Өрдөөҕүтэ… Сүүрбэттэн тахса сыл ааспыт эбит. Уруккута ССКП обкомун Г.И.Чиряев үлэлээбит, билинҥитэ Правительство иккис дьиэтин иннигэр махталлаах үлэнэн дьарыктанар уопсастыбаҕа олус суолталаах, туһалаах, ол курдук доруобуйатынан хааччаахтаах дьону үлэнэн хааччыйар, социальнай реабилитация ыытар, элбэх бэтэрээннэргэ, кырдьаҕастарга үгүс өрүттээх көмөнү оҥорор, бэчээт, полиграфия уонна социальнай эйгэҕэ үлэлиир Чурапчыттан төрүттээх Николай Гаврильевич Местниковы кытта билсибитим.
Үлэтинэн киэҥник аатырбыт, Үлэ Кыһыл Знамята уордьаннаах Якутсельстрой тэрилтэ, оройуоннар икки ардыларынааҕы МПМК кылаабынай инженеринэн элбэх оройуоннарга маһынан тутуулары уһун сыллар тухары норуот хаһаайыстыбата сайдарыгар хоһууннук тутуу эйгэтигэр салайар үлэ үөһүгэр сылдьыбыт – Густав Давыдович Исаков аччыгый уола Александр Густавович Исаков, бииргэ үлэлиир начальнигын билиһиннэрбитэ. Мин кэргэним Исакова Валентина Ивановна, ол Густав Давыдович уруу-хаан балта буоларынан сибээстээн миигин “Исаковтар күтүөттэрэ” диэн аат иҥэрбитэ. Адьас чугастык билсиһэр киһибин Густав Давыдовиһы билиҥҥэ диэри суохтуубун. Биһиги иккиэн кустуур, бултуур, тото сэлэһэр этибит. Валентина Ивановна 1958 сыл сайыныгар “Артек” лааҕыр абсолютнай чөмпүйүөнэ буолбутун билэн Густав Давыдович мин Валябын – “олимпийскай чөмпүйүөн” диэн аат иҥэрбитэ. Тоҕо диэтэргит, Артек “Бүтүн Аан дойдутааҕы пионерскай лааҕыр” диэн ааттанар эбит. Ол 1958 сыллар диэки. Пьедесталга немец уонна Болгария кыргыттара, оттон саамай үрдүкү үктэлгэ мин Валям “чемпионка Артека” диэн аалай кыһыл лиэнтэни кэтэн турар (маайкатыгар эмиэ “чемпионка Артека” диэн суруктаах, ол хаартыскалар дьиэтээҕи архыыпка бааллар).
Онон кылгастык Николай Гаврильевичтыын сүүрбэттэн тахса сыл бодоруһан, доҕордоһон араас интэриэһинэй дьоннору кытта алтыһан үлэлээн-хамсаан кэллибит. Ол түгэннэртэн кыратык аҕыннахха маннык. Саха омук чулуу уола Исидор Барахов кэнниттэн иккис киһинэн ССКП Киин кэмитиэтигэр инструкторынан үлэлээбит бар дьон: “Павлов дуо?” диэн Аҕа көлүөнэ дьоҥҥо уос номоҕо буолбут салайааччы Владимир Гаврильевич үрдүк аатыгар сүгүрүйэн, киниэхэ анаан пааматынньык туруоруута өр сылларга кыаллыбакка, “Якутмебель” иннигэр фундамент (акылаат) түһэриллэн бүппүтэ ырааппыт, үп-харчы көрүллүбүт да соннук туолбакка хаалан турбутун Николай Гаврильевич уонна мин “Саха мебель” бэтэрээнэ, өр сылларга Влалимир Гаврильевич Павловтыын бииргэ үлэлээбит, аҥардас миэбэли оҥорор фабрикаҕа 50-сыл үлэлээбит Хорунов Иван Иванович көрдөһүүтүнэн, 2012 сыллаахха Өрөспүүбүлүкэ бастакы бэрэсидьиэнигэр, оччотооҕу Федерация Сэбиэтин бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Николаев Михаил Ефимовичка сурук суруйан күүскэ туруорсубуппут. Миэбэли оҥорор фабрика бэтэрээннэрин кытта көрсүһэн, ыстатыйа суруйан элбэх үлэни ыыпыппыт. Онон быйыл хойутаан да буоллар Владимир Гаврильевич Павловка пааматынньык туруорулунна, олорбут дьиэтин таһыгар, Чернышевскай уулусса 4 нүөмэрдээх дьиэтигэр. Онон үөрүүбүт улахан уонна манна кыра кытыгастаахпытыттан киэн туттабыт.
