Хайа бырамыысыланнаһыгар үлэлиир ботуччу хамнастаах эрээри, сэрэхтээх. Рудникка уонна карьерга туох саахал тахсыа, сир анныгар сыыһа-халты туттунуу түмүгэр дэлби тэбии, тоҕо барыы хаһан ханна ким олоҕун илдьэ барыа биллибэт. Ол эрэн, бырамыысыланнас үлэтигэр куттал суоһаабатын, алдьархай ааҥнаабатын туһугар, ыксаллаах быһыы-майгы таҕыстаҕына даҕаны ону тута туоратарга АЛРОСА хампаанньа быыһыыр хамаандалары бэлэмниир.
edersaas.ru
Федеральнай сокуон ирдэбилинэн, бастакы уонна иккис кылаас сэрэхтээх сир баайын хостуур эбийиэктэргэ, хайа рудниктарын уонна карьердарын бары былаһааккаларыгар, сыахтарга быыһааччылар бэлэм олороллор. Кинилэр Арассыыйа Ыксаллаах быһыыга-майгыга министиэристибэтин иһинэн Үөрэх киинин филиалыгар үөрэнэллэр.
Билигин хамаандаҕа 300-тэн тахса быыһааччы-оробуочай баар, манна сыл ахсын саҥа уолаттар кэлэллэр. Кинилэри ЫБММ идэтийбит быыһааччылара дьарыктыыллар. Бу соторутааҕыта Мирнэйдээҕи уонна Ньурбатааҕы ГОК 17 үлэһиттэрэ үөрэх теоретическай уонна практическай чааһын бардылар. Ол түмүгүнэн эксээмэн туттаран, Ыксаллаах быһыы-майгы министиэристибэтин Москватааҕы киин аттестационнай хамыыһыйатын тургутугун ааһан, хайа быыһааччыта идэни толору баһылыахтаахтар.
Үөрэнээччилэр киһини хайдах быыһыырга, бастакы көмөнү оҥорорго араас ыарахан эрчиллиини бараллар. Эксээмэннэрин идэтийбит быыһааччыларга уонна медиктэргэ туттараллар, ол кэнниттэн аттестация ааһаллар.
Ольга Якимчук, бырамыысыланнаска куттал суох буолуутугар үлэ усулуобуйатын хонтуруоллуур сүрүн инженер:
— Уолаттар үксүн практическай эрчиллиини ыарырҕаталлар. Саамай ыарахана, тулаҥ үчүгэйдик көстүбэт, салгын тиийбэт хараҥа, кыараҕас сиригэр аһары итиигэ, эбэтэр төттөрүтүн олус тымныыга хааллан олорон тыынар уоргаҥҥын харыстыыр маасканы кэтиэхтээххин. Оннук СИЗОД диэн анал аппараат уонча киилэ ыйааһыннаах. Ону кэтэн туран хамсаныахха, ыарахан эрчиллиини оҥоруохха наада. Салгын ити тэрил эрэ нөҥүө бэриллэр.
Быраактыка быһыытынан уолаттар үөрэх шахтатыгар киирэн, хайа түһэр-тахсар кыараҕас суолун хатылыыр тренажер устун 80% сииктээх 40С итиигэ бэрт ырааҕы барыахтаахтар. Маннык уустук тургутугу хата бары этэҥҥэ аастылар.
Михаил Рязанов, бырамыысыланнаска куттал суох буолуутугар үлэ усулуобуйатын хонтуруоллуур толорооччу дириэктэр солбуйааччыта:
— Үс сылга биирдэ быыһааччылар хайаҕа саахал таҕыстаҕына быыһыыр үлэни ыытарга төһө бэлэмнэрин тургутар аттестация ааһаллар. Тус көрдөрүүлэрин киниискэлэригэр суруйан иһэллэр. Быыһааччылар хамаандалара ыксал тирээтэҕинэ сэрэхтээх учаастакка хаалбыт дьон ортотугар аймалҕан тахсыбатын көрүөхтээхтэр. Быһылаан тахсаатын кытта кинилэр тугу гыналларын, дьону ханна ыыталларын, суһал көмө хайдах оҥороллорун чопчу билэллэр. Кинилэри идэтийбит быыһааччылар барыга бары бэлэм буоларга дьарыктыыллар. Быыһааччылар хамаандалара ыксаллаах түгэн таҕыстаҕына, балаһыанньаны хонтуруоллууллар, бэрээдэги көрөллөр, атын дьон доруобуйатыгар охсуу тахсыбатын туһугар дьаһаналлар.
АЛРОСА хампаанньа иһинэн хайа усулуобуйатыгар бастакы быыһыыр хамаанда 2014 сылтан үлэлиир. Ол кэмтэн ыла анал оборудование атыылаһан уолаттары үөрэтэргэ уонна дьарыктыырга, аттестациялыырга, доруобуйаларын туругун көрөргө элбэх тэрээһин ыытылынна. Кинилэр оробуочайдар олохторо сап саҕаттан иҥнэн турар ыксаллаах кэмигэр түргэнник, сымсатык хамсанарга сатабылларын сыл ахсын тупсаран иһэллэр.
Марианна Тыртыкова, «Саха сирэ», edersaas.ru