Муус устар 13 күнүгэр СӨ художественнай мусуойугар «Сүгүрүйэр сүдү дьонум…» быыстапка арылынна. Быыстапкаҕа ССРС култууратын туйгуна, Арассыыйа худуоһунньуктарын сойууһун чилиэнэ, Саха сирин норуодунай худуоһунньуга, СӨ «Гражданскай килбиэн» анал бэлиэ кавалера, Таатта улууһун уонна Таатта улууһун Амма нэһилиэгин ытык олохтооҕо, талааннаах худуоһунньук-скульптор Максим Павлов үлэлэрэ туруорулуннулар.
Валериан НИКОЛАЕВ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Максим Максимович 75 сааһыгар анаммыт быыстапкаҕа АГКИИ профессора, СӨ култууратын үтүөлээх диэйэтэлэ Зинаида Иванова-Унарова кылгас киирии тылыгар худуоһунньук айар үлэтин сырдатта, Максим Максимовиһы уонна кини кэргэнин Людмила Григорьевнаны долгутуулаах дьоро күннэринэн эҕэрдэлээтэ.
Зинаида Ивановна Н.В.Гоголь аатынан Алма-Ататааҕы художественнай училищены бүтэрбит Максим Павловтыын 1968-1982 сс. Дьокуускайдааҕы художественнай училищеҕа бииргэ учууталлаабыт кэмнэрин кэпсээтэ. Максим Павлов үлэтин муосчут быһыытынан саҕалаабыт буолан, училищеҕа муосчуттар салааларын устудьуоннарын үөрэппит. Ол курдук, билигин кинини учууталларынан билинэр, ытыктыыр, сүгүрүйэр биир идэлээхтэрэ элбэхтэр.
Искусствовед З.Унарова Максим Павлов муоһу, маһы, мраморы кыһан, чочуйан, кыра кээмэйдээх үлэлэртэн саҕалаан баран, сыыйа бэйэтин идэтинэн скульптураҕа үлэлэһэн барбытын уонна онно тута талаана арыллан испитин бэлиэтээтэ. Ол курдук, скульптор үлэлэрэ киһи хараҕар быраҕыллар, өйгө-сүрэххэ сөҥөр буолан испиттэрин санатта.
СӨ култуураҕа уонна духуобунаска миниистирин солбуйааччы Марина Силина сарсыарда аайы үлэтигэр барарыгар М.М. Павлов биир идэлээхтэриниин оҥорбут өйдөбүнньүктэрин аттынан ааһарын, сөҕө-махтайа көрөрүн, сүгүрүйэн ыларын эттэ. “Максим Максимович үлэлэрин сүрүн уратытынан патриотическай хайысхалаахтара буолар, бу дойдубут историятын ыччакка тиэрдиигэ көмөлөөх буолуоҕа», – диэтэ. Марина Силина өрөспүүбүлүкэ 100 сааһын көрсө оҥоһуллуохтаах сүүс сквергэ М.М. Павлов оҥоһуктара туруохтарыгар эрэнэрин биллэрдэ.
Төрөөбүт Тааттатын үйэтиттэ
Салгыы үбүлээри Художественнай мусуой дириэктэрэ А.Л.Габышева, М.К. Аммосов аатынан ХИФУ ректорын солбуйааччы Е.П.Власова, Дьокуускай к. дьаһалтатын аатыттан Л.К.Андреева, «Саханефтегазсбыт» ААУо генеральнай дириэктэрин солбуйааччы К.И.Андреева быыстапкатынан эҕэрдэлээтилэр, махтаннылар, айар үлэтигэр ситиһиилэри баҕардылар.
М. Павловы Таатта улууһун дьаһалтатын култуураҕа уонна духуобунаска салаатын салайааччы А.П. Лопатин, Амма нэһилиэгин баһылыга С.С.Соров, куоракка олохтоох биир дойдулаахтара үөрэн-көтөн, санаалара көтөҕүллэн туран эҕэрдэлээтилэр. Худуоһунньук тапталлаах Тааттатын историятын кэрэһиттэрэ буолбут монументальнай үлэлэрэ Ытык Күөлгэ, Учайга, Баайаҕаҕа, Чычымахха, Дьохсоҕоҥҥо туралларын, быйыл Өксөкүлээх Өлөксөй 150 сааһыгар анаан өйдөбүнньүк оҥоро сылдьарын махталынан аҕыннылар. Аммалар Максим Павловка дьиэ кэргэнинэн сайылык тэринэригэр сир биэрэллэрин туһунан туоһу докумуону туттарбыттарыгар, бу бэлиэ күҥҥэ кэлбит ыалдьыттар бары үөрдүлэр, долгуйдулар.