Николай Гаврильевич Местников уонна мин — бу ахтыы ааптара, олимпийскай чөмпүйүөн Роман Михайлович Дмитриевич Саха өрөспүүбүлүкэтин норуодунай дьокутаакка кандидатынан турарыгар көмөлөһөн өрө күүрүүлээхтик кэпсэтэн-ипсэтэн, икки өттүттэн өй уган, икки Ньукулайдар улахан ситиһиини ситиһэн турардаахпыт. Эдьигээнтэн этиттэриилээх саҥарар тааһы Өлүөнэ Эбэ Хотун кумахтаах кытылын чугаһыттан бэлэхтээбиппитин аргыый аҕай имэрийэ-томоруйа олорон дьокутаат араас боппуруоһу туруорсуохтааҕын туһунан дуоспуруннаах сүбэ мунньахтарга чаастатык мустар буолбуппут. Онон Роман Михайлович депутатскай хоһугар элбэхтик саҥа сүүрээн киирбитэ биллэр. Михайлов Осип көҥүл тустууга Арассыыйа чөмпүйүөнэ буолбутугар Николай Гаврильевич биһикки Арамааҥҥа сурук суруйан түһэрбиппит: “Көҥүл тустууга чөмпүйүөн буолбутунан сибээстээн Дьокуускай куоракка кыбартыыра биэрэллэрин ситис” диэн. Дьокутаат ол суругунан туруорсан Уоһук Михайловка дьиэ биэрбиттэрэ. Компьютерга Николай Гаврильевич тус бэйэтинэн бэчээттиир буолан, атын да боппуруостары улгумнук толортуур этибит.
Николай Гаврильевич биһикки КПРФ партия салайааччытыгар Губарев Виктор Николаевич тэрилтэтигэр кыралаан ону-маны бэчээттээһиҥҥэ элбэхтик көмөлөһөн кэллибит. Уонча сыл устата сибээспитин быспатыбыт. Ол үтүө түмүктэрдээх дьыала-куолу туругуруутугар үчүгэй тирэх, күүстээх төһүү буолла. Партия уонна үлэ бэтэрээннэрэ көрдөһүүлэрин толортоон элбэх кинигэлэри, докумуоннары Николай Гаврильевич типографиятыгар бэчээттээн кинилэргэ көмөлөспүтэ үгүс. Үксүн үтүө дьыаланы олоххо киллэрсибит дьон буолабыт.
Николай Гаврильевич уонча сыллааҕыта аймаҕын Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа Роман Иннокентьевич туһунан кэпсээбитин олус сэҥээрэн истибитим. Архыыпка тиийэммит кини тус дьыалатын докумуоннарын билсибиппит. Онно билбитим улахан эппиэттээх үлэни үлэлээбит, фроҥҥа хорсуннук сэриилэспит, элбэх үтүөлээх киһи эбитин. Николай Гаврильевич тус ыҥырыытынан, хаан-уруу аймаҕын Роман Иннокентьевич дойдутугар Чурапчыга баран кэлбиппит. Роман Иннокентьевич билиҥҥитэ Чурапчы улууһун Аччаҕар нэһилиэгин Түөйэ үрэх үрдүгэр күөх от өлгөмнүк үүнэр, эмис эттээх собо балык үөскүүр, кэрэ айылҕа ортотугар Местников Иннокентий Ионович дьиэ кэргэнигэр иккис оҕонон балаҕан ыйын 5 күнүгэр 1907 сыллаахха күн сирин көрбүт. Бу бара сылдьан аймахтары кытта кэпсэтэн, Аччаҕар нэһилиэгэ элбэх биллэр үтүө дьоннордоох, дириҥ историятын үөрэтэн, бу ахтар Роман Иннокентьевич төрүт дьон төрүттэрэ, ытык сир ыччата эбитин билбитим, сөхпүтүм.
