Сунтаар улууһун баһылыга Анатолий Васильевич Григорьев СӨ Ил Дархана Айсен Николаев үгэс буолбут Анал этиитигэр санаата:
— Ил Дархан бэйэтин этиитигэр ааһан эрэр сыл үрдүк түмүктэрин бэлиэтээтэ уонна СӨ сайдыытыгар чопчу соруктары туруорда. Сүрүн сыал-сорук -– бары эйгэҕэ бигэ туруктаах буолуу. Быйыл төһө да пандемия турбутун уонна олус кураан сылтан ойуур киэҥ хабааннаах баһаардара тахсыбыттарын иһин, 2021 сылга биһиги өрөспүүбүлүкэбит Уһук Илиҥҥэ эрэ буолбакка, Арассыыйаҕа барытыгар инники кирбии суолугар кимиэллээх хардыылары оҥордо. Бырамыысыланнас оҥорон таһаарыытын кээмэйэ улаатар, саҥа суоллар тутуллаллар, олорор дьиэлэр уонна социальнай суолталаах дьиэлэр дьэндэйэллэр. Улахан болҕомто доруобуйа харыстабылын уонна үөрэхтээһин эйгэтин саҥа хаачыстыбаҕа көһөрүүгэ ууруллар, өрөспүүбүлүкэ тыатын сирдэрэ уонна Арктика улуустара биир кэлим сайдыыларын бырайыактара олоххо киллэриллэллэр. Өрөспүүбүлүкэ Национальнай бырайыактары Арассыыйаҕа барытыгар ортоттон үөһээ таһымҥа олоххо киллэрэр эрэгийиэнинэн буолар.
СӨ баһылыга Айсен Сергеевич ойууру чөлүгэр түһэрии харыстабылыгар соруктары уонна айылҕаны харыстыыр туһунан научнай чинчийии саҕаланыытын ураты тутан бэлиэтээтэ. Саха Өрөспүүбүлүкэтин Экологияҕа кодексата ылыллыаҕа. Ону таһынан, Авиалесоохрананы үбүлээһин кээмэйэ 5,5 төгүл улаатыаҕа, онтон авиаотделениелары чөлүгэр түһэрии салҕаныаҕа.
Доруобуйа харыстабылын эйгэтигэр «СӨ доруобуйа харыстабылын сайыннарыы» судаарыстыба бырагырамаатын чэрчитинэн, «Covid-19 кэнниттэн доруобай олох» анал бырайыак олоххо киллэриллиэҕэ, онтон нэһилиэнньэ доруобуйатын хонтуруоллуур туһугар гражданнар төрүөхтэриттэн саҕалаан доруобуйаларын туругун туһунан иһитиннэриилээх чахчылары харайарга сыыппаралаах платформаны оҥорууга үлэ салҕанар. Бу чөл олоҕу өйүүргэ туһалыаҕа.
Ол курдук, биһиги тыа хаһаайыстыбата уонна олохтоох оҥорон таһаарыы сайдар кэскиллээх, ыраах оройуон буолабыт, онон Саха сирэ олохтоох оҥорон таһаарыыны сайыннарыы саҥа түһүмэҕэр көһөрүн истэр кэрэхсэбиллээх. Эти, оҕуруот аһын уонна туорахтаах бородууктаны бэлэмнииргэ субсидирование быһыытынан өйөбүл механизмнара оҥоһуллуохтара. Хотоннору, сылгы базаларын уонна оҕуруот аһын харайар сирдэри тутууну субсидиялыырга үлэ салҕанар.
Бүлүү өрүһү туоруур 4 улахан муостаны тутуу үлэтэ саҕаланна. Бу түгэн, биллэн турар, Сунтаар улууһун уонна Саха сирин арҕаа өттүн экэниэмикэтэ сайдарыгар үчүгэйдик дьайыаҕа.
Сунтаар улууһугар РФ Национальнай бырайыактарын састаабыгар киирсэр эбийиэктэри тутуу дьаһаллара салҕыы олоххо киллэриллэллэр. Айсен Николаев бэйэтин этиитигэр үөрэхтээһин эбийиэктэрин олохтоохтук өрөмүөннүүргэ өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтэ федеральнай киинтэн үбүлэнэрин бэлиэтээтэ. Биһиги бу бырайыакка актыыбынайдык кыттабыт. Ааспыт сыл ахсынньытын саҕаланыыта Айсен Сергеевич өйөбүлүнэн Г.Е.Бессонов аатынан Тойбохойдооҕу орто оскуоланы олохтоохтук өрөмүөннээһин дьаһала РФ «Үөрэхтээһин сайдыыта» судаарыстыбаннай бырагырааматын олоххо киллэрии састаабыгар киирдэ. Ону сэргэ, Айсен Сергеевич бэлиэтээбитинэн, Саха сирин 26 тыһыынча олохтооҕо тупсаҕай оҥоһуулаах кыбартыыраҕа көстө. Бэлиэтээн эттэххэ, «2019-2025 сылларга саахалланар олорор пуондаттан гражданнары көһөрүү» аадырыстаах бырагырааманы олоххо киллэрии чэрчитинэн, биһиги 34 524,19 м2 олоххо киллэрэргэ былаанныыбыт. Быйыл 5,5 тыһ. кв.миэтэрэ уопсай иэннээх элбэх кыбартыыралаах дьиэни туттубут.
Баһылык ийэлэр, дьахталлар олохторугар, бэйэ-бэйэлэрин кытары алтыһалларыгар, карьераларыгар үчүгэй усулуобуйаны тэрийии суолталааҕын бэлиэтээтэ уонна эһиилги 2022 сылы Ийэ сылынан биллэрдэ. Ити биһиги дьахтарга, ийэҕэ уопсастыба убаастабылын өссө төгүл күүһүрдүөхтээхпитин уонна бары өттүттэн сайыннарыахтаахпытын кэрэһэлиир.
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ», edersaas.ru
Сүрүн хаартыска — СИА.