СӨ үтүөлээх учуутала Дмитрий Жегусов төрөөбүтэ 90 сылыгар аналлаах тэрээһин буолла
Былатыан Ойуунускай аатынан Чөркөөх орто оскуолатыгар СӨ үтүөлээх учуутала, СӨ үөрэҕириитин туйгуна, Учууталлар учууталлара, үрдүк категориях мэтэдиис-учуутал, «Саха-Азия оҕолоро» пуонда стипендиата, уопсастыбаннай кэрэспэдьиэн, педагогическай үлэ, тыыл бэтэрээнэ, Таатта улууһун, Октябрьскай нэһилиэк бочуоттаах олохтооҕо Дмитрий Степанович Жегусов төрөөбүтэ 90 сылыгар аналлаах «Учуутал олоҕун суола» ахтыы тэрээһин буолан ааста.
Бу күн Дмитрий Степанович олорон ааспыт дьоһун олоҕун, үлэлээбит үтүмэн үлэтин, суруйан-бичийэн хаалларбыт кинигэлэрин туһунан истиҥник-иһирэхтик кэпсэттибит.
Дмитрий Степанович Жегусов 1931 сыллаахха тохсунньу 26 күнүгэр Таатта улууһун урукку Дьиэбэгэнэ нэһилиэгэр үөрэҕэ суох холкуостаахтар Степан, Гликерия Жегусовтар дьиэ кэргэттэригэр иккис оҕонон төрөөбүтэ. Бииргэ төрөөбүт сэттиэлэр этэ. Оҕо сааһа уоттаах сэрии, сут кураан сылларыгар ааспыта. Элбэх эрэйи, кыһалҕаны билбитэ, эҥэринэн тэлбитэ.
1940-1941 үөрэх дьылыгар Сиэллээх начальнай оскуолатыгар, бастакы, иккис кылааска, онтон салгыы Чөркөөх сэттэ кылаастаах оскуолатыгар үөрэммитэ. Үөрэҕэр үчүгэй, кыһамньылаах буолан 1953 сыллаахха Ытык Күөл интэринээтигэр олорон орто оскуоланы үөрэнэн бүтэрбитэ.
1953 сыллаахха Дьокуускайдааҕы пединститут киирии эксээмэннэрин ситиһиилээхтик туттаран, устудьуон буолбута. 1955 сыллаахха институту ситиһиилээхтик бүтэрэн, саха тылын уонна литэрэтиирэтин учууталын дипломун ылбыта. Педагогическай үлэтин 1955 сыллаахха Уолба 7 кылаастаах оскуолатыгар саҕалаабыта. Кылгас кэмҥэ Уус Тааттаҕа эмиэ үлэлээбитэ. 1957-1958 үөрэх дьылыгар Чөркөөх орто оскуолатыгар үлэлээбитэ. 1959-1962 сылларга Томпо оройуонугар, Тополинай интэринээт-оскуолатыгар учууталлаабыта. 1962-1972 сылларга Кириэс Халдьаайы орто оскуолатыгар айымньылаахтык үлэлээбитэ. 1967 сыллаахха кэтэхтэн СГУ саха тылын уонна литэрэтиирэтин салаатын ситиһиилээхтик үөрэнэн бүтэрбитэ. 1972 сылтан 2006 сыл төрөөбүт Чөркөөҕүн оскуолатыгар айымньылаахтык, үрдүк таһаарыылаахтык үлэлээбитэ.
Дмитрий Степанович учуутал быһыытынан бэриниилээх, дириҥ хорутуулаах үлэлээх. Үөрэтэригэр саҥа мэтиэдикэлэри туттара. Бэйэтэ анал бырагыраамалары оҥорон үөрэтэрэ. Чөркөөх орто оскуолатыгар саха тылын кэбиниэтин тэрийбитэ. Уһун сыллар усталарыгар Кириэс Халдьаайы, Чөркөөх оскуолаларыгар үөрэнээччилэргэ анаан «Таммахтар» литэрэтиирэ куруһуогун салайан үлэлэппитэ. 1983 сыллаахха Дмитрий Степанович Чөркөөх орто оскуолатын иһинэн аан маҥнай П.А.Ойуунускай ааҕыыларын тэрийэн ыыппыта. Бу ааҕыылар киэҥ биһирэбили ылбыттара. 1986 сыллаахха уонна 1993 сыллаахха П.А. Ойуунускай 100 сылыгар өрөспүүбүлүкэтээҕи ааҕыыларга 33 улуус кыттыбыта. Ааҕыылар үрдүк тэрээһиннээхтик П.А.Ойуунускай музей-уһаайбатыгар буолан ааспыттара.
Дмитрий Степанович өрөспүүбүлүкэтээҕи педагогическай ааҕыыларга үгүстүк кыттыбыта. Кини суруйбут дакылааттара элбэхтик хайҕанан, Учууталлар идэлэрин үрдэтэр институт Бочуоттаах кырааматаларынан бэлиэтэммитэ. Кини үлэтин уопута өрөспүүбүлүкэҕэ киэҥник тарҕаммыта. 1987 сыллаахха саха тылын учууталларын оройуоннааҕы методическай холбоһуктарын салайбыта.
Үгүс сыллар усталарыгар кылаас салайааччытын быһыытынан айымньылаахтык үлэлээбитэ. 1989-1990 сылларга «Учуутал саха тылын чинчийиилэригэр» диэн бырагырааманы таҥан оҥорбута. Саха суруйааччыларын туһунан ыстатыйалара, дакылааттара өрөспүүбүлүкэ, улуус хаһыаттарыгар, «Чолбон» сурунаалга, хомуурунньукка бэчээттэммиттэрэ. Оскуола үөрэнээччилэрин олоххо инники суоллара хайдах таһымнаах буолара, учуутал үөрэппититтэн улахан тутулуктаах. Дмитрий Степановичка үөрэммиттэр үгүстэрэ кэлин идэлэрин саха тылын кытта ситимнээбиттэрэ. Ол курдук кини үөрэппит оҕолоро учуутал, суруйааччы, артыыс, учуонай, суруналыыс уо.д.а. буолбуттара.
Дмитрий Степанович «Таатта» хаһыат уопсастыбаннай кэрэспэдьиэнэ этэ. Кэлин биэнсийэҕэ тахсан баран абаҕатын, Саха сиригэр үрдүк үөрэх кыһатын — Пединститут бастакы дириэктэрэ И.П. Жегусов туһунан «30-с сыллар ааннарын сэгэттэххэ» диэн кинигэтин суруйбута. Уопсайа, алта кинигэни суруйан кэлэр көлүөнэҕэ хаалларда.
Дмитрий Степанович уһун сырдык, ыраас, дьоһуннаах олоҕун саха ыччата сайдарын, саха тыла, төрөөбүт тыл сүппэтин туһугар анаабыта.
Бу күн бииргэ төрөөбүт быраата, СӨ үтүөлээх учуутала, билигин Чөркөөх оскуолатын уруһуйга уонна черчениеҕэ учуутала Иннокентий Степанович Жегусов, биир кэмҥэ үлэлээбит учууталлара, үөрэнээччилэрэ Дмитрий Степанович туһунан үтүө, истиҥ, сылаас тылларынан ахтан-санаан аастылар.
edersaas.ru саайтка анаан Чөркөөх орто оскуолатын кэлэктиибэ.