Николай Гаврильевич Роман Иннокентьевич туһунан кинигэ оҥорор былааннааҕын хайгыы истибитим. Кини ол баҕа санаатын толорон, күүскэ үлэлээн, тустаах туоһу дьону-сэргэни бэйэтин идеяларын тула мунньан “Защищал город Ленина” (“Ленин куоратын көмүскээбитэ”) диэн ааттаах нууччалыы тылынан суруллубут учуутал, буойун, биир дойдулааҕын, хаан-уруу аймаҕын Местников Роман Иннокентьевич туһунан бэртээхэй кинигэни 2020 сыллаахха Улуу кыайыы 75 сылыгар бэчээттээн күн сирин көрдөрбүтэ. Орто дойду инники күөнүгэр тус бэйэтэ салайар “Сайдыы” издательскай полиграфическай киин” диэн ааттаах тэрилтэтин көмөтүнэн бар дьонугар, бүтүн сахатын норуотугар утары ууммута.
Ол кинигэтин миэхэ бэлэхтээбитин, утуйар уубун умнан, уоскуйа соҕус туттан чуумпу хоспор сыыйа-баайа аахтар-ааҕан бардым. Кинигэни хомуйан оҥорууга көмөлөспүт, сүбэ ама буолбут: Роман Иннокеньтевиһы тус бэйэтин үчүгэйдик билэр, элбэхтик алтыспыт-доҕордоспут Саха сирин биллиилээх кырдьаҕас суруналыыһа, өр сылларга суруналыыстар сойуустарын салайбыт, Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын үтүөлээх үлэһитэ Борисов Иван Васильевич. Кинигэ аата кыһыл көмүс буукубаларынан суруллубут: ЗАЩИЩАЛ ГОРОД ЛЕНИНА. Кинигэ аатын аннынан Дьокуускайдааҕы пединститут уонна Саха госуниверситетын преподавателинэн үлэлээбит кыһыл армеец таҥастаах, буденовка бэргэһэлээх хаартыската сыһыарыллыбыт – Роман Иннокентьевич Местников Сэбиэскэй Аармыйаҕа ыҥырыллан сэриилэспит кэминээҕи көстүүнү көрөбүт. Кинигэ үөһээҥҥи уҥа муннугар аалай кыһыл былаах – Кыайыы былааҕын өрө, күөрэччи көтөҕүллүбүтүн быһаарар бэлиэ баар. Кинигэ халыҥ тастаах олус тупсаҕай оҥоһуулаах, элбэх ахсаанынан тахсыбыт.
Роман Иннокентьевич улахан историческай уонна киэҥ научнай суолталаах үлэлэри тэрийсэн, салайан, харыстаан-харайан баран ыксалынан ыраах Волховскай, онтон Ленинградскай фроннарга командирынан ананан биир саамай уоттаах сэриигэ дьиҥнээх хорсун быһыыны оҥорбуттарга бэриллэр “Хорсунун иһин” мэтээлинэн наҕараадаламмыта ахтыллар.
Бэл түҥкэтэх, ыраах, киэҥ Саха сириттэн сэриигэ кыттар түгэннэригэр хорсунун, командир байыаннай бирикээстэри, сорудахтары итиэннэ кимэн киириилэри биллэр-көстөр көдьүүстээх тактикалары, стратегическай былааннары грамотнайдык толортообутун үрдүктүк сыаналаан байыаннай командование Роман Иннокентьевич Местниковы “Наградить орденом Красной Звезды” диэн суругу суруйан түһэрбитэ элбэҕи этэр! Онон Роман Иннокентьевич үтүө аата үйэтитиллибитэ олус хайҕаллаах уонна махталлаах дьыала буолар.
Кинигэ “Биһиги өйдүүбүт…” (Мы помним…) диэн Николай Местников киирии тылынан саҕаланар. Киирии тыл иннигэр суолу солоон курсив шрифт көмөтүнэн эпиграф суруллубут:
Аҕа дойду Улуу сэриитин фроннарыгар геройдуу охсуспут Улуу Кыайыыны ситиһии иһин бэйэни харыстаммакка сыаната биллибэт бэйэлэрин кылааттарын эр санаалаахтык киллэрсибит Чурапчы оройуонун, урукку Аччаҕар нэһилиэгин олохтоохторугар, мин күндү биир дойдулаахтарым, сырдык кэриэстэригэр! – диэн ох курдук уохтаах, ох курдук супту дуоспуруннаахтык, ох курдук көнөтүк сыалын ситэр, ох тылларынан “Сайдыы” сайдар дириэктэрэ Николай Местников политическай, общественнай, социум уонна эттээх-сииннээх этнография эйгэлэрин туһунан эппит-тыыммыт этиилэрэ сэргэх ыстатыйаны саас-сааһынан наардаан суруйбутун астына ааҕыаххыт. Уурбут-туппут курдук уус-уран тыллара “Биһиги өйдүүбүт” диэн киирии түһүмэҕи салгыы сайыннарбыттар, бигэ тирэх буолбуттар уонна хорсун буойун Роман Иннокентьевич Местников автобиографиятын, бойобуой офицер үрдүк ситиһиилэрин чиҥ этиилэринэн ситэри-хотору суруйталыыры ситиһиэн-ситиспит, Роман Иннокентьевич чыпчаал наҕараадаларын тустарынан чопчу ыйан суруйбутун булан ааҕыаххыт.
