорунньукка диэри «былааммын» толорон кэбиһэрим. Оччолорго «Саха» НКИХ президенинэн билигин Ил Дархан пресс-сэкирэтээринэн үлэлиир Афанасий Ноев үлэлиир этэ. Араадьыйа дириэктэрэ — Тарас Тарасов-Тускул. Биһиги, улуустар уопсастыбаннай кэрэспиэндьиэннэрэ, Саха араадьыйатын олоҕун кытта ыкса сибээстээх этибит. Оччолорго биһигини сыл аайы мунньан, араас сэминээрдэри ыыталлара, айар үлэ ымпыгар-чымпыгар үөрэтэллэрэ. Тыл үөрэхтээҕэ учуонай Тамара Петрова күн аайы сонуннары истэн, барыбытыгар ааҕа тылбытын-өспүтүн анаалыстаан, ыйдааҕы үлэбитин ырытара. Дьиктитэ баара, хас биирдии биэрии ыйын-күнүн толору ыйара. Ол лоскуй бэлиэтээһиннэри мин билигин да харыстаан уура сылдьабын. Оччолорго Тарас Лукич биһигини, тыа сирин суруналыыстарын, өрүү үөрэ-көтө көрсөрө, үлэбитин билсэ турара. Онон куоракка кэллэхпинэ мин Саха араадьыйатыгар иккис кэлэктэбиим курдук олус үөрэ кэлэрим. «Сонуннар» биэрии суруналыыстара Егор Москвитин, Жанна Иванова, Ольга Семенова, Афанасий Сивцев, Владимир Дордин, Борис Гоголев, Зоя Дьячковская, Эдуард Рудых, Альбина Пермякова нууччалыы «Сонуннарга»  Кира Курилова, Юлия Михайлова, Никита Прокопьев, Туйаара Филиппова олох чугас күндү дьоммунан буолаллар.  Араадьыйаҕа үлэлиир кэмнэригэр алтыспыт, өрүү үөрэ көрсөр Светлана Федорова, Полина Перуашева, Николай Свешников, Юрий Чекуров курдук араадьыйа суруналыыстарын олус күндүтүк саныыбын. Кинилэри билигин да бэйэм кэлэктиибим курдук саныыбын. Оччолорго Бүлүүттэн Макар Мыла, Сунтаартан Марта Николаева, Муоматтан Раиса Былбанаева, Булуҥтан Галина Ачикасова, Тааттаттан Анастасия Морхоева курдук уопсастыбаннай кэрэспэдьиэннэр ааттара бу улуустар «визитнэй карточкалара» этэ диэтэхпинэ сыыспатым буолуо. Мин «позывнойум», дьоҥҥо биллэринэн, «Өймөкөөнтөн Елена Потоцкая» диэн этэ. Ити аатым миэхэ айар үлэбэр суолдьут буолбута. «Хантан сылдьаҕын?» диэтэхтэринэ — «Өймөкөөнтөн Елена Потоцкая» диэн хоруйдуурум. «Ээ, эн дуо? Маннык эбиккин дии…» — дииллэрэ. Ол аата бу киһи эмиэ «араадьыйа киһитэ» эбит диэн уопсай тылы була охсооччубут. Араадьыйам миигин аатырбыт салайааччы, Ньурба уонна Муома улуустарын Бочуоттаах олохтооҕо Варвара Петрова, учуонай-быраас Михаил Тырылгины кытта чугастык билиһиннэрбитэ. Кинилэр Өймөкөөҥҥө командировкаҕа тиийэ сылдьан, миигин ыҥыртаран ылан, анаан билсэн турардаахтар. «Өймөкөөҥҥө кэлэн баран, Елена Потоцкаяны илэ көрөн бардахха табыллар», — диэн эппиттэрэ, миэхэ саамай күндү наҕараада этэ. Оттон араадьыйа саамай бастыҥ наҕараадатын — «Саха араадьыйатын Үрүҥ көмүс бэлиэтин» араадьыйа 85 сыллаах үбүлүөйүгэр «Саха» НКИХ президенэ Иван Андросов туттарбыта  — 15 сыллаах үлэм улахан сыанабыла этэ. Төрөөбүт Өймөкөөммүн тиһигин быспакка өрөспүүбүлүкэҕэ сырдатарым иһин, 2012 сыллаахха айар үлэм түмүгүнэн Өймөкөөн улууһун Бочуоттаах гражданина аата иҥэриллибитэ. Онон Саха араадьыйата миэхэ суолталаах бочуоттаах бэлиэ ааттары бэлэхтээбитэ. Оттон билигин тапталлаах «Саха сирэ» хаһыатым суруйууларын сырдатарбар анал рубрика биэрэн, аны хаһыатым сонунун кэпсиир дьоллоохпун. Бу буоллаҕа, суруналыыс айар үлэтин ыра санаатын туолуута диэн. Онон мин бүгүн «Саха араадьыйата — олоҕум аргыһа» диэн киэн тутта этэбин!

Ити курдук, тапталлаах араадьыйам үбүлүөйүн кытта олоҕум устатын тухары араадьыйаҕа уопсастыбаннай үлэм үбүлүөйүн тэҥҥэ бэлиэтиирбинэн киэн туттабын. Саха араадьыйатыгар таптал бу курдук хас биирдии саха киһитигэр көлүөнэттэн көлүөнэҕэ бэриллэн, өссө күндүтүйэн истин диэн алгыспын тиэрдэбин. Саха араадьыйатын 90 сыллаах үбүлүөйүнэн — норуот бырааһынньыгынан!

Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0