«Хотугу форум» дойдулар икки ардыларынааҕы тэрилтэ чилиэнэ, Ярославскай аатынан хотугу норуоттар устуоруйаларын уонна култуураларын холбоһуктаах мусуойун дириэктэрэ Егор Шишигин 1964 с. Монреаль к. буолбут «Киһи уонна кини эйгэтэ» быыстапкаҕа Максим Максимовичтыын Саха сирин көрдөрөр, дойдуларын иннигэр улахан эппиэтинэстээх салааны туруорууга үлэлээбиттэр. Кини онно буолбут көрүдьүөстээх да, күчүмэҕэй да түгэннэри аҕынна. Онуоха Максим Павлов уһулуччу талааннааҕын, тугу барытын сатыырын, булугас өйдөөҕүн, киһи быһыытынан кэрэмэһин тоһоҕолоон бэлиэтээтэ. Максим Павлов сэлии муоһуттан оҥоһуктары Саха сириттэн омук дьоно көрүүтүгэр бастакынан таһаарбыт үтүөлээҕэ умнуллуо суохтааҕын санатта.
Кыайыы болуоссата, М.Аммосов…
Үбүлээри тус быыстапката аһыллыытынан «Саха сирин худуоһунньуктарын сойууһун» бэрэссэдээтэлэ В.Н. Амыдаев эҕэрдэлээтэ. М.М. Павловтыын бииргэ үлэлээбиттэрэ ырааппыт, кинини убай туттар архитектор, «Якутпроект» тэрилтэ дириэктэрэ И.С. Андросов монументальнай комплекстары оҥоруу сыралааҕын Кыайыы болуоссатын үс реконструкциятын холобуругар кэпсээтэ. Скульптор Максим Павлов оҥорбут үлэлэрин куруук киэн тутта көрөрүн эттэ.
СӨ бэтэрээннэрин сэбиэтин бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Н.Н. Ноев үбүлээргэ «СӨ бочуоттаах бэтэрээнэ» бэлиэни туттарда.
РФКП регионнааҕы сэбиэтин чилиэнэ Г.М.Артемьев Тааттаҕа баһылыгынан үлэлии сылдьан М.М.Павловтыын элбэхтик алтыспытын, онтон улаханнык астынарын эттэ. Өрөспүүбүлүкэ худуоһунньукка итэҕэйэн, улахан эппиэтинэһи сүктэрэн, Киргизия киинэ Бишкек к., Казахстан Петропавловскай к. М.К. Аммосов өйдөбүнньүгүн оҥорторбута уопсастыбаҕа улахан сэҥэриини, биһирэбили ылбытын кэпсээтэ.
Үйэ аҥаардаах айар үлэтин-хамнаһын тус быыстапката үөрүүлээх быһыыга-майгыга аһыллыбытыттан сүргэтэ улаханнык көтөҕүллэн туран, М.М. Павлов түмүк тылыгар бар дьонугар махтанна. Сүгүрүйэр сүдү дьонун уобарастарын тимиринэн, тааһынан арыйбыт худуоһунньук-скульптор биир идэлээхтэрэ, үлэтин сэргээччилэр, дойдулаахтара кини инники айар үлэтэ ситиһиилээх буоларыгар эрэнэллэрэ салгыы үлэлииригэр кынаттыаҕын эттэ.
Бэлиэ түгэҥҥэ мустубут дьон Максим Павлов үлэлэрэ мусуой биир улахан саалатыгар туруоруллубуттарын көрдүлэр, сэргээтилэр, астыннылар, хаартыскаҕа түһэрэн үйэтиттилэр.
Валериан НИКОЛАЕВ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru