Аныгы бириэмэ ирдэбилигэр олоҕуран докумуон, сурук-бичик көмпүүтэр эйгэтигэр оҥоhуллар, толоруллар буолбута ыраатта. Билигин көмпүүтэри баhылаабыт дьон, ханнык баҕарар сиртэн-дойдуттан улэлиир-хамныыр кыахтаахтар. Сыыппара бириэмэтин кытта тэҥҥэ хаамсан, бырагыраамалары, сыһыарыылары, саайтары бэйэбит төрөөбүт тылбытын туттан оҥорор сүҥкэн суолталаах улэ ыытылла турар дии саныыбын.
Быйыл саас саҥa электроннай өйдөөх тылдьыт — edersaas.ru/slovar/ тахсыбытын истэн үөрбүтүм. Ааптар Василий Васильевич Мигалкин саха тылын сыыппараҕа киллэрэр үлэни саҕалаабыта ырааппыт эбит. Түгэнинэн туhанан, эдэр ыччат аатыттан Василий Васильевичка махталбытын тириэрдиэхпин баҕарабын. Мин бэйэм тас дойдуга, Дьоппуон сиригэр олоробун, филолог үөрэхтээхпин. Үлэбинэн төрөөбүт тылбын туттарбар, сахам тылыгар билиибин хаҥатарбар маннык туhалаах тылдьыт баара көмө-ама бөҕө буолар.
Дьоппуон дойдутугар сыыппара баhылаан, элбэх эдэр ыччат, былыр Кытайтан кэлбит иероглифтарын суруйалларыгар ыарырҕаталлара элбээн иhэр. Үгүстэрэ гаджет, суотабай төлөпүөн нөҥүө суруйсалларыгар, бырагыраама иероглиф хайдах ааҕылларын алпаабытынан суруйан саҕалаатахтарына, киhи оннугар суруйан таhаарар. Биир өттүттэн ыллахха, түргэн көмө курдук, атын өттүттэн көрдөххө, иероглифтары илиинэн суруйууну суох оҥоруон сөп диэн куттал баар. Ол эрээри, дьоппуоннар аныгы үйэ ирдэбилинэн бэйэлэрин тылларын сыыппараҕа кубулутан, сайыннараллар. Оннук гыннахтарына, тыллара кэҥиирин, эбиллэрин, сайдарын өйдүүллэр.
Биhиги сурукпут кириллица буолан, хайдах суруйары умнуохпут суоҕа эрээри, бу этиллибит тылдьыт төрөөбүт тылбытын байытарга, билэргэ, элбэхтик туттарга, нууччалыыттан тылбаас курдук буолбакка, дьиҥ сахалыы тыл сүнньүн, суолтатын, ис дьиҥин билэргэ, үөрэтэргэ эдэр дьоҥҥо олус туhалаах, табыгастаах дии саныыбын. Аныгы олох тэтиминэн, сыыппара бириэмэтин кытта доҕордоhон, өйдөhөн иннибит диэки баран иhэрбититтэн киhи үөрэр, астынар. Онон итинник үлэни ыытар дьоҥҥо ытыктабыллаахтык сыhыаннаhан, көмөлөhөн, өйөhөн, бииргэ сайдарбыт бэрт буолуо этэ. Төрөөбүт тылынан саҥарыы, сахабыт тылын сайыннарыы маннык хардыылартан саҕаланыан сөп.
Социальнай ситим аан дойдуну баhылаан олорор кэмигэр киhи бэйэтин төрөөбүт тылынан саҥарара, суруйара, тылын баhылыыра бэйэтин ис туругар күүс-көмө буолар, атын омуктары кытта алтыhыыга, доҕордоhууга, иккис тылы үөрэтэргэ көмөлөhөр, туhалыыр. Түмүктээн эттэххэ, нууччалыы үөрэммит саха оҕолоругар, Саха сирин, тылын сэҥээрээччи омуктарга даҕаны сүрдээх туhалаах, интэриниэт баар сиригэр барытыгар үлэлиир табыгастаах бырайыак тахсыбыт.
Дмитрий ЕФРЕМОВ.
Япония.