Салгыы Роман Иннокентьевич Волховскай фроҥҥа взвод, рота политруга, командира, Сэбиэскэй Армия офицера буолан байыаннай званиета чахчы үрдээтэр-үрдээн испитэ истиҥник суруллар уонна Ладога, Ильмень күөллэр икки ардыларынааҕы Волхов өрүс 224 биэрэстэлээх устатын тухары эт атаҕынан сылдьан хорсуннук сэриилэспит буойун буолар. Үс Эбэ хотун эйгэтин билбит-көрбүт саха уола Роман ССРС хотугулуу-арҕаа меридианы батыһа пехота сэриитигэр кыттыспыт кэмнэригэр, Волхов өрүс Ильмень күөлтэн устан тахсаат 224 биэрэстэ сири устан, Ладожское озеро диэҥҥэ түһэрин сөҕө истибит буолуохтаах. Ол сылдьан: Новгород, Кириши, Волхов, Аллара Ладога куораттары өстөөхтөртөн босхолоһон төһөлөөх сырата-сылбата барбыта буолуой?! Барыта Кыайыы туһугар!
Үөһээ ааттаныллыбыт куораттары босхолооһуҥҥа командир званиелаах сылдьан үгүс саллааты сөпкө сэриилэһии ньымаларыгар үөрэппитин туһунан ыстатыйа аайы ахтыллыбыт. Оннооҕор күчүмэҕэй түгэннэр: сииктээх, бадарааннаах окуопаларга өстөөхтөр буулдьаларыттан саһан сытан саллаат доруобуйатыгар улахан охсуулаах буолара. Дьаҥ да баар буолара ханна барыай? Хата эдэр командир дьаҥҥа ылларбакка хамандыыр бэрдэ, офицер туйгуна, холобур туһалааҕа буолан элбэх саллааты үөрдэрэ. Өйдөөхтүк өстөөҕү сууһарарга бигэ тирэх оруолун куруук толорорун сиэн быраата Николай Гаврильевич чаҕылхай суруйууларыгар кинигэҕэ үйэтитэлээн кэбиспитин үөрэ-сөҕө ааҕыталаатым.
Ону сэргэ мин учууталым Авксентий Егорович Мординов (факультет общественных профессий при ЯГУ – журналистика. Диплом от 1964 года) төрөппүт кыыһа Саха университетын бэтэрээнэ тыл билимин хандьыдаата, Таатта улууһун ытык олохтооҕо Галина Авксентьевна Мординова суруйбут ыстатыйатын ытыктыыр аҕа табаарыһын, аҕатын үөлээннээҕин олус истиҥник ахтыбыт. Олох-дьаһах ыарахаттарын ырылыччы арыйбыт. Уонна хоһоонун ис хоһоонун туохтааҕар да ордоро санаатым:
Кэриэс (Память)
Сэрии саҕаланыан иннинээҕи курдук,
Мин куппар-сүрбэр чуумпу баар,
Туох барыта ыарыыттан тохтоотоҕуна,
Ол барыта чуумпуга сэҥээриллэр.
Эрэйдэннилэрим чуумпулар,
Атаһым сырдыга сүтүүтэ.
Сыллар ирээтинэн ааһаллар
Эн миигин батыһа көрбөккүн.
Эргиччи гранаталар дэлби тэбиилэрэ
Бары өттүттэн саллааттар ынчыктара,
Эн кыргыһыыга талаһаҕын олох туһугар,
Төрөөбүт кыраайгын туруулаһан көмүскүүрдүү!..
Сыллар ааһаллар
Урукку баастарыҥ дьаралыйан ыалдьаллар, ыалдьаллар,
Оттон Эн түүннэри мэлдьи өйдөөн ылаҕын
Атаһыҥ тиһэх көрүүтүн.
Эн өйдөөн ылаҕын, бадарааннарга хайдах тоҥорбутун
Суостаах, өлөрүүлээх сэриигэ,
Сарын сарынтан өйөһөн,
Өстөөххө билиэн бэриммэттии.
Хайдах курдук чаастатык түүлгүтүгэр сэриилэспиккитий
Тыйыс уонна дьулаан кыргыһыыга
Атастаргытын кытта сэриигэ өлөргүт,
Аҕа дойдуну көмүскүүр туһуттан.
Кырдьаҕас ийэни модьоҕо аттыгар кууһаары,
Кыайыылаах төннөргүтүн баҕара саныыргыт
Оҕо саастан сырдык кыраайгытыгар,
Эйэҕэстик кини харахтарын көрбүччэ.
Эһиги хорсун быһыыгыт өлбөт-сүппэт,
Онтугут норуот сүрэҕэр,
Ааспыт суол туһунан, кэриэһи тутуһан,
Эдэр ыччаттыын саныыбыт эһигини
Албан ааты Аҕа дойдуга туойабыт!
Г.А.Мординова суруйбут хоһоонун бэйэм көҥүлбүнэн тылбаастаатым.
Галина Авксентьевна чопчу хоһуун быһыылаах Роман Иннокентьевич уобараһын, гражданин-патриот буоларын хоһоонунан түмүктээбитин сөҕүү бөҕөтүн сөхтүм. Киниэхэ махтана санаатым.
Ахтыы ааттааҕын үйэтиппит история билимин кандитата, Гуманитарнай чинчийии институтун үлэһитэ П.П.Петров: Буойун, учуутал, учуонай Роман Иннокентьевич Местников (21-с стр.) диэнигэр, Саха АССР Норуот Комиссардарын Советын иһинэн Саха сиринээҕи Тыл уонна культура институтун дириэктэринэн сэтинньи ый 1940 сыллаахха анаммыт.
Кини сэрии саҕаланыытынан сибээстээн революция иннинээҕи А.И.Софронов харалла сытар докумуоннарын уонна суруйааччы рукопистарын революция иннинээҕи чиновниктар кумааҕыларын, репрессияҕа хабыллыбыт сотрудниктар научнай отчуоттарын, хаартыскаларын, историяҕа уонна этнографияҕа сыһыаннаах бары матырыйаалы, фольклор нэһилиэстибэтин, итиэннэ институт сэрии иннинээҕи дьиэтин киллэрэн туран опись оҥорбут. Барыларын бэчээттээбит.
Аныгы сааһырбыт дьон сөҕөллөр эбээт! Ол туохтан? – диэн Р.И.Местников институт бары докумуоннарын бэчээттээн кэбиһээт, саамай тиһэх сотрудниктарын, кини институт баай архыыбын уонна ол дьиэни таһыттан эмиэ сабыллыбытынан сибээстээн сургуустаан, бэчээтинэн саба баттаан кэбиһэр.
Хайыы-үйэ атырдьах ый 1941-с сылыгар фроҥҥа ыҥырыллар. Сэриилэһиигэ байыаннайдык бэлэмнэниини Иркутскай уобаласка барар, ол кэнниттэн младшай лейтенант диэн звание ылар уонна сибээс отделениетын командира буолар. 1942 сыл тохсунньутугар маршевай батальоҥҥа ылыллан фроҥҥа аттанар. Ол 1942 сыл муус устар ыйыгар диэри 589-с стрелковай полк састаабыгар Волховскай фроҥҥа сэриилэһэр. Госпитальтан эмтэнэн тахсаат 1944 сыл олунньутугар диэри Ленинградскай фронт 502-с стрелковай полк үһүс батальонун састаабыгар кыргыһыыларга кыттар. Ол кэмҥэ лейтенант званиетын ылар. Кыргыһыыны сатабыллаахтык салайан ыытыы түмүгэр лейтенант званиетын иҥэрэллэр. Салгыы сибээс взводун командирынан сулууспалыыр, политрук солбуйааччытынан буолар, рота политругунан.
Л.Шишкова, 31-с стр. “Якутский университет”, 8 мая 1980 г. “Кини Ленин куоратын көмүскээбитэ” диэн тэттик ахтыыта ааҕааччы болҕомтотун курдук тардар:
Роман Иннокентьевич сэрии бойобуой дьайыыларыгар хорсун уонна актыыбынай кыттыыларын түмүгэр “Олох суола” (“Дорога жизни”) арыллыбыта – өрөһүлтэлээх ситиһиинэн киэҥник биллибитэ. Кини Ленинградскай фроҥҥа кыттан номох буолбут Ленин куоратын көмүскэспит түгэннэринэн ордук киэн туттар. Ити кэнниттэн аны атын сурахтар тарҕаммыттар: ньиэмэс уонна финнэр сэриилэрэ холбоһорго соруналлар!.. – диэн. Уустук сорудах – ханнык да түбэлтэҕэ, хайа да түгэҥҥэ өстөөхтөр холбоһууларын таһаарымаҥ! Өстөөх төгүрүктээһинин тохтотуҥ. Инньэ гымматаххытына Ленинград тула өттүттэн тууйуллан өлүөҕэ. Оччону истибит ленинградец-буойуннар өстөөхтөр наһаа уохтаахтык ыган киириилэрин тохтоппуттара!
… 1944 сыл тохсунньу 14-тэн Волховскай уонна Ленинградскай – диэн икки фроннар Улуу кимэн киириилэрэ саҕаламмыта. Немецкэй фронт көҥү көтүллүбүтэ. Фрицтэр уолуйа куттанан маассабай чугуйуулара саҕаламмыта. Любань куораты босхолуурдуу кимэн киирэргэ Роман Иннокентьевич – рота политруга сиһилии кэпсииринэн фрицтэр чугуйа-чугуйа куораттары, дэриэбинэлэри уоттааһыннарын уонна урусхаллаабыттарын сэбиэскэй саллааттар абаран-сатаран бойобуой хааннара тымырдарын аайы оргуйар буолара.
Л.Шишкова бэлиэтээһиннэригэр тирэҕирэн Университетка историческай факультетка өйдөбүнньүк дуосканы уонна Гуманитарнай чинчийии институтун иннигэр дьоҕус Сквер оҥорон Роман Иннокентьевич Местников бүүһүн туруоран аатын үйэтитэн архитектурно-скульптурнай комплекс оҥорору туруорсабын, модьуйабын, баҕарабын. Бу Роман Иннокентьевич Сэрии иннинэ кини бу институт дириэктэринэн ананан үлэлээбитэ итиэннэ институт туох баар бары докумуоннарын чопчулаабыт үтүөтүгэр бар дьон махталынан буолуо этэ.
Кинигэҕэ Иван Васильевич Борисов, ХИФУ историческай факультетын преподавателэ, СӨ народнай депутата, Роман Иннокентьевич үөрэнээччитэ Иннокентий Иванович Романов уонна да атыттар истиҥ иһирэх ахтыылара, ыстатыйалара киирбиттэр. Роман Иннокентьевич олоҕун түгэннэриттэн кэпсиир элбэх историческай хаартыскалар киллэриллибиттэр.
Үөрэ-көтө өрө көтөҕүллэн уонна умсугуйан аахпычча: “Николай Гаврильевич, уу сахалыы тылбаастыырбын көҥүллүөҥ этэ дуо?” – диэн байыас үрдүк аатыгар сүгүрүйэн көрдөһөр киһи буоллум. Фронтовик Р.И.Местников хаан аймаҕа мүчүк гынна. Үөрэ тутунна. Үлэлиир остуолуттан туран утары хааман кэлээт: “Бэртээхэй этиини биһириибин. Сөбүлэһэрбин биллэрэбин. Эн тылбаастаа, биһиги бэчээттиэхпит”, – диэт илии тутуһуутунан кэпсэтии түмүктэммитэ.
Инньэ гынан Өрөспүүбүлүкэ эрэ буолуо дуо?! Бүтүн аан дойду үрдүнэн биллэ-көстө, Интэриниэт ситимигэр тиийэ уу сахалыы тылбаас тахсарыгар эрэннэрэбин. Ону тэҥэ түгэнинэн туһанан СӨ нэһилиэнньэ социальнай харыстабылын үтүөлээх үлэһитин, бэчээт уонна социальнай сулууспа туйгуна, Арассыыйа сурунаалыыстарын сойууһун чилиэнэ, үбүлүөйдүүр 55 сааһын туолбутунан уонна бу тэрилтэтигэр үтүө суобастаахтык үлэлээбитэ үйэ чиэппэрэ буолбутунан Николай Гаврильевичка эҕэрдэбин этэбин уонна кытаанах доруобуйаны баҕарабын! Үлэтигэр, тус олоҕор, дьиэ кэргэнигэр ситиһиилэри, табыллыыны, санаа туолуутун, дьол-саргы өрүү эҥэрдэстин!
Николай КОРНИЛОВ,
Дьокуускай.