Быйылгы сыл саҥатыттан Дьокуускай куораттааҕы Үһүс көлүөнэ оскуолатын салалтата барыга-бары талааннаах актыбыыстарын мунньан, улуустарынан сылдьан, уопсастыбаннай тэрилтэлэр үлэлэрин билсэр, уопут атастаһар үлэтин саҕалаата.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Ол курдук, бу күннэргэ Тамара Аргунова салайар Үһүс көлүөнэ оскуолатын айар бөлөҕө саха норуотун киэн туттар киһитэ Сэһэн Ардьакыап төрөөбүт дойдутугар — Уус Алдан улууһун Тумул нэһилиэгэр баран кэллэ. Актыыбынай уопсастыбанньык, “Өймөкөөн күөрэгэйинэн” биллэр Валентина Прокопьева оскуола “сулустарын” ахсааныгар киирсэн, бэртээхэй тэрээһиҥҥэ кытынна.
— Ырыаны көҕүлүттэн туппут киһибит Роман Степанов уонна үҥкүү бөлөҕүн салайааччыта, кылынан оҥоһук маастара Светлана Габышева, тарбаҕар талааннаах массажист Клавдия Иванова, кабошон уонна тириинэн оҥоһук маастардара Нина Артамонова, Мария Константинова уонна “Эрчим” доруобуйа киинин администратора Людмила Прокопьева курдук Үһүс көлүөнэ оскуола бас-көс дьоно биһигини, айар бөлөҕү кытта сылдьан, маастар кылаастары ыыттылар. Тумуллар биир дойдулаахтара, уопсастыбаннай-бэлитиичэскэй деятель Алексей Аржаков-Сэһэн Ардьакыап иллэрээ сыл төрөөбүтэ 275 сыла буолбутун туһунан кэпсии тоһуйдулар. Биһигини Култуура сынньанар киинигэр бэтэрээннэр сэбиэттэрин салайааччыта, нэһилиэк ытык киһитэ, өрөспүүбүлүкэ бочуоттаах бэтэрээнэ, Бороҕон нэһилиэгин бочуоттаах гражданина, “Бороҕон нэһилиэгэ” МТ социальнай-экономическай сайдыытыгар кылаатын иһин” бочуоттаах бэлиэ хаһаайына, “Аал уот” кырдьаҕастар түмсүүлэрин салайааччыта Иван Новоприезжай уонна социальнай харалта эппиэттээх үлэһитэ Анна Парникова үөрэ-көтө көрүстүлэр. Иэримэ дьиэ хаһаайкалара, дьахтар сэбиэтин актыбыыстара ыалдьыттарын саха сиэринэн саламааттаах алаадьынан күндүлээтилэр. Саха балаҕаныгар сылаас үүттээх чэй иһэ-иһэ, атах тэпсэн олорон, ирэ-хоро кэпсэттибит. Баһылык Василий Алексеев Тумул нэһилиэгиттэн төрүттээх Людмила Прокопьеваҕа уонна Мария Феоктистоваҕа төрөөбүт түөлбэлэрин кытта өрүү сибээстэһэ олороллоругар барҕа махталын тиэрдэн туран, биир дойдулаахтарын аатыттан өйдөбүнньүк бэлэҕи туттарда. Биһигини арыаллыы сылдьар дьоммутугар этиллибит үтүө тыл барахсан дууһабытыгар олус истиҥник киирдэ, дьүөгэлэрбитинэн киэн туттууну сахта.
Дьахталлар сэбиэттэрин үлэлэрин сүрүннүүр Светлана Прудецкая бэйэлэрин эрэ нэһилиэктэрин дьахталларын буолбакка, чугастааҕы Суотту нэһилиэгин дьахталларын эмиэ ыҥырбыт. Инньэ гынан, дьахтар-аймах бары күө-дьаа буолан, араас оҥоһуктары оҥорорго үөрэнэн, бэйэ-бэйэбитин кытта олус үчүгэйдик билсэн, бэркэ астынан тарҕастыбыт. Тумул кырдьаҕастара олоххо олус көхтөөхтөрүн 86 саастаах ытык кырдьаҕас Анна Турантаева кылга үөрэнэн барбыта да туоһулуур, — диэн кэпсиир Валентина Николаевна.
Тумул нэһилиэгин биир киһини соһутар өрүтэ – ытык кырдьаҕастарынан “баай” дойду эбит. Ол курдук, сэһэргэһээччим, быйыл 70 сааһын туолаары сылдьар эрээри, киһи киниэхэ оччо сааһы биэрбэт тэтиэнэх көрүҥнээх, кырдьаҕастар түмсүүлэрин түһэ Иван Новоприезжай бэлиэтээбитинэн, нэһилиэк икки кырдьаҕаһа былырыын 100 сааһын туолбут! “Оттон 90 саастаах “эдэр дьону” киһи этэ да барбат – алтыалар!” – диэн сөҕөр Валентина Прокопьева.
Салгыы Үһүс көлүөнэ оскуола “иитиллээччитэ” Тумул кырдьаҕастара бэйэлэрин бэйэлэрэ хайдах үбүнэн өйүүллэрин кэпсээтэ. Ол курдук, түмсүү чилиэннэрэ ый аайы 30-туу солк. усунуос төлүүллэр эбит. Киирбит үбү араас тэрээһиннэри ыытарга бириискэ, төрөөбүт күннэргэ, кыаммат үөлээннээхтэригэр көмөҕө тутталлар. Уопсайынан, уопсастыбаннай үлэҕэ уопут атастаһан кэлбит Валентина Прокопьева Уус Алдан Тумулун кырдьаҕастарын сүбэтин үлэтин туһунан киһи брошюра оҥорон, бастыҥ үлэ уопутун быһыытынан билиһиннэриэн сөп курдук курдук кэпсиир. Санаан көрүҥ, Иван Новоприезжай актыбыыс дьонун өйүүр сыалтан 2002 сылтан “Нэһилиэк ытык кырдьаҕаһа” диэн анал бэлиэ оҥорторон, саамай үөрүүлээх түгэҥҥэ туттарар эбит. Аны бэйэтэ балыксыт ааттааҕа буолан, дьиэттэн тахсар кыаҕа суох кырдьаҕастарын сибиэһэй балыгынан күндүлүүр үгэстээх.
Иван Новоприезжай:
— Мэлийдэхпинэ, биир да устуука буоллар, анаан кэһии гынан аҕалбыт киһим олус үөрэр – дойдутун аһа буоллаҕа.
Бу тыллары Валентина Николаевна саныы-саныы үөрэн мичик гынар.
… Дьэ, ити курдук, биир дойдулааҕым, “уопсастыбаннай олох” диэн баран муннукка ытаабыт, сырдыгы уонна үтүөнү эрэ саҕа сылдьар киһи, Дьокуускай куорат Үһүс оскуолатын бастыҥ актыбыыһа Валентина Прокопьева Уус Алдан Тумулун үтүө-мааны дьонун кытта көрсөн кэллэ. Бу курдук өрөспүүбүлүкэбит үтүөкэн дьонун түмэ сылдьар, кинилэри кырдьар сааска бэриннэрбэт, эдэрдии эрчими саҕар Үһүс көлүөнэ оскуолатын салайааччыларыгар быйылы быһа киэҥ аартыккыт арыллан истин диэн алҕаатахпыт буоллун!
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru